Қазақ тілі "Дауыссыз дыбыстардың түрлері"

Сабақтың тақырыбы: Дауыссыз дыбыстардың түрлері

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: Өткен тақырыбы бойынша оқушылардың  білім, сөз қорларын пысықтау.Шәкіртерге Сәкен Сейфуллин туралы түсінік бере отырып, ақын өлеңінің тақырыбын, мазмұнын, көркемдігін, құрылысын меңгерту. «Ананың хаты» өлеңі жан-жақты талдау,оқу, оқушылардың пікірін, көзқарасын қалыптастыру.

2.Дамытушылық: Шәкірттердің ой-өрісін, тіл байлығын дамыту және сөйлеу,жазу шеберліктерін арттыру.Сыни тұрғысынан ойлауға, өзінше ой түюге баулу, танымдық түсініктерін дамыту.

3.Тәрбиелік: Өлеңді  сүюге, адамгершілікке тәрбиелеу.Оқушыларды «Ананың хаты» өлеңі мазмұны арқылы  ананы сүюге, ардақтауға  тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Сыни тұрғыдан ойлау, аралас, жаңа сабағы

Сабақтың әдіс-тәсілдері: Түсіндіру, сұрақ-жауап, оқыту,мәнерлеп оқу,сын тұрғысынан ойлау стратегиясы,әңгімелеу,баяндау,

Сабақтың құралдары: Қазақ әдебиеті оқулығы,ана бейнелейтін сурет,ақынның портреті,акро өлеңі, өлеңдер,тірек сызба,текшелер,презинтация,техникалық құрал,компьютер, электрондық тақта,Венн диаграмма.

Пәнаралық байланыс: география, тарих, қазақ тілі

Қосымша материалдар: Сәкен Сейфуллиннің өлеңдері,деректі мәліметтер, қазақ репресиясының  құрбандары туралы мәліметтері.

Технологиялар: педагогика, сын тұрғысынан, компьютерлік, дамыта оқыту

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

1.Амандасу:

-Сәлеметсіңдер ме, балалар?!

2.Қазақстан Республикасының Мемлекеттік әнұранын орындау.

3. Сабақтың мақсаттарын айту.

ІІ. Ой қозғау.

-Балалар, бүгінгі сабақты «Кім тапқыр?» деген ойынмен бастаймыз.

Ойынның шартты мынандай.Мен сендердің назарларыңа сұрақтарды қоямын, ал сендердің міндеті үш тілде тиіс сөзді табу.(қазақ, орыс. ағылшын)

Сұрақтар:

1. Сөздің көркі не? (мақал, пословица,рrove)
2. Ақ тілеудің белгісі не? (бата, благословение, wishes)
3. Сөз өнері дегеніміз не?(Асыл сөз дегеніміз не?) (әдебиет, литература,

     literature)

4. Қазақ жазба әдебиетінің негізгі салушысы Абай Құнанбаев. Абай кім? (ақын,поэт,роеt)

Айт күндеріне,мерекелерге арналған мақал-мәтелдерді тыңдап тексеру.

• Көппен  көрген –ұлы той.
• Халықты  қадірлеу-салтты қадірлеу
• Жаңбырмен жер көгерер,Батамен ер көгерер
• Байлық –байлық емес,бірлік –байлық
• Құтты қонаққа қой егіз табады.

            IV. Жаңа сабақ:

Кiрiспе сөз:

            -Бүгін сабақта Сәкен Сейфуллиннің «Ананың хаты» өлеңімен  танысамыз.Сабақтың мақсаты өлеңнің идеясын,тақырыбын ашып,жан-жақты талдау жүргізу. Қазір Сәкен Сейфуллиннің өмірінен қысқаша мәліметтермен  танысамыз. Электрондық тақтаға қараңдар!(3 слайд)

            -Ендеше, біздер бүгін тағы да қазақ халқы «Үш бәйтерек» деп атап кеткен Сәкен Сейфуллин қазақ әдебиетіне айтулы ақын, қарымды қаламгер, дарынды драматург, қазақ поэзиясының тұлғасы ретінде үлкен үлес қосқан туралы әңгімелейміз.

Сәкен Сейфуллин.

            ХХ ғасырдағы қазақ әдебиетінің ірі тұлғалардың бірі-Сәкен Сейфуллин. Сәкен Сейфуллин қазіргі Қарағанды облысы Жаңаарқа ауданында туған. Оның өмір сүрген 1894-1938 жылдары. Оның шын есімі-Садуақас. Сәкеннің әкесіСейфолла домбрашы,шешен әрі саятшы болған. Анасы Жамал ертелі-кеш Сәкенге аңыз-әңгіме,ертегілер айтып берген. Сәкен  жас бала күнінен ертегі,аңыздарды көп тыңдайды. Халық ауыз әдебиетін, ертегі хиссаларын жасында Сәкеннің  зердесіне құйған екі адамның бірі-өз туған ана, екіншісі Болған әжесі.Ол алдымен ауыл молдасынан сауат ашқан, кейін Ақмоладағы орыс-қазақ мектебінен білім алады.Соңынан екі класты училищені, ал 1913-1916 жылдары Омбының  мұғалімдер семинариясын  бітіріп,  оқытушы болады.Сұлу,білімді,

нұрлы кісі болған. Қазақ әдебиетінің барлық жанрында қалам тартты. Сәкен Сейфуллин өлеңдер,поэмалар, роман,очерктер,повестер, драмалық шығармалар

жазған. Ақынның «Өткен күндер» атты  алғашқы өлеңдер жинағы 1914 жылы Қазан қаласында  жарық көрген.Осы өлең жинағында халық өмірі  мен тұрмысын кең көлемде жырлады. «Тар жол,тайғақ кешу» алғашқы  романы.

            1916 жыл оқиғасы, революция шындықтары, өмір-тұрмыс сырлары «Тар жол,тайғақ кешу» романында суреттелген.Роман нақтылы дерек, тарихи дәлдік, көркемдік  ізденістер арқылы берілген. Сонымен қатар, Сарыарқаның  сайын даласы, Есіл , Нұра өзендері мен Оба, Ор тауларының әсем көріністері Сәкен шығармашылығының  дамуына әсер етті. Ақынның «Асау тұлпар», «Домбыра», «Экспресс», «Дала» «Көкшетау» деген өлеңдер жинақтары және шығармалары халық жүрегінен үлкен орын алды.

3.Жаңа сабақтың тақырыбына  қосымша мәліметтерді беру.

            Қазақ халқы Сәкен Сейфуллинді,Ілияс Жансүгіровты, Бейімбет Майлинды«Үш бәйтерек» деп атап кеткен. Себебі олар қазақ әдебиетінің  ақындары, қарымды қаламгер, дарынды драматургтар  ретінде үлес қосқан.Үш бәйтерек ұлттық сөз өнерін азаматтық бейне,беделімен де, жанрлық  қырларымен, көркем әлемімен байытты.Олар бір жылда дүниеге келді және қазақ жерінде көз жұмды.Сәкеннің «Бандыны қуған Хамит» атты әңгімесі бойынша фильм түсірілген.(«Погоня в степи» фильмі)(6 слайд)       5.Дәптермен жұмыс:

1.Балалар,«Ананың хаты» өлеңі мазмұны арқылы синоним сөздерін  табайық.

• Ана-
• Қадірлі -
• Жақын –
• Ақыл-
• Зор-
• Қалқам –

2. Анам сөзінің мәнін  қалай түсінесіңдер?Ол кім? Ананың қолы,жүрегі қандай?

   Осы тақырыбына сай келесі тапсырманы орындауға беремін, Анам деген сөзбен пайдаланып өз бетінше акро өлеңі шығару.

А- ана деген асыл жан!

Н- нәзік сезім білдіреді

А- ақылды адам бол!-деп,

М- мені жақсы көреді.

Сабақтың бекіту:

Келесi тапсырмалар арқылы сабақты бекiтемiн. (11 слайд)

1. Сәкен Сейфуллин тақырыбы бойынша арнайы сұрақтар қою.

·         Бүгінгі сабақта қай дарынды ақынның мәліметтермен таныстық?

·         Сәкен Сейфуллин қай жылдарда өмір сүрген?