Урок на тему "VI-VII А топша элементтері (оттек,күкірт; фтор,хлор)"

Сабақ жоспары

Пәні

Химия

Бекітемін:

Тобы

ББ-Б-14к

Күні

12.11.2014ж

Пән оқытушысы

Ешпанова Римма

Сабақ тақырыбы

VI-VII А топша элементтері (оттек,күкірт; фтор,хлор)

Сабақтың түрі

Лекция

Cабақтың мақсаты:

1. Білімділік:

VI-VII Атопша элементтері халькогендер, галогендерге жалпы сипаттама, олардың сыртқы энергетикалық деңгейлерін, жай заттардың құрылысы, оларға тән қасиеттері, маңызды қосылыстары туралы оқушылар білімін тереңдету және нығайту

2. Дамытушылық:

Оқушыларға VI-VII Атопша элементтерінің қолданылуы жайлы мағұлмат бере отырып, олардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызымен таныстыру. Әр оқушыдан өздігінен білім алып дами алатын тұлға қалыптастыру, сұрақтарға жауап берудегі өз ойларын жинақтап толық жеткізуге, жеке шығармашылық жұмыстарын орындауға дағдыландыру;

3. Тәрбиелік:

VI-VII Атопша элементтерінің ерекшеліктерін оқушыларға оқыта отырып, сұрақтарды талдау арқылы білімдерін тереңдету. Оқушылардың пәнге қызығушылығы мен шығармашылығын арттыру,олардың өз пікірлерін дәлелдей білу қабілетін қалыптастыру. Оқушыларды жан – жақты болуға, өз бетімен жұмыс жасауға, сауатты жазуға тәрбиелеу.

Сабақтың типі

Жаңа сабақты меңгерту

Сабақта қолданылатын техналогиялар

тапсырмалар, тест жұмыстары, зертханалық жұмыстар, слайд , интерактивті тақта, компьютер,тірек-сызба

Әдістері

Дәстүрлі емес, түсіндірмелі – иллюстративті, көрнекілік, сұрақ -жауап

Пәнаралық байланыс

Биология, экология

Оқыту құралдары

Интерактивті тақта, оқулықтар

Сабақ барысы

Оқытушы іс –әрекеті

Оқушы іс –әрекеті

Нәтижесі

І. Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылардың оқу құралдарын түгендеп , назарын сабаққа аудару.

Оқушылар орындарынан тұрып сәлесдеседі.

Оқушы мен оқытушы арасында байланыс орнайды.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

Өтілген « ІУ-У топ элементтері» тақырыбында

Тест тапсырмасы арқылы білімдерін тексеру

Үй тапсырмасын бекіту

«Алаңға шыққан қалам» ойыны арқылы тақырыпты бекіту.

№

Сұрақ

Жауап

1

ІІ- топ негізгі топшасының төртінші периодында орналасқан химиялық элементтің оксиді:

1. CaO; +

2. ZnO

3. BaO

2

Бір табиғи топқа жататын элементтерден тұратын қатар;

1. Li, Na, K+

2. Ca, CL

3. N, Si, Ba

3

IV негізгі топша элементтерінің қатарын көрсет?

1. АL, Mg, Ca, Cu

2. CL, F, Br, Cr

3. C Si Ge , Sn, Pb+

4

V негізгі топша элементтерінің қатарын көрсет?

1. C, Si, Ge , Sn, Pb

2. CL, F, Br, Cr

3.N, P, As, Sb, Bi +

5

Қышқылдар дегеніміз не?

1. Құрамында бір немесе бірнеше гидроксотоптармен байланысқан металл атомы кіретін күрделі заттар.

2. Құрамында металл атомдарымен орын алмастыруға бейім сутек атомдарынан және қышқыл қалдығынан тұратын күрделі заттар.+

3. Біреуі оттек болып келетін екі элементтен құралған бинарлы қосылыстар.

6

Төртінші топтың негізгі топшасындағы белгілі элементтермен салыстырғанда қорғасын мына қасиеттерге ие болады.

1. Ең жоғарғы валенттілік

2. Ең үлкен атом радиусы+

3. Металдық қасиеттері ең әлсізі

7

Периодтық жүйеде 7 қатарда ІҮ негізгі топшада 5-ші периодта орналасқан элементті ата?

1. Азот

2. магний

3. Қалайы +

8

Азотты алғаш рет ауадан бөліп алған?

1. К. Шееле+

2. Берцелиус

3. Бренстед- Лоури

9

Кремнийдің екі түрлі аллотропиялық түр өзгерісін көрсет?

1. Кристалдық және аморфтық+

2. Озон

3. Алмас

10

Үшінші период элементтерінің ішіндегі натрий мына қасиеттерге ие....

1. Ең жоғарғы теріс электрлігі бар;

2. Металдық қасиеттері басым+

3. Атом радиусы ең кіші

Үй тапсырмасының орындалу деңгейін өзі бағалап, тиісті балын қояды.

Үй тапсырмасының орындалу деңгейі тексеріліп, бағаланды. Айтылым әрекеті іске асады. Өтілген тақырып қортындыланады.

Тыңдалым әрекеті жүзеге асады.

ІІІ. Жаңа сабаққа дайындық кезеңі

Оқушыларға Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесіне шолу.

ІІІ. Дмитрий Иванович Менделеев 1834 жылы 8 ақпанда Тобольск қаласында дүниеге келген. Ата-анасы: Иван Павлович және Мария Дмитриевна

1849 жылы Д.И.Менделеев Тобольск қаласындағы гимназияны ойдағыдай аяқтап шығады 1855 жылы майда Петербург педагогикалық институтында «Физика-математика» факультетін алтын медальмен аяқтап, мұғалім мамандығын бітіреді. Дмитрий Иванович Менделеевтің сүйікті ойыны шахмат. 1869 жылы Д.И. Менделеев периодтық заңды ашты. 1871 жылы Д. И. Менделеев периодтық заңның тұжырымдамасын жасады. Элементтердің және олардың қосылыстарының анықталатын физикалық және химиялық қасиеттері олардың атомдық салмақтарына периодты түрде тәуелді. Периодтық жүйе 8 топшадан, 7 периодтан, 10 қатардан тұрады.Д. И. Менделеевтің периодтық жүйесіндегі 6-7 негізгі топша элементтеріне сипаттама береміз.

Тарихи мағлұматтар алады .

Тыңдалым әрекеті жүзеге асады .

УІ. Жаңа сабақты түсіндіру

Д.И. Менделеевтің периодтық жүйесіндегі ҮІ А-топша элементтеріне оттек(О),күкірт (S), селен( Se), теллур ( Te) және полоний ( Po) жатады.

Табиғатта кездесуі

Күн және сары жұлдыздар

атмосферасында 23%

Суда 88,89%

Адам ағзасында 65%

Ауада 21%

Оттек.

Метеориттерде 36%

• 

Саз-балшықта 56%

Құмда 53%

Табиғатта кездесуі

Күкірт – бұрыннан белгілі элементтің бірі. Табиғатта бос күйінде және қосылыс түрінде де кездеседі. Көбінесе сульфидтер мен сульфаттар түрінде таралған. Олар мұхит, теңіз және көл суларында көп мөлшерде кездеседі. Күкірт белокты заттардың құрамына кіретіндіктен өсімдіктер мен жануарлар ағзасында болады. Күкірт мұнайдың құрамында да кездеседі.

Физикалық қасиеттері

Күкірт сары түсті қатты зат. Суда іс жүзінде ерімейді. Ол күкіртті көміртекте, анилинде жақсы ериді, ал спиртте нашар ериді. Күкірт бос күйінде бірнеше аллотропиялық түр өзгерістерін түзеді: ромб тәрізді, моноклинді, пластикалық. Күкірт атомындағы жұптаспаған екі электрон есебінен күкірт атомы бір-бірімен байланысып, ашық тізбекті S₂ , S₆ молекулаларын түзе алады. S₈ тізбегі тәжге ұқсас тұйықталған жабық циклді ромбты пішінде болады. Ол 119°С-та балқиды, сары қоңыр түсті сұйықтыққа айналады.

Күкірттің Д.И.Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық жүйесіндегі орны.

Күкірт ІІІ периодта VI топтың негізгі топшасында орналасқан. Күкірт атомының ең сыртқы электрондық деңгейінде 6 электрон бар. Күкірт атомындағы электрондардың орналасуы: +16 S  ) 2℮) 8 ℮) 6 ℮

 Күкіртсутек.

Күкіртсутек органикалық заттар шіріген жерлердің бәрінде пайда болады. Күкіртсутек табиғаттағы күкіртті арасан суларында, жанартау атқылағанда түзілетін газдар құрамында кездеседі. Табиғи сульфидтер түсті және сирек кездесетін металл кендерінің негізін құрайды. Күкіртсутек улы зат, адам онымен тыныс алса басы айналып, тұншығады. Күкіртсутек суда ерігенде әлсіз екінегізді қышқыл түзіледі. Оның тұздары сульфидтер және гидросульфидтер.

Күкіртсутекті алу: FeS+ 2HCI= FeCI₂ + H₂S↑

Күкіртсутектің сапалық реакциясы:

H₂S+ Pb(NO₃)₂ = 2HNO₃+ PbS↓

Қорғасын (II) сульфидінің PbS қара тұнбасы түзіледі.

Тотықтырғыш -2

Тотықсыздандырғыш +2, +4, +6

І. Металмен әрекеттеседі

1. 2Na + S = Na₂S

2. қыздырғанда Zn + S = ZnS

ІІ. Бейметалмен әрекеттеседі

Сутегімен Н₂ + S = H₂S

Фосформен 2Р + 3S = Р₂S₃

3. Көміртекпен С + 2S = СS₂

. Оттекпен әрекеттеседі

S + О₂ = SО₂

ІІ. Галогендермен

(йодтан басқасы )

S + СІ₂ = SСІ₂

У. Жаңа сабақты бекіту

1. Электронды тәжірибе

2. Деңгейлік тапсырмалар

3. Адасқан әріптер Жауаптары

1. гендерхалько Халькогендер

2. текот оттек

3. орлх хлор

4. огенлагдер галогендер

5. кірткү күкірт

6. ленсе селен

7. тропияалло аллотропия

8. лонийпо полоний

9. ромб бром

10. суфттекор фторсутек

УІ. Сабақты қорытындылау

«ББҮ әдісі» бойынша қорытындылау.

Білдім

Білгім келеді

үйрендім

Оқушылар алған білімдерін жүйелейді.

Сабаққа сараптама жасауға үйренеді

УІІ.Бағалау

Оқушылардың алған білімдері деңгейлік тапсырмалар арқылы бағаланды.

УІІІ.Үйге тапсырма

1. УІ-УІІ негізгі топшаның қалған элементтеріне сипаттама беру.

2. Селен , теллур, полоний, йод, бром, астат осы элементтердің өндірісте, тұрмыста алынуы мен қолданылуы, зияны және пайдасы туралы СӨЖ

3. Есептер шығару