Білім мазмұнын жаңартуда пән мен тілді оқытуда: «CLIL әдісін меңгеруде мұғалімдердің кәсіби құзіреттілігін дамыту»

Әлихан Бокейханов атындағы №1 гимназия

                                             Ерпаизова Куланда Едиловна

                                        информатика пәні мұғалімі

Білім мазмұнын жаңартуда пән мен тілді оқытуда: «CLIL әдісін меңгеруде мұғалімдердің кәсіби құзіреттілігін дамыту»

    Информатика пәнін оқытуда CLIL(Content and Language Integrated Learning) технологиясын пайдалану -информатика пәнінің мазмұны мен тілді бірлесе отырып оқыту болып табылады. Мұндағы мақсат – ағылшын тілін оқу объектісі ретінде емес, информатика пәнін білу құралы ретінде қарастыру керек, демек оқушы ағылшын тілде пәнді түсіне отырып, өз ойын жеткзеді.   Бұл әдіс қушылардың коммуникативті құзыреттілігін қалыптастыруға септігін тигізеді, пән бойынша сөздік қоры молаяды, бірақ мұғалімнен сабақтың өтілуіне байланысты жаңа тәсілді талап етеді. Мысалы, сабақта пәнді оқушының қызығушылығын ояту үшін, мұғалім топтық, жұптық жұмыстарды ұйымдастыруда әртүрлі формадағы тапсырмалар дайындауды күнде дағдылану керек.  Сол тақырыпқа байланысты тапсырма құрастырып, терминдер беріп, ал оқушы әр тақырыпты ағылшын тілінде мазмұндап, терминдерді жаттап, өз ойын емін-еркін сөйлеуін қадағаласақ, пән мен тілді түсіну үшін ойлау қабілеті жетіледі.

     CLIL әдісінің негізі – тілді білу мен мазмұнын оқу.  Демек оқушы жан-жақты терең білім алады,  оқушыларымыз, алған білімдерін шынайы өмірде қолдана білсе мақсатымыздың орындалғаны. Информатика пәнін оқытуда бұл әдіс тиімді, оқушы тез меңгереді, онсызда бүкіл қолданатын операторларымыз, бағдарламалау тілдеріміз 90 пайызы ағылшын тілінде берілген.

Информатика пәнін оқытудағы «CLIL» әдісінің тимімділігін дәлел ретінде бір сабақ үлгісін ұсынамын:

Short term plan

Long term plan unit: Шешімдерді   программалау		School: Әлихан Бокейханов атындағы №1 гимназия
Date:		Teacher name:  Ерпаизова К.Е.
Grade:   7 Number of the lesson:		Қатысқандар саны:		Қатыспағандар саны:
Theme of the lesson:		Тармақталу алгоритмдерін программалау
Learning objectives (s) that this lesson is contributing to:		7.3.2.1.-программалау тілінде алгоритм жазу 7.3.3.2.-сызықтық және тармақталу алгоритмдерін программаны өңдеудің кіріктірілген ортасы(Turbo Pascal,C/C+, Python, Delphi, Lazarus)жазу
Lesson objectives:		1.All learners will be able to: Оқушыларды тармақталу алгоритмін программалау тілінде( Паскаль және С+ тілдерінде) жазуды,  таңдау ұйымдастырылған шартты программалар құрып үйрету және олардың  программалау тәсілдері мен әдістерін қолдану қабілеттерін дамытуға ықпал жасау
		2. Most learners will be able to: логикалық өрнектердің С+ және Паскаль тілдерінде жазылуын  бір-бірінен ажырата алады
		3. Some learners will be able to: шартты(тармақталу) операторларды пайдаланып есептер шығара алады
Бағалау критерилері		Әр түрлі программаларда логикалық өрнектердің  жазылуын бір-бірінен ажырата алады. С+ және Паскаль тілінде алгоритмді тармақталу операторы арқылы жазуды біледі Берілген шартты қолдана отырып, есептер шығарады
Ойлау дағдыларының деңгейі		Білу, түсіну, қолдану,  талдау, жинақтау, бағалау
Key words and phrases:		Дағдыларды дамыту: Лексика мен сөз тіркестері:  if, then, else, real,  int,  аудармасын біледі, осы тармақталу алгоритміне программа құрып, есептер шығара алады.  Өз ойын еркін білдіре алады, анықтамаларды ешбір қиындықсыз айтады.
		Диалог/жазу үшін қолданылатын тіркестер: Тармақталу(шартты) операторы
Құндылықтарға баулу		Зайырлы қоғамға сай тұлға тәрбиелеу, салауатты  өмір салтын қалыптастыруға  ықпал жасау
Interdisciplinary contacts:		Анықтамаларды дұрыс, нақты айту арқылы ағылшын  пәнімен және де жаңа сабақтың мазмұнын ашу мақсатында алгебра пәндерімен байланыс орнату.
АКТ қолдану дағдылары		Жаңа тақырыпқа қатысты материалдарды флипчарт арқылы көрсетіп, программалау тілінде есептер шығарту  арқылы оқушыларды АКТ қолдануды үйрету
Previous learning:		Спирал қағидатына байланысты оқушылар осыған дейін программалауды игерді
Сабақтың барысы
Сабақтың жоспарлан-ған кезеңдері Time	Planned activities		Resources:  Үлестірме материалдар, интерактивті тақта, оқулық 7 сынып авторы: Мұхаметжанов С.Т., Тен А.С., слайд, флипчарт
Beginning 3 min 5 min 1 min 1 min 3 min	Greetings, divisions, definition of group leader. Remember the technical safety rules used in the office of information science. Hello, students. Sit down, please! Who is on duty  today? Who is absent today? Топқа бөлу.Тақтадан сөздер көрсетіледі: begin, not, const, program, record, case, end, var, do, procedure, to, for, function, div, or; Оқушылар қол көтеру арқылы берілген сөзді 3 тілде жауабын айтып топқа бөлінеді Тақтадан сөздер көрсетеді. begin- басы-начало not-терістеу const-тұрақты  program-программа-программа  record-жазба cаse- таңдау-выбор end-соңы-конец var-айнымалы do-орында procedure-процедура-процедура   tо-дейін-то   fоr-үшін-для function-функция-функция  div-бүтін бөлік or-немесе-или 1 топ: Алгоритм: begin, not, const, program, record, case – сөзін таңдағандар отырады. 2 топ: Программа: end, var, do, procedure, to, for, function, div, or - сөзін таңдағандар отырады.  What was your home work  for today? What have you prepared for today. «Себеттер» идеясы 1.  "Миға шабуыл" стратегиясы арқылы сұрақ-жауап  жүргізіледі. І топ. Алгоритм тобы 1. Си(С)-қандай тіл?(әмбебап программалау тілі) 4.     2.Паскаль(Pascal) қандай тіл? (алгоритмдік программалау тіл) 3.Программалау тілдері нешеге бөлінеді және қалай аталады? (2 түрі бар, яғни процедуралық және процедуралық емес) 5.     4.Процедуралық тілдер нешеге бөлінеді және аттарын атаңыз? (2 түрі бар, яғни төменгі және жоғары) 6.     5.Транслятор(аударғыш) деген не? (адамға түсінікті тілдегі ақпаратты құрылғыға түсінікті тілде аударатын программалар) ІІ топ Программа тобы 1.Транслятордың неше түрі бар? (2 түрі бар, яғни компилятор және интерпретатор) 2.Транслятор қандай міндеттерді шешеді (4 міндет, яғни программаны талқылайды, қатені іздейді, түзетеді және қате туралы хабарлама береді) 3.С++ тілінің синтаксисін ата (main,cout,cin,int) 4.Лексема деген не? (идентификаторлар, тұрақтылар, амал белгілері, түйін сөздер, бөлгіштер ) 5 Алгоритмді ДК- ге түсінікті тілде жазу сатысы  қалай                                    аталады(программалау) 2.«Ұшқыр оймен»ойыны   1- топ                     2- топ  т и р и д к а е н т о р ф и Ж: идентификатор 3. Екі топқада: Артық терминді тауып және әріптердің орнын ауыстырып дұрыс сөздерді шығару Терчесвин –винчестер Такедис –дикета Акткомпксиди –компактдиск Ссорецпро –процессор 4.Екі топқа да тапсырма: Match the words to the pictures. 1 тапсырма:   Task 1:.Mouse – тышқан тетігі screen -монитор. keyboard - пернетақта.  CD-ROM drive – СД –оқитын құрылғы web camera-видеокамера scanner —сканер printer — принтер external speaker — дыбыс колонкасы Task 2: Make sentences using the phrases; Print documents,; see people through the Internet; see files, type; 2. Example: We use the speaker to listen to music. Дескриптор 1.Сұраққа дұрыс және нақты жауап бере алады 2.Компьютер құрылғыларын ағылшынша атауын айта алады және сөйлем құрастыра алады					Интерактивті тақта
Creativity 1 min Мағынаны тану 2 min Сабақтың мақсатын хабарлау	Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың  Ұлт жоспары – «100 нақты қадам» талдайды. «Адасқан әріптер» әдісі бойынша сабақтың тақырыбын ашады. ма-про-лау-грам    алго-де-рін-ритм   та-тар-мақ-лу Тармақталу алгоритмдерін программалау Spinning programming algorithms Оқушыларды тармақталу алгоритмін программалау тілінде ( Паскаль және С+ тілдерінде) жазуды үйретуге  ықпал жасау to teach an algorithm for programming in the language of programming (In Pascal and C + languages) учить алгоритм программирования на языке программирования (На языках Pascal и C +)					Бейнесұрақ флипчарт
Сабақтың ортасы Түсіну 10 min Қолдану деңгейі 2 min Талдау деңгейі 3 min Жинақтау деңгейі 3 min Practice Сергіту сәті 1 min	Жаңа тақырып. «Джигсо» әдісі бойынша тақырыпты меңгереді. Топ мүшелері тармақталу алгоритмін программалауды бірлесе оқи отырып, өз шешімдерін жоба арқылы қорғайды Си + программалау тілінде де,  Паскаль тілінде де тармақталу алгоритмдерін сипаттау үшін IF шартты операторы немесе тармақталу қолданылады. Шартты операторлар толық және толық емес формада болады. Си+ тілінде Паскаль тілінде шарт шарттың мағынасы Cи+ Паскальде == = A==b a=b а тең в != <>  a!=b a≠b а тең емесв >  >  a>b a>b а үлкен b <  <  a<b a<b а кіші b >= a>=b a>=b a>=b а үлкен немесе тең в <= a<=b a<=b a<=b а кіші немесе тең в Cөздікпен жұмыс, Vocabulary; Learners listen and repeat. Then they read them individual IF-егер - если Then-онда-то Else-әйтпесе-иначе. include - қамту –включают using namespace - атау кеңістігін пайдалану -использование пространства имен 1)    Қолдану деңгейіне ауызша есеп 119 бет №2 Программада кеткен қателерді табыңдар Дескрипторлар Есептің  шешімін дұрыс шығара алады 2)    Топтық тапсырма:    y-ң мәнін есепте                        І топқа: оқулықтан 120 бет,  талдау деңгейіне берілген есеп у-мәнін есептейтін программа құру. Компьютерде орындап, нәтижесін көрсет. а және в айнымалыларының мәндерін салыстыру программасын шартты операторды қолданып құрыңыз, яғни қайсысы үлкен а және в  санның ішінен ең максимал элементті табыңыз. program z1; uses crt; var a,b max : integer;  begin    clrscr;    write('a=');readln(a);    write('b=');readln(b);     if (a>b) then max:=a;     if (b>a) then max:=b;    write('max=',max); end  ІІ топқа: Оқулықтан 120 бет жинақтау деңгейіне берілген тапсырманы шешіңіз. у-мәнін есептейтін программа құру. Компьютерде орындап, нәтижесін көрсет.                      1/x, мұндағы x≤0 Program E2; VAR x: REAL; Begin Readln (x); IF x>0 Then y: =х Else IF x≤0 then y: = 1/x write ('y=', y:6:2); END.    Дескрипторлар Есепте тармақталу алгоритмін және шешімін дұрыс шығара алады «Кім жылдам» әдісі    Жұптық тапсырма: әр топ оқушыларынан бір жұп шығып тоқтан ажыратылған компьютерді жинақтап тоққа  қосады Дескрипторлар:   Компьютер құрылғыларын дұрыс жылдам қоса алады Жеке жұмыс :Әр топтан бір оқушы келіп IQ Тест шешеді  Логикалық жаттығу:  iq №17 – Батпаққа  батқан бақа Дескрипторлар:   Логикалық тестің  шешімін анықтай алады. Group work: How Your Brain Works?					Қосымша http://www.go4u.ru/iq-test-17.htm kart the Explorer
End Formation of competence 4 min Evaluation	Сабақты бекіту.Оқушылардан 2 минуттық тест алынады, тест жауабын тақтадан көру арқылы өзара бағалау жүргізіледі. Тест тапсырмасын орындалу критерийлері 5-6 балл жинақтаған-тақырыпты  толық меңгерді 4-3 балл жинақтаған-меңгерді 2 балл-талпынды 1. Си ++ ортасында пернетақтадан мәліметті енгізіп, оларды экранға шығару үшін қандай операторды қолданамыз? А) cun  Ә) run Б) var         2. ) шартты оператордың синтаксисін жазу үшін не ? А) өрнек жақшаның ішіне жазылады Ә) нүктелі үтір оператордан алдын қойылады Б) міндетті түрде нүктелі үтір оператордан кейін қойылады    3. Алгоритмнің түрлерін көрсет А) сызықтық, тармақталу, көрсеткіштік     Ә) тармақталу, қайталану, шарттық Б) сызықтық, тармақталу, циклдік   4. Паскаль программалау тілінің авторы кім? А)Блез Паскаль            Ә)Никлаус Вирт Б) Н. Верджино             5.Си++программалау тілінің авторы кім? A) Бьёрн Страуструп          Ә) Пол Аллен Б) Н. Верджино                6. Си++ тілі  қай жылдары жасалды? А) 1980 жылдың басында Ә) 1968-1971 жылдары Б) 1979 жыл   Жауабы:       1.а 2.а, б 3.б 4.ә 5.б 6.а           The leader of the group fill in the assessment sheet and pass it  to the teacher (accumulation, evaluation)
Cheat - appraisal  Reflexes    (1 min)	Рефлексия  /   3 минут  1. Мен сабаққа белсене қатыстым , белсенді// белсенді емес  2.Бүгінгі сабақтағы жұмысым  көңілден шықты    /көңілден шыққан жоқ                                                             3. Маған сабақ  қысқа болып көрінді / ұзақ болып көрінді  4. Мен сабақта шаршадым / шаршамадым  5. Маған жаңа материал түсінікті болды / түсінбедім  6. Үй жұмысы қиын / қиын емес Knowledge Tree. What Did I Learn? What do I want to know?
Additional information 1 min	Келесі тапсырма: Тақырыпты мазмұндап Си++ тілінің құрылымын және тұжырымдамасы тақырыбына зерттеу жүргізу(зерттеу деректерін Бьерн Страуструптың (Язык программирования С++» еңбегін пайдаланыңдар
Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлай-сыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлай-сыз?	Бағалау –Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай жоспарлап отырсыз? Өзара бағалау. Қолданылатын мадақтау сөздері: «Ұтымды жауап», «Өте жақсы», «Құнды пікір айттың», «Жарайсыздар				Денсаулық Қауіпсіздік техникасын сақтау
Оқушылар-дың қажеттілікте-рін ескере отырып, сабақта әр түрлі тапсырмалар беріп, жетелеуші сұрақтар қоямын. Түрлі әдістер арқылы, сараланған, жеңілден күрделіге бағытталған есептер  беремін	Әр тапсырмадан кейін қалыптастырушы бағалау жүзеге асырылады. Кері байланыс жасау әдіс-тәсілдері қолданылады				Топтық ережелерді сақталады, еңбекті қорғау ережесі ескеріледі Құндылықтардағы байланыс орын алады.
Рефлексия Сабақ / оқу мақсаттары шынайы ма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарланған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?
Қорытынды бағамдау Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуда да, оқуды да ескеріңіз)? Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды (оқытуда да, оқуды да ескеріңіз)?

     Қорытындылай келе, бүгінгі таңда үш тілді оқыту – оқушылардың білім кеңістігінде еркін самғауіна жол ашатын, әлемдік ғылым құпияларын үңіліп, өз қабілеттерін танытуына мүмкіндік берері сөзсіз, ал әріптестеріме үш тілді оқыту –заман талабы десек, оны жүзеге асыратын сіздерсіздер, талмай тек тоқтаусыз ізденіс, ізденіс, тағы да ізденіс керек. Қиын да, қызығы мол еңбек жолдарыңызға шығармашылық табыс, отбастарыңызға амандық, дендеріңізге саулық тілеймін. 

Пайдаланған әдебиеттер:

1.     «Қазақстан мектебі» журналы, 2010 ж

2.     Tanner, Liz Dale and Rosie. CLIL Activities. 22 February 2012.

3.      «Назарбаев интеллектуалдық мектебі» Жаңартылған білім шеңбері.