"Атажұрт" тарихи - танымдық ойын

Тақырыбы: «Атажұрт» тарихи-танымдық ойыны

Мақсаты: Интеллектуалды сайысқа қатынасушы оқушылардың тарихи білімдерін дамыту; Қазақстан тарихы пәніне қауымның қызығушылығын арттыру, тарихи зерделілік, зияттылық қасиеттерін дамыту.

Өткізілу формасы: интеллектуалды сайыс

Көрнекілігі: интерактивті тақта,слайдттық материалдар

Барысы:

     - Құрметті ұстаздар, оқушылар! Білім мен ғылым бәсекесі туындаған ХХІ ғасырдың, тәуелсіз, егеменді еліміздің болашақ көшбасшылары білім додасына қош келдіңіздер!

Қазақстан Республикам – бұл менің

Кең маңдайын сүйгізіп тұр күнге елім.

Ұлан- ғайыр далам берген пейіл бар

Адал достан бөлерім жоқ берерім.

    Елбасымыз Н. Ә. Назарбаев «Біз өмір бойы жететін білім моделінен, өмір бойы білім алу моделіне көше алуға тиіспіз» - деп білімнің маңызын айрықша жоғары бағалаған.

   Ендеше, ата-бабамыздың қолымен келген қасиетті Тәуелсіздікті берік етер, іргесін сөкпей, алдыңғы 30 ел қатарына жетелер ХХІ ғасырдың Қазақстандық көшбасшылары, егемендігіміздің 25 жыл толуына байланысты өткізілетін мектепішілік тарих апталығының аясындағы «Атажұрт» атты тарихи интеллектуалды сайысты бастауға рұқсат етіңіздер.

Сайысымыз 5 турдан тұрады.

І тур. Таныстыру (топтың аты, ұраны)

ІІ тур. Хронологиялық жорық

ІІІ тур. Бәрін білгім келеді...

ІҮ тур. Тарихи тұлғалар

Ү тур . Тарихи бестік

Сайысымызға әділ баға беретін әділқазы алқасымен таныс болайық.

Кіріспе: (ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру мақсатында «Жақсы көңіл-күй» тренингімен бастаймыз.

         

- Құрметті сайыскерлер, ағартушы ғалым Ы. Алтынсаринің «Бір Аллаға сиынып, кел балалар оқылық» дегеніндей, «Бір Аллға сиынып, кел жас достар сайысымызды бастайық.

І тур. Таныстыру.

    - Сайысымыздың екінші бөлімі «Хронологиялық жорық» деп аталады Мұнда әр топқа 10 сұрақтан беріледі. Әр дұрыс жауапқа 10 балдан.

І топқа.

1. Тас дәуірінің уақыты

2. Батыс Түрік қағанатының орталығы

3. Қазақтардан ант алуға Ресейден келген елші

4. Андронов мәдениеті қайдан табылды

5. Түрік жазба әдебиетінің көне ескерткіштері

6. Абылай ханның билік еткен жылдары

7. Микролиттер дегеніміз не

8. Оғыздарда жоғары билік иесі қалай аталды

9. «Сүзеген қаған», «мүйізді қаған» атанған кім

10. Сібір қазақтары туралы Жарғы қай жылы шықты?

                

ІІ топқа.

1. Қола дәуірінің уақыты

2. Түргеш қағанатының орталығы

3. Кіші жүзді империя құрамына қабылдау туралы ұсынысты қабылдаған кім?

4. Андрондықтар қандай шаруашылықпен айналысты

5. «Қара бұдұн», «тат» деген сөздер қандай мағыныны білдіреді

6. Абылай хан қай жылдары өмір сүрді

7. Көшпелі мал шаруашылығының пайда болу себебі

8. Оғыздарда әскербасы қалай аталды

9. Ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялаған қаған

10. 3-дәрежелі «Қасиетті Анна» орденіне ие болған қазақ жасауылы

   - ІІІ турымыз «Әріптер» деп аталады. Әр топқа 42 әріп бойынша сұрақтар беріледі. Сайыстың ерекшелігі сұрақтардың жауабы қасындағы әріпке қатысты. Мысалы А- Қазақстан Республикасының оңтүстік астанасы  Алматы.

І топқа.

А – Қазба жұмыстарын жүргізетін ғалым

В – Ежелгі мемлекеттердің бірі

Г – Тарихтың атасы           

Д – Вакфтық жерлер кімдерге тиесілі болды

Ё – ҚР туының авторы

И – Кіші жүзде хандық билікті жойып, отарлауды тездету және әкімшілік билеуді іске асыру туралы реформаның жобасын дайындаған

Н – 1742 жылы Қалдан Серенге жат жазған Орынбор коммисиясының төрағасы

М – Орта тас ғасыры қалай аталды

Ң – Қазақстан Республикасының Конституциясы қашан қабылданды?

Ө - 25 қазан қандай күн

П – Тасқа салынған суреттер қалай аталады?

Т – Қазақстан жеріндегі алғашқы түркі тілдес мемлекет

У – Киіз үйдің кереге басы мен шаңырақты ұстастыратын сүйегі

Ф – Кромоньондық адам қай жерде табылған

Һ – ҚР тәуелсіздігіне неше жыл?

Ц – Қытай мемлекетінің басқаша атауы

Щ – Қола дәуірінің хронологиялық ауқымы

Ы – Жоңғар Алатауынан Сырдария өзеніне дейінгі, солтүстіктегі Балқаштан қай көлдің жағасына дейінгі ұлан-байтақ жерлерді Қарлұқ қағанатының әсері болды

І – Христиандардың қасиетті кітабы

Э – Мыстас сөзінің мағынасы

Я – 1812 жылы соғысқа белсене қатысқан қазақтардың арасында шоқынған қазақ

ІІ топқа

Ә - Абылай ханның шын аты

Б - Әмір Темір қай тайпадан шыққан

Ғ – 100 жылды өтпелі кезеңдң қалай атайды

Е – «Ақтабан шұбырынды, алқакөл сұлама» кезінде халық арасында кең тараған ән

Ж – Қазақ жеріне шығыстан қауіп төндірген мемлекет

З – Сиырдың пірі

Й – ҚР Тәуелсіздігі қашан жарияланды

Қ – «Қалмаққырылған» шайқасы болған жер

Л – Абылай хан Әмірсананы жоңғардың қай билеушісіне ұстап бермеуге қазақ шонжарларын көндірді

М – Исатайдың серігі болған ақын

О – Қазақ жасақтары жиналған Қазақстанның оңтүстігіндегі тау

Р – Қазақстанда отарлау саясатын жүргізген мемлекет

С -1822 жылы Сібір қазақтарының жарғысының авторы

Ү – ХҮІІІ ғасырда 1706-1778 жылдары өмір сүрген белгілі жырау

Ұ – Оңтүстік Қазақстандағы тау

Х – Сырым Датұлы қай жерде дүние салды

Ч – Тәуке ханның заңы

Ш – Батыс Түрік қанатының саяси билігі кімнің кезінде күшейді

Ъ – Қазақстанда 30 тамыз қандай күн

І – Аңырақай шайқасында қазақ әскерінің тегеруіне шыдамаған жоңғарлар қай өзенді бойлап еліне қарай шегінді

Я – Оғыз мемлекетінің астанасы.

Тәуелсіздік-байлығым да, бағым да

Тәу ет оған, тәңіріңдей табын да.

Көркейт оны, жерұйыққа айналдыр

Күшің кернеп, шабыт қасқан шағыңда.

    - Сайысымыздың келесі бөлімі «Тарихи тұлғалар». Экранға тұлғалардың суреті шығарылады.

І топқа.

•   Ол гуманист, демократ, шешен, ақын, композитор, аудармашы, лирик, жазба әдеьиетінің негізін салушы. Ол кім? (А. Құнанбаев)

• Белгілі ғұлама ғалым,  Қазақ КСР Ғылым академиясының Тарих, археология және этнография секторының, Этнография бөлімінің меңгерушісі. Қола дәуірін жоспарлы зерттеу үшін археологиялық экспедиция құрды. Ә. Марғұлан

• Қазақстандағы тұңғыш кәсіби суретші, қазақ бейнелеу өнерінің негізін салушылардың бірі. Кескіндемеі, графика салаларында жүздеген туындылар қалдырған аса дарынды суретші.  (Ә. Қастеев)

• Қазақ халқының ХІХ ғасырдағы ағартушыұлы ғалымы.  Көрнекті қоғам қайраткері, жиһанкез, еуропаша терең тәрбие – білім алған дүниежүзіне мәлім саяхатшы, зерттеуші (Ш. Уәлиханов)

ІІ топқа.

•  Арғы атасы қанішер деп атаған, өзі қолбасшы, қазақтардың басын біріктірген. Қазақтың айбынды ханы. (Абылайхан)

•  Көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, ғалым. Қазақстан ҒА-ның академигі, техника ғылымдарының докторы1964-1986 жылдары Қазақстан КП ОК –нің Бірінші хатшысы болды. Д. Қонаев

• Әскери қайраткер, ержүрек қолбасшы, жазушы, Кеңес Одағының батыры, Қазақстанның Халық Қаһарманы. (Б. Момышұлы)

• Көрнекті ағартушы, қоғам қайраткері, жаңашыл педагог, халыққа білім беру жүйесінде ұзақ еңбек еткен (Ы. Алтынсарин)

Қазақстан Республикам бұл – менің

Бақ санаған тыныштығын іргенің

Қызғанбаған жер иесі қазағым

Басқалардан бақытты өмір сүргенім

   - Соңғы сайысымыз «Тарихи бестік» деп аталады. Бұл тапсырмада оқушылар 5 орта ғасырлардағы мемлекетті, 5 тарихи тұлғаны,5термин сөзді, 5 тарихи датаны айтып шығу керек.

        

                               Бір емес, сен бұл жолы мыңды жықтың,

Мыңды жықтың, әлі де өрле, мықтым!

Елім деп ту ұстаған өзге жерде

Жеңісіңнің бастауы сол деп ұққын!

      Қорытынды: Қазіргі өмір талабына сай ғылым жолы ауыр да қиын, әрі қызықты. Сіздердің ізденіп, бүгінгі сайыста ортаға шыққандарыңыз, сіздер үшін үлкен жеңіс. Отанымыздың арқа сүйер азаматы болыңыздар. ХХІ ғасырда өз үлестеріңді табуларыңызды тілейміз.