Ашық сабақ «Жабайы жануарлар».

«Жабайы жануарлар».

Мақсаты: Жабайы жануарларды бір – бірінен ажырата білуге және олардың аттарын дұрыс айтуға үйрету. Қоршаған ортаға мейіріммен қарауға тәрбиелеу.                                                                                           Міндеттері:                                                                                                       Білімділік: Жабайы жануарлар, тіршілік ететін ортасы туралы түсінік беру.

Түзету-дамытушылық: Ойын арқылы ойлау, есте сақтау қабілеттерін, тақпақ айтқызу арқылы тілдерін дамыту, ұсақ қол машықтары, эстетикалық талғамдарын дамыту.                                                                                                          Тәрбиелік : Балаларды жануарларға қамқорлықпен қарауға, табиғатты аялай білуге, адамгершілікке тәрбиелеу.                                                                                  Көрнекілігі: суреттер, жұмбақтар, тақпақтар, хат, желім, дәнді-дақылдар.

Барысы:                                                                                                                                     I. Ұйымдастыру кезеңі.
Тәрбиеші : Қазір бір –біріміздің қолымыздан ұстап, алақан жылуы арқылы жылы лебіздер білдірейік.                                                                                                Шаттық шеңбері.
Аспанымыз ашық болсын !
Күніміз жарық болсын!
Деніміз сау болсын!
Достарымыз көп болсын!                                                                                                          

II. Негізгі кезең.                                                                                                            1. Іс-шара ойыннан басталады.                                                                                       Ең айлакер аң... (түлкі)                                                                                                          Ең қорқақ ...  (қоян)                                                                                                    Балды жақсы көретін... (аю)                                                                                                   Аң патшасы... (арыстан)                                                                                             Мысыққа ұқсайтын  аң...(жолбарыс)                                                                               Ең ұзын мойын...(керік)                                                                                                  Ең ірі жануар...(піл)                                                                                                   Үстінде тікенегі бар...(кірпі)                                                                                                                                

  - Балалар, бұл жануарларды біз «Жабайы жануарлар» деп атаймыз. Олар орманда, таулы жерлерде, елсіз далада мекен етеді. Өз азықтарын өздері тауып жейді. Табиғатта жабайы аңдардың түрі өте көп. Олардың ішіндегі қасқыр мен түлкі, жолбарыс пен арыстан жыртқыш аңдар. Тістері өткір, көздері қырағы әрі сезімтал. Өздеріне керекті жемтіктің иесін алыстан-ақ сезеді. Қыста жортып жүріп, азықтарын тауып жейді. Олар қыста ұйықтамайды. Ал аюға келетін болсақ, оның екі түрі бар. Ақ аю, қоңыр аю. Ақ аю – суда мекендейді. Суға сүңгіп балықтарды ұстап жейді. Ал қоңыр аю, тоғайды мекен етеді. Күзде жылы  апанын  дайындап қыста қалың ұйқыда  болады. Қоян- ең қорқақ аң. Қоян ағаштардың қуысында қыстайды. Қорегі түрлі шөптер, ағаш қабықтары. Ол жылы тонының арқасында суыққа тоңбайды.Тиін  күзде  ағаш бастарына саңырауқұлақ, жаңғақтарды кептіріп ұясына жинап қыста соны азық етеді. (жабайы жануарларды көрсетіп әр біреуіне тоқталып, қысқа қалай дайындалатынын және немен қоректенетіні туралы көрнекілік арқылы толық мағлұмат беру)

                                                                                                                                                       2. Жұмбақтар  жасыру. Әр жұмбақтың шешуін тапқан бала, суреттердің арасынан жұмбақта жасырылған жануардың суретін тақтаға іледі. 

1. Шырша саясы-күркесі,     Өзі орман еркесі,     Қарғып жүрер жан- жаққа,     Өте құмар жаңғаққа.                (тиін)	2. Қара ала тоны бар,    Ол аңдардың краны.    Жатқанын көп көрмейміз.    Серейіп кеп тұрады.      (керік.)
3.Сыбдыр шықса қашады.   Қырдан бірақ асады.                (қоян)	4. Қыс бойында жатады,     Тәтті ұйқыға батады.     (аю)
5. Өзі айлакер, өзі қу,                              Жүрген жері айқай шу.            (түлкі)	6.    Айбат шеккен алыстан         Аң патшасы...           (арыстан)
7. Қолыңмен тиме,    Үсті толған ине.                     (кірпі)	8.    Сұр түсті,       Ақсиған көп тісті.     (қасқыр)

3. «Мозаика» құрастыру (аңдардың суреттерімен).                                                              Шарты: Қима суреттерді құрастыру арқылы аңның сұлбасын құрастыру.                                  

4. Ойын: «Ненің баласы?, Қорегін тап»                                                                                                            Шарты: балаларға суреттерді көрсете отырып, сұрақ қою арқылы жануарлардың қорегі мен  баласының атын атаймыз (қайталап айтқызу).  
Қоянның баласы - көжек, 
Қасқырдың баласы - бөлтірік, 
Аюдың баласы-қонжық,                                                                                                         Түлкі күшігі – жәутік.
 

5. Қимылды ойын: «Аңдар қалай қозғалады?»                                                                    Шарты: Балалар айтылған аңдардың жүрісін салады. Аңдар бетпердесін киген балалар қозғалып шығады, қоян секіріп, түлкі бұлаңдап, аю қорбаңдап.                                                                           

6. Дидактикалық ойын: «Кім тапқыш?»

Ойынның шарты: Жануарлардың құйрығын сызба арқылы табу.

 7. Сергіту сәті.                                                                                                                                                  Ұзын құлақ сұр қоян                    Ойлы - қырлы жерлермен                                                                                                                     Естіп қалып сыбдырды                Ытқып-ытқып жүгірді.
Қарап еді артына                          Келе жатқан тоңпаңдап,
Қиығын салып көзінің                 Көжегі екен өзінің.

 8. Балалар тақпақ айтады (жануарлардың суретін көрсетіп ).

1 оқушы:  Мен тиінмін, тиінмін.                   Қысқа жылы киіндім,                   Қоймам толы жаңғаққа                   Іші жылы үйімнің.	2 оқушы: Ақ қоян - ау, аққоян,                  Ұзын құлақ, сақ қоян,                  Қаша берсең, орманға                 «Қорқағым» деп ат қоям.
3 оқушы: Түлкі деген қу ғой,                   Жүрген жері шу ғой.                    Жатып алып жағаға,                    Іздегені ду ғой. 5 оқушы: Қасқыр орманда жортады.                  Аяздан ол қорқады.                  Аспанға қарап ұлиды,                   Малды ауылды ториды.	4 оқушы: Ормандағы аюдың,                 Құлпынайы көп екен.                 Теріп, теріп алайық,                  Қалтамызға салайық. 6 оқушы: Түлкі,түлкі құтыңдайсың, Айналаңнан тың тыңдайсың.      Қанша құлығыңды асырсаңда, Қасқырдан сен құтылмайсын.

9. Қимылды ойын:"Жануарлар тобын тап" 
Шарты: "Үй жануарын" айтқанда бір рет қол шапалақтау керек, егер «Жабайы жануарларды» атауын айтқанда, екі рет қолдарың шапалақтайсыңдар. 
Мысалы: жолбарыс, түйе, жылқы, лақ, кірпі, ешкі ,қоян, ит, тиін, қасқыр т.б.

10. Дидактикалық ойын :«Кім жылдам?»                                                                                     Шарты: Үй жануарлары мен жабай аңдарды ажыратып, екі қалташаға тез жинау.                                                                                                                          Ғажайып сәт. Ормандағы аңдардан хат келеді.                                                          

  Тәрбиеші: Хат біздің ормандағы аңдардан келген екен. Соны оқып берейін. Біз орман аңдары жаз бойы бір – бірімізбен дос болдық, бірге ойнадық, сөйтіп қыстың қалай келіп қалғанын білмей қалдық. Күн күннен күнге суыта бастады. Сөйтіп аңдар өздеріне жылы тон тігіп берулерін сұрайды.
- Сендер мейірімді балаларсыңдар, аңдарға көмектесесіңдер ғой?
- Қазір бәріміз орманға барып достарымызға көмектесейік.
- Балалар орманда өзімізді қалай ұстауымыз керек?
- Шуылдамаймыз, сіріңкемен ойнамаймыз, қоқым шашпаймыз, ағаштарды сындырмаймыз.
- Дұрыс балалар.
 - Орманда дүкен жоқ, сондықтанда қазір бәріміз тігіншіге айналып әр түрлі дақылдардан аңдарға жылы тон тігіп береміз.
- Қандай дақылдарды көріп отырсыңдар? Күріш, тары, қарақұмық т. б дақылдар.
- Аюдың тонын қандай дақылдан жасайсың?
- Қоянның тонының түсі қандай?
- Оны қандай дақылдан жасайсың?
- Тиіннің тонының түсі қандай?
Практикалық кезең. Балалар желіммен аңдардың тонының түсіне қарай дақылдарды жапсырып жасайды.
- Қандай жақсы балаларсыңдар, сендер аңдарға керемет тон жасап бердіңдер.

III. Қорытынды.                                                                                                                                         - Қандай жануарлармен таныстық? (жабайы жануарлар )                                                                 -Неліктен оларды жабайы жануарлар деп атаймыз? (себебі олар өз азығын өзі тауып жейді)                                                                                                                                       - Олар қайда мекендейді екен?( орманда, тауда, елсіз далада)                                                                                                                                                           
-  Аңдардың күшіктерінің аттарын атаңдаршы?                                                                             - Жарайсыңдар, балалар! Рахмет!    Белсенді қатысқан балаларды мадақтау.

Жылулық шеңбері: «Біз аңдарды жақсы көреміз» 
Қоян қорқақ - сәбізді жақсы көреді, 
Түлкі қу - терісі оның әдемі 
Аю аңқау - балды жақсы көреді. 
Қасқыр батыр әрі залым келеді. 
Тиін жаңғақты шағып жейді.                                                                                              Бұлардың бәріде бізге тимейді,                                                                                        Біз аңдарды жақсы көреміз.