Қазақ тілі пәнінде ойын технологиясын қолдану.

Қазақ тілі пәнінде ойын технологиясын қолдану.

Қазақ тілін үйренумен үйретудің  қаншылықты маңыздылығын  бүгінгі таңда  өмірдің  өзі ақ  көрсетіп отыр. Әрине, мектептегі оқу тәрбие  жұмысына тілді  үйретудің, үйренудің сан қилы тәсілдері мен әдістері қолданып жатса, соның  бәрінен қайткенде тілді тез әрі сапалы игереміз. Сонымен бірге сабақта ойын түрлерін  өткізу  оқушылардың ой өрісін тапқырлығын, жылдамдығын, сөздік  қорын молайтуға және тағы басқа  қабілеттерін дамыту арқылы сабақты сапалы түрде меңгертуге әкеледі.

Ойын бұл қоғамдық  тәсілді меңгеру мақсатында, ситуациялық  жағдайда, бағытты түрде іскерлігін  көрсететін, өзін  өзі басқаруын жетілдіретін іс әрекет. Әр сабақтың  алдына қойған  міндет мақсат ына орай оның ішкі құрылысы да белгілі  оқушыға әрдайым жаңалық білдіруге, жана материалды жеке түсіндіріп, саналы түрде  меңгеруге оны пысықтап, бекітуге  бағатталуға  тиіс.

Жас  жеткіншек  үшін сабақ барысында  көп нәрсені  айта беру  балаларды  жалықтыратын жағдай екені анық, осы орайда ойын үлгілерін пайдалана отырып сабақты жүргізу педагог қауым үшін өте тиімді әдіс.

Ұлы педагог В.А. Сухомолинский  «Ойынсыз, музыкасыз, ертегісіз, творчествосыз, фантазиясыз толық мәніндегі  ақыл ой тәрбиесі болмайды» дейді. Демек , шәкірттін ақыл ойы парасаты ұлттық салт  сананы сіңіру арқылы баи түседі. Адамның жан дүниесінің дамып жетілуі, әулеметтік өмірге бейімділік  тіршілік етуі  әр түрлі. Іс әрекеттермен шұғылдану  барысында қалыптасады. Сондай әрекеттердің бір саласы  ойын әрекеті. Баланың психикалық даму үрдісінде ойын әрекетінің тығылымдық және тәрбиелік маңызы осы заманғы тәлім тәрбиелік  психологясында өзекті мәселе  болып  саналады. Ойын әрекетінде баланың денесі мен ақыл ойы дамып, өзін  қоршаған ортаны тани біледі.

Ойын мектеп қатардағы  балалар  үшін де жат жағдай емес .Жалпы бала өмірде  ойын арқылы есейеді, ойын ойнау  бала  өмірінің  ең қызықты  кезеңі деуге де болады. Соған сай балалардың  да өз жас ерекшіліктеріне байланысты ойындар легін  таңдап  алуға болады. Бұл орайда, әрине, ойын  арқылы  сабақ  өткіземін  деп арсылы  гүрсілі  жүргірткізіп  немесе  оқуға  қатысы жоқ ойындар  легін тандап алуға болады. Бұл орайда, әрине, ойын арқылы  сабақ  өткіземін  деп арсылы  гүрілісі  жүгірткізіп немесе оқуға   қатысы жоқ ойындарды  ойнату  керек деп түсінбеу керек. Ойынның  да тиімді, әрі  сабаққа  қатысы бар түрлері  бүгінгі  біздің  қоғамда  жетіп артылады деуге болады.

Сабақ үстінде  өткізетін ойындардың  өткізу түрі:

1.     Жалпы

2.     Топтық

3.     Жекелей

Сабақтың  өткізу барысында ойын баланың көңілін  өсіріп, ойын сергітіп қана қоймай, сонымен  қатар  оның таным  түсінігі   артады және бір бірімен  тіл табысып, ұғынысады. Ептілікті, тапқырлықты  үйренеді. Ойын түрлерін  сабақтың әр кезеңдерінде, тақырыбына қарай мұғалім  өзі тандап алып өолданып отырады. Ойында әр сабақта пайдалану емес. Ойын түрлері  сабақты қызықты өткізуге, оқушылардың  сабақты қызықты  өткізуге, оқушылардың сабаққа ынтамен қатысуына , өз бетімен жұмыс істеуіңе, өздігінен  қортынды жасауына жол ашады.

Осы орайда  мысалы мына ойындарды  көрсетуге  болады. 

«Сөз тізбе ». бұл ойында  кімде  кім  білгілі бір уақыт ішінде  (мысалы бес минут )елу сөз жазып шықса, сол ұтқан, жоғары ұпай алған болып есептеледі. Мұнда әрбір келесі сөз алдыңғы  сөздің  соңғы әрпінен  басталып отырады.

Мысалы: Азамат тарих халық қауіп  перне етік керім мерген   назар  разы  ырғыз  зәру  уақыт  тақта  тағы басқа. Міне, сабақ  барысында  осындай  логикалық, эстетикалық тағы басқа да ойындар легін пайдалана отырып жүргізуге болады.

Мысалы: Азамат тарих халық  қауіп перне етік  керім  мерген назар  разы ырғыз  зәру  уақыт  тағы басқа. Міне сабақ  барысында осындай  логикалық эстетикалық тағы басқа н   легін  пайдалана  отырып жүргізуге болады.

«Тыныс белгілері»  ойыны.

Тақтада сұрау  белгісі  мен леп белгісі  мен леп белгісінің үлкейтілген суреті тұрады. Мұғалім үстелінде тұрады. Мұғалім  үстелінде  сол тыныс белгілерінің кішірейтілген суреті аударып  қойылады. Команда капитандары қасқұйсысын алса, сол команда  не сұрау белгісі, не леп белгісі командасы болып есептеледі. «Сұрау белгісі» командасы сұрау беріп , «Леп белгісі»командасы жауап қайтарады.  Мысалы: «Сұрау белгісі»  командасы: - «Қандай қаратпа сөзі бар өлеңдер білесің ?» десе, «Леп белгісі»командасы:  - Тында дала, Жамбылды! Тыңда , Қастек, Қаскелең! деп жауап береді.

«Кім білгіш?» ойыны.

«Ой, өрістерін байқау мақсатында: «Кім білгіш?» ойының ойнатуға болады. Жазушылар суреттерін көрсетіп, олар туралы әңгімелетемін, олардың бір шығармасының атан атап, сипаттама бергіземін. 2 команда  сын есімдерді табады».

«Тез ойлап» ойыны.

  а) Үш буынды сөз  ойлаңдар! Үш буыны да ашық дауысты, үш дауыссыз дыбыс қайталансын. Ол қай сөз?

Кереге, терезе т.б,

Үш дыбысты ойла. Оның  дауысты жуан, ашық, еркіндік болсын.

б) сынып  оқушылары ішінен аты үндіден басталып, ашық, жуан , езулік дауысты дыбысқа аяталсын. Ол кімдердің аты?

Роза?Лара, т.б.

Ойын арқылы сабақ жүргізу барысында  мұғалім  тақырыпқа сай ойынды таңдап алғаннан кейін оқушылар мәтінді оқып, ойын ережесімен танысады.Мұғалім басшылығымен  ойын сыныпта ойлау барысында  қатты қадағалатын  нәрсе сыныпта шу болмау керек.

Ойынның атқаратын функциясы:

Көңіл аулау негізгі атқаратын қызметі көңіл көтеру, жандандыру, қызығушылығын арттыру.

Коммуникативті: сөйлеу тілін ұстарту.

Ойын терапиясы: өмірде кездесер түрлі қиындықты жеңу жолдарын көрсетеді.

Диогностикалық: қалыпты тәріптен ауытқуды табу, ойында өзін өзі тануға көмектесу.

Әлеуметтік: адамдарды қарым қатынас нормаларын бейімдеу.

Түрлі ойындарды өткізу сөзсіз сабақты жандырып, қызығушылығын арттырады. Ойын баланың басқа тілде сөйлеу кезінде пайда болатын қысылу, ұялу секілді сезімдерін жояды. Оқушылардың жеңуге деген құштарлығын арттырады. Осылайша ойын түрлері баланың дұрыс сөйлеуі мен тілін дамытуда жетістікке жеткізер жолдың бірі болып табылады.

Тақырып:   «Қазақ тілі пәнінде ойын              технологиясын қолдану».

Орындаған: Махметова Г.Т.