Краткое описание документа:
БИЛЕР ДАНАЛЫҒЫ МЕН ӘДІЛ СОТЫ
Абуова Жазира Кудайбергеновна
МКҚК «Технологиялық колледж»
тарих, құқық және экономика негіздері пәндерінің
оқытушысы
БҚО. Орал қаласы,
Мақсаты:
Білімділік: Ұлтының ұлы мұраттары мен ұлылығы,намысы мен ынтымағы үшін тәуелсіздігін қорғау, тұтастығын сақтау, қорғаныс қабілетін күшейту жолында күш - қуатын, білім - білігін сарқа пайдаланған,мемлекет мәмілегерлері Төле би, Қазбек би, Әйтеке билердің өмірі, қызметі, даналықтары туралы білімдерін толықтыру.
Дамытушылығы: Тақырыпқа сәйкес тест, картамен, қосымша әдебиеттермен жұмыс істей білуге дағдылану.
Тәрбиелігі: Қазақ тарихында үш дана билердің құдіретті саясаткер және көреген мемлекет қайраткерінің халқына сіңірген тарихы еңбегін бағалай білуге оқыта отырып тәрбиелеу.
Ердің құны екі ауыз сөзбен бітіп,
Кім оның жарлығынан мойын бұрған.
Тапқыштық, шешендікпен кім алса, атақ,
Халық соны кетіпті»би»деп атап.
(С. Торайғыров.)
Сабақ түрі: жеке, топтық жұмыстану,
Сабақ әдісі : СТО
Көрнекіліктер: интерактивті тақта, карта, кесте, жоспар, суреттер
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Үй тапсырмасын жаңа сабақпен байланыстыра сұрау
ІІІ. Жаңа сабақ
Жоспар:
І. Қызығушылығын ояту
ІІ.Мағынаны тану
ІІІ. Толғаныс
1.Топтастыру әдісі
1.ББҮ (білемін, білгім келеді, үйрендім)
1.«Миға шабуыл» әдісі
2.ЖИГСО ( топты номерлеу)
2.Кең ауқымды әңгіме әдісі
2.«Ой қозғау» әдісі
3.Семантикалық карта
3.Минни тест
І.Қызығушылығын ояту
1.Топтастыру әдісі «Менің жұбым» тренинг
2.ЖИГСО (Оқушыларды төрт топқа бөліп, оларды 1,2,3,4 номерлеп аламыз, содан соң әрбір топтан 1-ші номерлерді бөлек , сөйтіп қалған 2- ші, 3- ші,4- ші номерлерге тапсырма береміз. Олар сол тапсырманы оқып түсініп алып, әрбір номер өз тобына қандай мағлұмат алғанын түсіндіреді. Сөйтіп барлық оқушылар жұмыстанады)
ІІ.Мағынаны тану
1.ББҮ
Білемін
Білгім келеді?
Үйрендім
2. Кең ауқымды әңгіме әдісі (оқушыларға қосымша “Қазақтың ата заңдары” Мәдени мұра. Алматы “Жеті жарғы” 2008. ІХ томдык кітабымен жұмыс, әрбір топқа тапсырма беріледі. )
Төле би 1663 - 1756 жж. өмір сүрген.Ұлы жүздің төбе биі. Жамбыл облысы Шу өзені Жайсаң жайлауында дүниеге келген.Дулат Тайпасының жаныс руынан;Қазақ мемлекеті тарихындағы атақты саяси қайраткер.Тәуке хан тұсында ұйымдасқан Билер кеңесінің мүшесі.«Жеті жарғы» заңын жасаушылардың көрнекті өкіл;
Қазыбек би 1667 - 1764 жж. өмір сүрді. Сыр бойында дүниеге келген.Орта жүздің биі. Арғын тайпасының қаракесек руынан.Қазақ хандарының ақылшысы, елші - мәмілегер, дипломат.
Әйтеке би- 1682 - 1766жж. өмір сүрген. Кіші жүздің биі.Аты аңызға айналған ақыл - ой алыптарының бірі.
Би көшпелі қазақ қоғамындағы маңызды да, мәнді тұлға. Би» қазылардың орны мен рөлін, мәртебесін айқындайтын және олардың табиғи заңдылықтай болып кеткен тәртіп нормотивтерін реттейтін нормалар жүйесі белгіленген. Әдетте, бұл заңдылықтар тілге жеңіл, еске оңай сақталатын ұйқас түрінде кездеседі. Мәселен:«Елге бай құт емес, би құт». «Туғанына бұрғаны « биді құдай ұрғаны». «Тура биде туған жоқ, туғанды биде иман жоқ». «Ердің құнын екі ауыз сөзбен бітірер би». «Ханда қырық кісінің ақылы болса, биде қырық кісінің ары бар»
3. «Семантикалық карта»
Тұлғалар, жылдар
1667 - 1764 жж
1682 - 1766жж
1663 - 1756 жж
Төле би
+
Қазыбек би
+
Әйтеке би
+
ІІІ. Толғаныс
1. «Миға шабуыл» әдісі
Би болып сайлану үшін сайланатын адамның дәулеті, байлығы ескерілетін бе еді? Қалай ойлайсыңдар?
«Би» ұғымын қалай түсінесіңдер?
Би - елші, мәмілегер, заңгер, психолог, ақын, ойшыл, ғалым, саясат, шешен тәрбиешілер, қоғам қайраткері
2. «Минни тест» әдісі.
1.Қазақстанға жойқын жорықтар ұйымдастырған Жоңғарияның мақсаты:
А) Қазақ жасақтарын әлсіретіп, құрту
В) Бір мезгілде қазақтармен және Ресеймен соғысу
С) Қазақтармен экономикалық, сауда байланыстарын орнату
D) Қазақ елінің тәуелсіздігін жойып, ұлан-байтақ жерді өзіне қарату
Е) Жоңғар әскерінің басымдығын көрсету
2. «Қазақ жүздерінің құрылу себебі, олар (қазақтар) көшіп-қонып жүрген жерлерінде өз құқықтарын қорғау үшін одақтар құрған. Ол одақ – қазақ жүздері»-деп жазған ағартушы ғалым:
А) А.Құнанбаев В) Ш.Құдайбердиев С) М.Дулатов D) Ш.Уәлиханов
Е) М.Жұмабаев
3. Қазақ халқының, жүздерінің пайда болуы туралы айтылған аңыз:
А) Алаша хан В) Қорқыт ата С) Алпамыс жыры D) Оғызнама
Е) Алаш жыры
4.«Үш жүз» аңызы бойынша қазақ халқы ру-тайпаларының өз таңбаларын салған жері:
А) Таңбалы Еділ В) Таңбалы Есіл С) Алтын Орда D) Ноғай Ордасы
Е) Таңбалы Нұра
5. XVIIғасырдың 40 жылдарынан бастап, Қазақ хандығына қауіп төндірген мемлекет:
А) Қоқан В) Қытай С) Жоңғария D) Ресей Е) Иран
Соңғы сөзді мен айтайын.... қорытынды сөз мұғалімде.Би көшпелі қазақ қоғамындағы маңызды да, мәнді тұлға. Билер қауымы бұқараның көреген, көсем, білгір де білікті бөлігі еді. Ел дәріптеген жан қуаттары мен материалдық қасиеттердің барлығы осы билерге, олардың қызметтеріне негізделген.
Ал бугінгі тәуелсіздік таңында елбасының салиқалы саясатының арқасында Қазақстан өз тәуелсіздігін әлем жұртшылығына мойындата алды. Алып державалармен терезесі тең әріптестік қатынас орнатты.
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті ұсынған стратегия біздің бірлігіміздің негізіне айналуы тиіс. Нұрсұлтан Назарбаев жаңа бағыттың рухани дем берушісі ғана емес, сонымен қатар алға қойған міндеттерді шешу үшін қоғамды топтастырудың шынайы ұйытқысы болып табылады.
Қоғамымыздың мызғымас тыныштығымен бірыңғай ынтымағы жарасқан еліміздің бақ дәулеті арта берсін!
Азат елдің арайлап атар таңы жайдарлы да жарқын болып, кең өрісті қазақ даласының көк байрағы мәңгі желбірей берсін!!!
Сабақ соңында оқушыларды бағалау.
Үйге тапсырма: «Мен өз еліме қандай көмегімді тигізер едім....» шағын эссе жазу тапсырылады.
