Урок "Құстар біздің досымыз"

Тақырыбы: Құстар біздің досымыз

Мақсаты: Оқушылардың құстар туралы білімдерін кеңейтіп, тіл байлығын арттыру көзделді. Сонымен қоса «орман дәрігерлерінің» табиғатқа өте пайдалы екені түсіндірілді. Құстарға қамқор болуға, күте білуге, қорғауға тірбиелеу.

Көрнекілігі: үнтаспа, суреттер, слайды, қабырға газеті. Музыка әуенімен балалар залға кіреді. Мұғалім: Балалар табиғат деген н? Табиғат деген бізді қоршаған орта, тау, ауа, тас, жер десем, біз бүгін сол табиғаттың бір бөлігі құстарға тоқтаймыз. Құстар бау -бақшаның сәні, бау- бақшаның әні, бақшаның емшілері. Қысқасы - құстар біздің досымыз. 1 – оқушы: 2- оқушы: Құстар, құстар келеді, Көктем қандай қөңілді, Жерді шуға бөледі. Күміс жаңбыр төгілді «Көктем келді!» - деп бізге, Мөлдір аспан ашылып, Жақсы хабар береді. Күннің көзі ашылды. Көктем: Сәлем, достар, аман ба? 3.Сәлем елдің көктемі, Мынау бейбіт заманда. Әлем енді көктеді Шат – шадыман көктемнің Құрметпенен бас идік, Шаттық болсын қашанда. Құстарыңа көктегі. Ән құрадым үнімен, Сән құрадым гүліммен. Қуантамын бәрінді, Құт – береке күніммен.

Мұғалім: Халықта «Көкек келді – көктем келді» деген сөз бар. Қадірі мен қасиеті онша емес, осы бір құстың аты неліктен ең тамаша айға теңеу болды екен. Бұл кезде қар еріп, ағыл тегіл боп бұлақтар ағады. Жер беті жасыл көрпе жамылып, көзге ыстық, көңілге жақын жауқазындар гүлдейді.Осы кезде көкек келеді. Кө-кек, кө-кек деп ән салады. Сол үшін де сәуір көкек айы деп аталған. Жаршысымын көктемнің,

Көкек: Жаршысымын көктемнің, «Көкек» дейді мені жұрт. Өз атын айтар құс менмін, Қөктемді күтсең- мені күт.

Өз ұрпағына ұқыпсыз болсам да мен өте пайдалы құс боламын. 39шегіртке,43құрт,50шытырлық қоңыз,4өрмекші тағыда басқа құрттарды жеймін.

4.оқушы: Пайдалы құстың бірі – қараторғай бүкіл балапандарымен бірге 22тонна шегірткені азық етеді.

Мен қараторғаймын.
                        Шегірткеден жұртыңды
                        Қырғи болып қорғаймын.
                        Егістікке жайылымға
                        Қорғаушы боп тұрамын.

5.оқушы: Қарлығаш – өте сүйкімді және пайдалы құс. Бір жазда бір миллион құрт жейді.

Қарлығаш: Қарлығашпын
                      Мен адамның тұрағын
                      Мекен етіп тұрамын.
                      Тазалаймын үй –ішін
                      Санитармын төселген     

«Қарлығаш пен дәуіт» ертегі» бойынша көрініс қойылады. (екінші сынып)

Бұлбұл: Мен еркін бақытты бұлбұлмын,

Бұлағын тасытқан ән-жырдың.

Тамаша тамылжып шырқаймын,

Шаттығын тауыса алмай әр күннің.

Тоқылдақ: :  Тоқылдақпын, тоқылдақпын,

Ағаш қабығы зиянкестерін құртамын.

Біртәуліктеекіжүздейзиянкестердіжұтамын,

Ағаштытазалайтындәрігерсанитармын.

Торғай:   Мен торғаймын, торғаймын Аққу:

Суықтан да тоңбаймын. Құс сұлуы аққумын,

Құрт-құмырсқа, шіркейден, Табиғат көркін сыйлаған.

Бау-бақшаны қорғаймын. Мылтығын кезеп еш мерген,

Атуға көзін қимаған.

Мұғалім:  Су айдындарының көркі-ару аққулар.Аққу киелі құс, жақсылық пен татулық символы.

Көрініс: Аққу бейнесіндегі қос қыз бала шығады. Көңілсіз әуен қосылады. Бір бала садақпен аққуды атуға ыңғайланғандай болады, қазақтың ұлттық киімін киген бала жүгіріп шығып қолын қағып жібереді.

6. оқушы
Аққу-30-40 жыл өмір сүреді.Ол көрсе көз тоймайтын сұлу құс.Халық аңызына сүйенсек жылан да аққу жұмыртқасына тиіспеген,адамдар да аққуды атпаған.Ол киелі құс.Қазақ сұлу қыздарын аққуға теңеген.
Би : «Аққу» биі.

Ертегі: «Үйрек пен түлкі»

(бірінші сынып)

7. оқушы: Біздің елімізде бүркіттің 7 түрі бар. Ең ерекшесі – қыран бүркіт. Ол қасқырды да алатын, өте күшті, ірі денелі құс.

Көгершін: Бейбітшілік құсы  - менмін көгершін,
                  Жер жүзінде бейбіт еңбек көгерсін,
                  Аспан тұнық ,шат көңілді болайық,
                   Ақ ниетті адал жандар көбейсін. 

Көгершін- дүниежүзінің көптеген халықтары үшін  бейбітшілік                       
                        белгісі.      
«Ақ көгершін» әні – Хор (1-3 сыныптар)

Құстар туралы жұмбақтар,балалар оны шешеді.

1. Тал басында 
    Түндіксіз отау.
2. Көңілдің көркі сәні екен,
    Ұшқанда сазды ән екен.
    Айқындар оны байқаған,
    Адамдар қорғап сақтаған.
    Бұл қандай құс?
                          (Аққу-лебедь)
 3. Ауылда, қалада мекені,
     Жолаушы жүрсек шығарып салады.
     Алдыңнан шығады,
     Жаныңды еркелетеді.     
                            (Қарлығаш-ласточка) 
4. Күндіз тіпті ұшпайды,
    Түнде тышұан ұстайды. (жапалақ –сова)
5.  Ақ сарайын талқандап,
    Шықты біреу талтандап.             (Балапан-цыпленок).
6. Қонып алып жарға,  
    Қарқылдайды     (қарға-ворона)
7.Көктемде құстар қайтқанда,
Ең алдымен келетін.
Өзіміз күтіп алатын,
Ұя жасап беретін,
Бұл қандай құс, балалар?
                                      (Қараторғай)
8.Маң-маң басқан жүрісі,
Барлық құстың ірісі.
Қашқанда құстай ұшпайды,
Қуғанын бірақ ұстайды.
                                     (Түйеқұс)
9.Өзі сақ, өзі ұсақ,
Шықылықтап тұрмайды.
Құйрығы ұзын, өзі ала,
Бұл қандай құс?
                                        (Сауысқан)
10.Дамылсыз барабан қағады
Сол жерден тамағын табады
                                         (Тоқылдақ)
11.Ұя салып ,балапан баспайды
Өз атын атап қақсайды
                                        (Көкек) 
12. Ұшқанда тізіліп жұбын бөлмейді,
Қонса көл суы сирақтан келмейді
                                       (Тырна)
«Халық болжамдары»

Мұғалім:
Халқымыз құстардың келуіне,кетуіне қарап болжамдар жасаған.Енді солардың біразына тоқтала кетейік.

Қарлығаш жоғары ұшса,күн жылы болады,ал төмен ұшса жаңбыр жауады.
Көктемде қаздар қайтқанда жоғары ұшса,су тасқыны болады.
Жаңбыр жауарда қарғалар у-да шу болады.
Құс жүнін үрпитсе,жаңбыр жауады.
Шымшық ұя салса,қыс қатты болады.
Шағала келсе сең бұзылады.
Жыл құсы қаптап келсе,көктем ерте келеді.

Тиым сөздер 
1.Құстың ұясын бұзба, 
Жұмыртқасын жарма. 
2.Жұмыртқасы мен балапаны бар ұяны бұзба. 
3.Аққуды атпа.

Қорыту. 

Сұрақ –жауап (Әр дұрыс жауапқа 10 ұпай)
1. Адам қай құсты аң аулауға пайдаланады?  (Бүркіт)
2. Қандай құс хат тасушы атанған? (Көгершін)
3. Торғайдың жүрегі минутына қанша рет соғады? (260)
4. Құстың негізгі баспанасы? (Ұя)
5. Қай құста мүлде ұя болмайды? (Көкек)
6. Қазақстанда құстардың неше түрі бар? (481 түрі)

Құс адамға қуаныш сыйлайды. Құс адамды аспанда қалықтау сезіміне бөлейді. 
Қазақ халқы шебер әншіні «бұлбұлға», ардақты ер азаматын «лашынға», «сұңқарға», керемет сұлуын «аққуға», кішкентай баласын «балапанға» теңеген. 
Құссыз әлем бос қаңырап қалар еді. 
Мұғалім: Міне, құрметті көрермендер осымен құстарға арналған                 
«Құстар – біздің досымыз» атты тәрбие сағатымыз аяқталды.

http s://im0-tub-ru.yandex.net/i?id=f7836b346f444759af460763af763c51&n=22