Галецкая І.М.
Гульнявая праграма па беларускай мове для вучняў 4 класа
“Востраў ГУЛЬНЯСЛОЎ”
Мэта: выклікаць цікавасць да вывучэння беларускай мовы; знаёміць з некаторымі легендамі і паданнямі беларускай зямлі; раскрыць сутнасць мультфільма “Палінка”, які ўяўляе сукупнасць элементаў беларускага фальклору (музыка, побыт, казка) і якасцей душэўнай дабрыні і цеплыні да родных і блізкіх людзей; прывіваць любоў і пашану да свайго народа, да роднай мовы; выхоўваць якасці сяброўства, навыкі работы ў камандзе.
Месца правядзення: клас, аформлены ў стылі беларускай хаты.
Дзеючыя асобы: Палінка, бабуля, кот, казачнік Бай (малюнкі ці лялькі).
Рэквізіты: карткі з заданнямі, запіс беларускіх песен (гучыць падчас выканання заданняў), мультфільм “Палінка”, маркеры.
Літаратура: часопіс “Пралеска”, 2011, № 3, с.53;
Пазнякоў, М.П. Гульняслоў: гульні з літарамі і словамі / М.Пазнякоў. – Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2011. – 128 с.
Мультфільм “Палінка” (аўтары Зелянко Надзея, Касінскі Андрэй), http://www.youtube.com/watch?v=DNcVSBOdzIw
Ход гульні
Настаўнік. Давайце здзейснім сёння падарожжа на адзін востраў – востраў беларускіх слоў Гульняслоў. Дзе ён знаходзіцца? Недзе пасярод аднаго беларускага возера, ці ракі, ці леса, невядома. Чулі вы легенду пра папараць–кветку, якая расцвітае на Купалле? Паспрабуем адшукаць папараць-кветку на востраве Гульняслоў. Вы не толькі ўспомніце беларускія словы, даведаецеся пра новыя, але і пагуляеце ў гульні са словамі. Пра павагу да роднай мовы раскажуць вам нашы вучаніцы.
Падрыхтаваныя вучні:
Родная мова
У горадзе,
між ніў жытнёвых,
У важным доме,
сціплай хаце
Не забывайце
роднай мовы –
Для нас навек яна,
як маці.
Каб свет
чароўнай прыгажосцю
Вас ні на момант
не пакінуў,
Шануйце мову
не як госцю,
А як матулю,
гаспадыню.
(М.Пазнякоў)
Настаўнік. На гарызонце – востраў беларускіх слоў Гульняслоў. Там нас сустракаюць Палінка і яе бабуля. (Настаўнік дэманструе лялькі.) Яны запрашаюць у казку з незвычайнымі прыгодамі і выпрабаваннямі. Не баіцеся? Тады наперад!
Вучні глядзяць мультфільм да таго моманту,
калі дзяўчынка выбягае ноччу з дому.
Настаўнік. Глядзіце, з’явіўся казачнік Бай. (Паказваецца лялька Бай.) Казачнік прынёс карту, якая дапаможа знайсці шлях да цуда-кветкі.
(Дэманструецца карта – 5 заданняў, 5 крокаў)
Запрашаю каманды заняць свае месцы!
Выпрабаванне першае. ПЫТАННІ ДЛЯ КЕМЛІВЫХ
За сталом сядзяць тры чалавекі: два бацькі і два сына. Чаму іх трое? (Адзін з іх з’яўляецца і бацькам і сынам адначасова.)
Што лягчэй: адзін кілаграм фанцікаў ці адзін кілаграм цукерак? (Яны роўныя па вазе.)
Супраць кожнага шпака на дрэве сядзяць па два шпакі. Колькі іх усяго? (Тры.)
Бацька з сынам распілавалі палена на шэсць частак. Колькі разрэзаў яны зрабілі?
Выпрабаванне другое. ТАЯМНІЧЫЯ СЛОВЫ.
Ёсць словы, якім падабаецца хаваць у сабе розныя рэчы. Паспрабуйце выявіць схаванае ў наступных словах, выкарыстаўшы падказкі.
ШЫПШЫНА – кола машыны і калючка расліны. ШЫП ШЫНА
ЭКСКАВАТАР – напітак для дарослых і валакністы матэрыял, які выкарыстоўваецца ў медыцыне. КАВА ВАТА
КАРАЛЕЎНА – упрыгожанне з каштоўнага каменю і драпежны звер.
КАРАЛ ЛЕЎ
МАГАЗІН – каштознае паліва і чараўнік. ГАЗ МАГ
КОМПАС – перадача мяча і круглаваты кавалак чаго-небудзь. ПАС КОМ
БУРАЦІНА – моцны вецер і вадзяная расліна. БУРА ЦІНА
КАЛАБОК – частка тулава і белая кветка. КАЛА БОК
Выпрабаванне трэцяе. У КРУЗЕ 26 СЛОЎ (знайсці ў крузе на слайдзе прэзентацыі 26 слоў).
Падрыхтаваныя вучні:
ЦІ БЫВАЕ ТАК?
На бярозе спеюць грушы,
А на дубе вінаград.
Кот грыбы на лузе сушыць
І частуе мышанят.
У вадзе жывуць вавёркі,
У дупле жывуць бабры.
Совы – у возеры глыбокім,
А самы – у густым бары.
Пчолы спяць зіму ў бярлозе,
А мядзведзі – у вуллі.
Конь спявае на бярозе,
Вераб’я ў плуг запраглі.
Вы не бачылі, не чулі?
Па сакрэту гавару:
Мышкі кошку зацягнулі
У глыбокую нару.
Сена з лугу прыляцела
І ў хляве карову з’ела.
Выпрабаванне чацвёртае. ХОД КАНЁМ (карыстаючыся “ходам каня” знайсці як мага больш слоў).
Р
А
К
У
І
Р
К
М
Я
А
В
І
А
У
І,
С
Гульня з гледачамі: ЗАДАННІ ДЛЯ ЎСМЕШКІ
Назаві мелодыю, якую любяць вучні ў канцы ўрока. (Званок)
Чым канчаецца даль? (Літарай ь)
Якая музычная нота патрэбна дзя супу? (Соль)
Без чаго хлеба не бывае? (Без скарынкі)
Пад якім кустом заяц спіць ў дождж? (Пад мокрым)
Што кусаецца, але не брэша? (Крапіва)
Як назваць сухую траву чатырма літарамі? (Сена)
Назаві словы, у якіх сто зычных (Стол, стог, стогн, стос)
Што ўсіх нас робіць людзьмі? (Мова)
Выпрабаванне пятае. КРЫЛАТЫЯ ВЫРАЗЫ
ІНСЦЭНІРОЎКА “РАЗУМНЫ ЗАЯЦ”
Казачніца.
Раз, два, тры, чатыры, пяць —
Выйшаў Зайчык пагуляць
Грызануў галінку — смачна
I Ваўка нідзе не бачна.
Воўк.
Пра мяне, кума, гавораць,
Што драпежнік я і звер.
Нагаворы і паклёпы —
Ты, Лісіца, мне павер.
Ліса.
I мяне заўсёды лаюць,
Кажуць: «З'ела ўсіх курэй», —
Без прычыны папракаюць,
Пашкадуй мяне хутчэй.
Казачніца.
I Таптыгін касалапы
Падышоў, загаварыў.
Мядзведзь.
Ой, баляць ад лета лапы —
Пакусалі пчолы іх.
Я ж ніколі ім не шкодзіў
I ні разу не чапаў,
Толькі мёд адзін разочак
Я ў пчолак адабраў.
I за што такое гора?
I нашто было кусаць?
Запрасілі ж Мішку ў госці —
Чаю з мёдам паспытаць.
Казачніца.
Так вялі яны гаворку,
Так уцерліся ў давер,
Як раптоўна на пагорку
Паказаўся цуда-звер.
Заяц.
Белы, як папера,
Прыгажун — ні даць, ні ўзяць.
Прыгажэй на свеце звера
Немагчыма адшукаць.
Воўк.
Смачны будзе ў нас сняданак.
Казачніца. Прашаптаў сяброўцы Воўк
Воўк.
Еў зайцоў бы кожны ранак,
Ведаю ў зайцах толк
Заяц.
Пачакайце, не спяшайцесь,
Чорны думкі кіньце.
Лепш паслухайце мяне,
Мазгамі раскіньце.
Пакажыце-ка свой розум
I мяне пацешце.
Лепш загадкі адгадайце,
А тады ўжо ешце.
Ліса.
Бач, які вучоны Заяц!
Як тут не згадзіцца?
Хай пацешыць усіх нас
I сам павесяліцца.
Ну, давай свае стварэнне.
Дзе б тут нам прысесці?
Бо ўжо поўдзень на двары,
I хачу я есці.
Заяц.
Самая прыгожая,
Самая разумная,
Заўсёды вясёлая,
Не бывае сумная.
Ліса.
Бачу твой вялікі розум
I тваю вучонасць,
Праз цябе я атрымаю
Добрую вядомасць.
Воўк.
А што скажаш пра мяне,
Пра ляснога брата?
Толькі добрае, бо дрэннага
Сказана багата.
Заяц.
У цябе высокі рост,
Шэры І пушысты хвост,
Сябраваць з усімі рад.
Добры воўк — наш шэры брат.
Воўк.
Ад такіх цудоўных слоў
Захацелась сесці.
Я такіх зайцоў разумных
Не жадаю есці!
| Мядзведзь. Ну, і мне скажы што-небудзь. Дзе гуляць і што мне снедаць. Хоць у школу не хаджу, А хачу шмат ведаць.
Заяц. Міша, ты вялікі, дужы, Толькі пчолак не чапай. Ты ў іх, мой слаўны дружа, Мёд з калод не адбірай. Пакаштуй лепш чай з малінай, Бо жывуць там вітаміны.
Мядзведзь. Добра, крыўдзіць пчол не буду I параду не забуду. Буду чай з варэннем піць I цябе, Заяц, хваліць.
|
Па чарзе. Не трэба баяцца, Не трэба хавацца, Сядзець пад кустом і дрыжаць. У лесе адзіным, у лесе цудоўным…
Разам. Мы будзем заўжды сябраваць!
|
Настаўнік. Бабуля і Палінка шчыра дзякуюць за дапамогу і жадаюць як мага больш цікавых і прыгожых момантаў у вашым жыцці.
Мультфільм дэманструецца да канца.
Падвядзенне вынікаў:
Вось і казцы канец, а хто гуляў, той маладзец! Вы малайцы, бо паспяхова прайшлі ўсе перашкоды, не спалохаліся цяжкіх выпрабаванняў. Так трымаць ва ўсім і заўсёды! Да пабачэння!
Галецкая Ірына Мікалаеўна,
настаўнік вышэйшай катэгорыі
ГУА “Сярэдняя школа № 7 г. Наваполацка”,
Рэспубліка Беларусь
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.