Дүниетану сабағынан танымдық ойын "Қысқы ойын"

Мақсаты: 1. Оқушылардың өз бетімен білім алып, жан-жақты болуға үйрету. Қоршаған  ортаға қызығушылықтарын арттыру.
2. Өздерін еркін ұстай білу дағдыларын қалыптастыру. Ойлау қабілеттерін дамыту. Сөздік қорларын көбейту.
3. Алғырлыққа, табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу.
Сабақ түрі: Сайыс.
Керекті құралдар: Бөшке, нөмірленген шарлар, ойыншықтар, фишкалар, сандық. Жазылған нақыл сөздер: «Өсер еліміздің болашағы - сапалы білімде», «Білімді мыңды жығар», «Күшіңе сенбе, біліміңе сен».
 Көрнекіліктер: Қыс көрінісін сипаттайтын суреттер, қыс құбылыстары бейнеленген суреттер, үнтаспа, сурет салуға арналған құралдар, түрлі-түсті бояулар, ақ парақ.

Әдіс-тәсілдер: Әңгімелесу, көрсету, сұрақ-жауап, түсінік беру.

Барысы

І. Ұйымдастыру.
Аяз ата:

Сәлеметсіздер ме, балалар! Сәлеметсіздер ме, қонақтар! (Балалар амандасады).
Естіп жатырмын, естіп жатырмын,
Келе жатырмын, келе жатырмын.

Асулармен алысқан, 
Асау желмен жарысқан 
Аталарың сендерге 
Шаршап келді алыстан. 

Амансыздар ма, балалар
Жаңа жылдарыңмен,
Жаңа жылдарыңмен!
Балаларым, балғыным,
Өмір гүлім, шағыным.
Тілегенім жыл бойы,
Сендердің денсаулығың.
Амансың ба, ұлдарым,
Аппақ ару қыздарым?
Мен сендерге әкелген,
Құтты болсын жылдарың!
Маймыл жылы - табыс жылы, береке, бірлік әкелсін. Тарихи жыл болсын. Бәрі үшін бақытты да қуанышты кезең болсын.
Ақшақар:

-Амансыңдар ма, балалар! Мен сендермен жаңа жылды қарсы алғаныма өте қуаныштымын, бәрің де қандай әдемісіңдер, маған өте ұнап тұрсыңдар!

-Бүгінгі кешімізді жұмбақ-өлең айтудан бастаймын.

Аяз қысып, өрнек сызып,

Терезеңді торлайды.

Қарға омбығып, бет домбығып,

Сырғанап балалар ойнайды.

Кейде ұлып, кейде ысқырып,

Қиытқып боран соғады.

Балаларым, айтыңдаршы,

Бұл қай кезде болады?

- Балалар қыз мезгілі сендерге ұнай ма?

Аяз ата:

-         Қыс айларын атаңдаршы?

-         Қыстың қандай ерекше белгілерін білесіңдер?

- Жақында қандай мереке болды?

Ақшақар:

“Жаңа жыл – ересектер мен балалардың ең сүйікті мерекесі деп айтуға болады. Бүгін біз осы мерекемен байланысты танымдық ойын өткіземіз.  Сендер түрлі салт-дәстүрлермен танысып, сыныпты безендіресіңдер. Ойынды бастауға дайынсыңдар ма? Ендеше дайындықтарыңды тексеріп көрейік. Егер менімен келіссеңдер 1 рет шапалақтаңдар.

– Жаңа жыл келді...
– Адамдардың көңіл-күйі тамаша...
– Аяз ата – ыстықты жақсы көреді...
– Ол үнемі тон киіп жүреді... 
– Ол балаларды жақсы көрмейді... 
– Қыста адамдар жеңіл киінеді... 
– Балалар қыста қар жеу керек...

Аяз ата:

-Сендердің қыс ерекшеліктері туралы не білетіңдеріңді білгім келеді.

Қане, сиқырлы қарым ашылшы,

Ішінен қарлар шашылшы!

1-тапсырма: Дамытушылық ойын-тапсырма «Қатесін тап»

Ақшақар:

2-тапсырма: «Біліп қой!»

        Жаңа жылды біз ес білгелі мерекелеп келе жатырмыз. Сондықтан, бұл мереке жайлы бәрін білемін деп ойлауыңыз мүмкін. Алайда, Жаңа жыл жайлы қызықты деректер бар.

1. Шыршаны безендіру салты XVII ғасырда басталған. Тарихшылардың айтуынша, ең алғаш рет шырша сол кезде Германияның бір бөлігі болған Эльзаста безендіріліпті. Түрлі-түсті қағаздан жасалған раушан гүлдер, алма, қант бөліктері мен жылтыр қағаздар шыршаны әсемдеу құралы болған.

2. Бүгінде жаңа жылдық шыршаның шыны ойыншықтары әрқайсымызға жақсы таныс. Әлемдегі ең алғашқы шыны ойыншық XVI ғасырда Саксонияда жасалыпты. Ал дәл осы ойыншықты жаппай өндіру ХІХ ғасырда ғана қарқын ала бастаған.

3. Түрлі-түсті кішкентай шамдардан тұратын электрлі гирляндімен ең алғаш рет 1895 жылы АҚШ-тағы Ақ үй жанындағы шырша безендірілген.

4. Ежелгі Римде Жаңа жылды наурыз айында қарсы алған. Себебі, дәл осы уақытта алғашқы егін жұмыстары басталатын болған. Алайда, б.з.д. 46 жылы Юлий Цезарь жыл басын 1 қаңтарға ауыстырып, нәтижесінде «Юлий күнтізбесі» бүкіл Еуропаға таралды.

5. Ал эскимостер Жаңа жылды алғашқы қар жауған күні қарсы алады.

6. Кубада Жаңа жылда барлық ыдыстарға су толтырылып, Жаңа жыл түнінде оны далаға төгеді. Бұл бар күнә жуып-шайылсын деген наныммен жасалатын дәстүр. Кубада Жаңа жыл Патшалар күні деп аталады.

7. Тибетте Жаңа жыл күні жергілікті халық бәліш пісіріп, оны өткен-кеткен азаматтарға таратады. Мұнда Жаңа жылда келетін табыс пен молшылық таратылған бәліш санына байланысты болады деген сенім қалыптасқан.

8. 1843 жылы Лондонда ең алғашқы жаңа жылдық құттықтау хат дайындалған. Сол уақыттан бері тек Жаңа жылда ғана емес, әр мерекеде арнайы безендірілген құттықтау хат арқылы ізгі тілек жолдау дәстүрі қоғамға сіңіп кетті.

9. Ресейдің Зейнетақы қоры Аяз Атаға «Ертегілік еңбек ардагері» деген атақ берген.

10. Оңтүстік Кореяда Жаңа жылдық сыйлыққа қосымша ретінде балаларға міндетті түрде тиын-тебен беру дәстүрі бар.

Аяз ата:

3-тапсырма: «Әріптерден сөз құра»

РЖБҚТМААҰ

Қыс мезгіліне байланысты жұмбақ, тақпақтар:

Көлдің беті көк әйнек,

Сырғанауға тым әйбат.(Мұз)

Ақшақар:

Бір ақсақал жылына
Бір-ақ рет келеді.
Көп қызы мен ұлына
Сыйлық әкеп береді.(Аяз ата) 

Аяз ата:

Қыста жерді жауып кетті,
Ал көктемде ағып кетті.(Қар) 

Ақшақар:

Көкке қарап наздана
Қолын созар күнімен.
Күз,
Қыс,
Көктем,
Жазда да
Өзгермес бір түрінен.(Шырша) 

Аяз ата:

Терезені өрнектеп,

Әдемі сурет салыпты.

Кім екенін табайық,

Көрінбей кетіп қалыпты.(Аяз)

Ақшақар:

Бір кісінің он екі баласы бар,
Іштерінде ақ, сары, қарасы бар.
Әр баласы сапарға шыққан сайын,
Отыз шақты серігін ала шығар.(Жыл мен он екі ай)

Аяз ата:

4-тапсырма: Кім зерек? «Әлемнің Аяз аталары»

– Жаңа жыл мерекесі қарсаңында көпшілігіміз Аяз атаны ауызға жиі ала бастаймыз. Әрине, балғын сәбилер болмаса есі кіріп қалған баладан бастап, ересек азаматтарға дейін өмірде шынайы Аяз атаның жоқ екендігін біледі. Алайда, АҚШ-та барлығы керісінше, олардың 86 пайызы өмірде Санта Клаустың бар екендігіне сенеді екен.

Ақшақар:

- Ия, сенсе өз еріктері, бәлкім Санта Клаус американдықтар үшін қазақтың Қыдыр атасы секілді тұлға болар. Бірақ, айтпағымыз бұл емес, әлем халқының фольклорында Аяз ата әр түрлі кейіпте кездеседі. Демек, ұлттары өзге 10 Аяз ата жайында сөз қозғайық:
Аяз ата:

10 орын. Ямал Ири. Солтүстік халықтарының қиялынан туған аңыз кейіпкер. Түрі де Солтүстік халықтарының бет-әлпетіне келеді. Үстіндегі киімі ұлттық нақышта: көк шапан мен оюланған саптама етік. Белбеуі болса мамонт сүйегімен нақышталған. Ұзын ақ шашын ол артына жинап, буып қояды. Мұрты мен сақалы да бір қалыпқа келтірілген.
Ямал Иридің сиқырлы күрегі бар. Ол ағаштан жасалған және ұлттық оюлармен көмкерілген. Әдетте бұғыларын шанаға жегіп, сонымен жүреді. Ямал Ири туған күнін атап өтетін сирек аяз аталардың бірі. Қария 28 қарашада туылған. Ал, сарайы болса Горнокнязевск қаласында орналасқан.
Ақшақар:

9 орын. Юлебукк. Норвегия мен Швеция халықтарына ортақ тұлға. Аяз атадан гөрі сиқыршыға немесе ергежейліге ұқсайды. Оның аяқ киімі ағаштан, шалбары тізеге дейін. Үстінде жейдесі мен жилеті бар.
Юлебукк ормандағы шағын ғана үйшігінде өмір сүреді. Жыл бойы сыйлық әзірлейді және барлық норвегиялықтардікі секілді сыра мен ботқа оның сүйікті асы. Желтоқсан айы келе ол адамдарға жақындай бастайды. Көлігі болса – түлкілерге жегілген шана.
Юлебукктың жанында үнемі серігі – жаңажылдық ешкі жүреді. Өзі секілді ешкісі де балаларға сыйлық таратудан жалыққан емес. Жаңажылдық кейіпкерлерін асыға күтетін сәбилер бұл күні аяқ киімдерінің ішіне жем салып, мерекелік қонақтарға өзіндік сый жасайды.
Аяз ата:

8 орын. Сегацу-сан. Жапондық Сегацу-сан бір апта бойы үй-үйлерді аралап, сыйлықтарын үлестіреді. Жергілікті халықтың арасында бұл уақыт «алтын апта» деген атпен таныс.
Әдетте жапондықтар өз Аяз аталары үшін аулаларынан бамбук пен қарағай бұталарынан жасалған қақпа тұрғызады. Ал, бай адамдар қарағай, қара өрік немесе гүлдеп тұрған шабдалы ағаштарын отырғызып қояды екен. Балалар жаңа киімдерін киіп, жаңа жылға көтеріңкі көңілмен аяқ басады. Олар ханэцуки ойынын ойнап, қардан үйлер мен мүсіндер тұрғызып жатады. Жатар уақытта сәбилер өз жастықтарының астына желкенді кемелер бейнеленген суреттерді қояды, түсінде бақыттың жеті құдайын көру үшін.
Ақшақар:

7 орын. Қызыр Ілияс. Қызыр ата мұсылмандарға ортақ тұлға. Оның жасыл шапаны мен қызыл қалпағы бар. Қолында сыйлыққа толы дорба. Мұсылман елдері үшін «Аяз ата» кешігіңкіреп, мамыр айында бір-ақ келеді.
Мұсылман елдерінің көпшілігі Хижра күнтізбесін пайдаланғандықтан, Жаңа жыл мерекесі мұнда жыл сайын 11 күнге алға жылжып отырады. Иранда осынау мереке түркі елдеріндегі секілді наурыз айында. Жаңа жылға бірнеше апта қалған кезде халық бидай немесе арпа егеді, ал мереке күні ол өсіп шығуы тиіс, көктемнің белгісі ретінде.
Аяз ата:

6 орын. Мулана Каренга ешқандай да сиқыршы немесе аңыз кейіпкері емес, өмірдегі бар адам. Ол афроамерикандықтардың бостандығы үшін күрескен Калифорния университетінің профессоры, Black Nationalist Organization ұйымын құрған ғылым докторы. Әдетте оны бүкіл қара нәсілділерге бостандық алып берген әйгілі Мартин Лютер Кингтен еш кем санамайды.
Каренга қара нәсілді бауырларына Кванза мерекесін сыйлады. Мейрамның дінге де, саясатқа да еш қатысы жоқ, ол пәлсапалық мереке. Оны афроамерикандықтар 26 желтоқсаннан бастап 1 қаңтарға дейін тойлайды.
Ақшақар:

5 орын. Даиди на Ноллаиг. Аяз атаның ирландиялық әріптесі. Ирландия халқы дініне берік, дәстүрін берік ұстанады. Сондықтан мұндағы Жаңа жыл мерекесі тылсымға толы және ерекше. Даиди на Ноллаиг – ұзын жасыл шапанды ақсақал. Қолында аса таяғы бар, басында гүлден өрілген бас киім.
Жаңа жыл түні қыздар жастықтарының астына әр түрлі жұпар иісті шөптерді басып жатады. Өйткені, дәл осы түні қыздардың түсіне болашақ жарлары кіреді деген сенім-наным бар. Ал, әлгі шөптер көретін түстің соңы тәтті болып аяқталу үшін қойылады екен.
Мерекені отбасымен және ең жақын адамдармен дастархан басында қарсы алу дәстүрін ирландықтар берік ұстанады. Ал, көршілеріне олар бұл күні пісірген тәтті нандарын сыйлайды.
Аяз ата:

4 орын. Шань Дань Лаожень. Бұл қытайлық Аяз атаның есімі. Кейде оны Дун Че Лао Рен леп те атайды. Есімі ерекше болғанымен қытайлық қарттың Санта Клаустан айырмашылығы жоқ. Жаңа жыл түні ол да балалардың бөлмесіне келіп, қабырғаға ілініп тұрған шұлықтардың ішін сыйлыққа толтырып кетеді.
Шань Дань Лаоженнің түрі дагалықтың шыңына шыққан абыз қарттарға ұқсайды. Үстінде жібек шапаны бар, ұзын сақалын жел тарағандай. Ең басты ерекшелігі – оның көлігі. Қытай Аяз атасы елді есекпен аралайды.
Ақшақар:

3 орын. Эхээ Дьыл. Жер бетіндегі ең суық аймақтардың бірі саналатын Якутияның Аяз атасы. Ол мекендеген Оймякон және Томтор ауылдарында ауа температурасы -71 градусты көрсететін кездер жиі орын алады.
Ең қызығы, Эхээ Дьыл Жаңа жыл кейіпкері болса да мереке күні оның иығына ешқандай жүк артылмайды. Бүкіл қыс мезгіліндегі жұмыстары әйелі Кыһын Хотунға артылған. Ал, қалған үш мезгілдегі шаруасын ол өзінің үш қызы: Саасчаана, Сайыына және Куһуунэйге тапсырған.
Эхээ Дьылдың жалғыз ана жануары – үлкен өгізі ғана бар. Көктем келісімен ол мұзды мұхиттың құрсауынан шығып, қыстың ортасына дейін мүйіздерін өсіреді. Мүйізі қанша ұзын болса күн райы да соншалықты суыта бермек. Қаңтар айының ортасынан бастап өгіздің мүйіздері сына бастайды. Ал, наурыз айы келгенде тіпті, жануар күнге еріп жоқ болып кетеді екен. 

Аяз ата:

2 орын. Йоулупукки. Рождество мерекесінде фин балаларына мерекелік сыйлықтар үлестіретін қарияның есімі осылай аталады. Тікелей аудармасы «Йоль ешкісі» деген мағынада. Сонау ортағасырларда қыс мезгілінде балаларға сыйлықты расында да Йоль ешкісі таратқан екен, адамдардың көмегімен. Ал, христиан дінінің келісімен ешкінің орнын әулие Николай басты. Ал, есімін халық бұрынғыша атауын тоқтатқан жоқ.
Қазір Йоулупукки тура Санта Клаус секілді киінеді, тіпті ажырату мүмкін емес. Шындығына келсек, ол ешқандай да мейірімді қария емес және барлық балаларға сыйлық таратпайды, керісінше алып қояды, егер баланың тәртібі нашар болса. Сондықтан Финлияндияның балалары барынша тәртіпті ұстайды өздерін.
Ақшақар:

1 орын. Санта Клаус. Оның шынайы есімі әулие Николас (Николай). Рождество мерекесінде балаларға сыйлық тарататын қария.
Санта Клаустың отаны Лапландия. Алайда, ең алғаш рет Сантаның бет-келбетін жасап шығарған суретші Томас Наст оның Солтүстік Полюстен екендігін айтады. Әулие Николай өмір сүрген уақытында кедейлерге көмектесіп, балаларды жарылқаған.

Сұрақ-жауап

- Бұл қай елдің Аяз атасы? Оның қалай атайды?

-Ямал Ири, Сегацу-сан,  Қызыр Ілияс,  Юлебукк, Эхээ Дьыл, Йоулупукки,  Мулана Каренга, Даиди на Ноллаиг, Шань Дань Лаожень, Санта Клаус. 

Ақшақар:

5-тапсырма: «Сергіту сәті»

Аяз ата:

6-тапсырма:

«Жануарлар туралы» викторина

- Жануарлар неден қорқады – суықтан ба, әлде аштықтан ба? (Аштықтан)

- Қыста бақалар қайда кетеді? (Балдыр немесе мүктің астына бүркінеді)

- Қандай аң қыс бойы басын төменге қаратып ұйықтайды? (Жарқанаттар)

- Қыста – ақ, жазда –сұр. Ол не? (Қоян)

Бұл жануарға өте мықты төзімділігі тірі қалуына ықпал етеді. Ол қоның құртпай қүшін жоғалтпай бір неше күн тамақ ішпей жүре бере алады бұл қаян? (Қасқыр)

Ақшақар:

-Түлкі немен бірге үңгірде өмір сүре береді? (Борсықпен)

- Қандай аң жазда суда, қыста жерде өмір сүреді? (Су егеуқұйрық)

- Қай орман аңы қыста балалайды? (Аю)

- Әр қыста бұлан несін жоғалтады? (Мүйізін)

- Қандай аңның құйрығы рульдің және парашюттің рөлін атқарады? (Тиынның)

- Қандай аң өз құлағымен бүркеніп ұйықтайды? (Қоян)

- Оларды қасқырлар ұстап жейді, ірі жыртқыш құстар балаларын ұрлайды, бүркіт үлкендеріне де шабады. Бұл қандай аң? (Түлкі)

Аяз ата:

7- тапсырма: «Аққалаға мұрын салу»

Ақшақар:

8- тапсырма: Аққаланы жануарға айналдыр.

Аяз ата:

9-тапсырма: тапсырма «Мастер-класс «Қар ұшқыны»»

-Қағаздан қар ұшқынын қиып, сыныпты безендіреміз.

-         Есіңе сақтау керек: Қарды, мұзды жеуге болмайды! Қыстыгүні темір заттарды тіңліңмен жалама, жарақаттап аласың! Осындай ережелерді есімізде сақтауымыз керек!

Ақшақар:

-Балалар, қыстың ерекшеліктері туралы жақсы білетіңдеріңді көрсеттіңдер. Сыйлыққа енді жеттіңдер!

Аяз ата:

Сиқырлы қарым ашылшы,

Ішінен сыйлық шашылшы!

Мына сиқырлы қарлар сендердікі, мен басқа жерге кетіп барамын.

Сау болыңдар!

Ақшақар:

-Балалар мен сендерге өте ризамын. Сабаққа өте тамаша қатыстыңдар. Рахмет айтамын. Сау болыңдар!

 

 

§        Жануарлар әдемі түскен жапырақтарды жейді ме? (Жоқ, жапырақтар жеуге жарамсыз, тіпті ұлы, сондықтан жануарлар оны жемеиді)

§        Құрлықтын қандай жануарларымен қарым – қатынас жасағанда сақ болу керек? (Құрлықта әсіресе өрмекші тәріздестермен қарым – қатынас жасағанда сақ болу керек. (Себебі олардың көбі ұлы болады)

§        Қандай жануарлар табиғат өміріне биімдірек келеді: өсімдік көректілі, жыртқыштар.( Барлық көректілер себебі оларға кез келген тамақты тауып жей береді)

§        Шаяндар қайда қыстайды? ( Өзен жағалаулары мен үнгірлерде)

§        Түйенің өркеші неден тұрады? (Майдан)

§        Суда туып, құрлықта өмір сүреді? (Бақа)

§        Қыста бақалар қайда кетеді? (Балдыр немесе мүктің астына бүркінеді)

§        Полярлық өлкенің қожасы деп нені атайды? ( Ақ аю)

§        Қандай үй жануарларының тістері өмір бойы өседі? (Кроликтердін)

§        Кроликтер неге үнемі бірдене шайнайды? (Тістерін қайрау үшін)

§        Қойдын баласын қалай атайды? (Қозы)

§        Басы үлкен келешекте не болады? (Бақа)

§        Гипопотам дегеніміз не? (Бегемот)

§        Қандай жануарлардың терісі үнемі ылғал болуы тиіс? (Бақалардың, жабаладың)

§        Қандай жануар адамға ұқсас? (Маймыл)

§        Жирафтың қай аяғы ұзын, алдынғы ма артқы ма? (Бірдей)

§        Қандай жануардың дауысы зор? (Қалтырауын)

§        Қандай аңдар ұшады? (Жарқанаттар)

§        Қандай аң қыс бойы басын төменге қаратып ұйықтайды? (Жарқанаттар)

§        Пілдер жүзі ала ма? (Ия, олар суға жақсы батады, тұмсықтарын судан шығарып қояды)

Представьте себе, что предками Деда Мороза в одних странах считают местных гномов. В других – средневековых странствующих жонглеров, которые распевали рождественские песни, или бродячих продавцов детских игрушек. Существует мнение, что среди родственников Деда Мороза значится восточнославянский дух холода Трескун, он же Студенец, Мороз. В легендах древних славян существовал и другой персонаж – Зимник. Он, как и Мороз, представлялся в виде старика небольшого роста, с белыми волосами и длинной седой бородой, с непокрытой головой, в теплой белой одежде и с железной булавой в руках. Где он пройдет – там жди жестокой стужи.

Но среди предков был и вполне реальный человек. В IV веке жил в турецком городе Мира архиепископ Николай. По преданию, это был очень добрый человек. Так, однажды он спас трех дочерей бедствующего семейства, подбросив в окно их дома узелки с золотом.

Родиной Деда Мороза в России считается Великий Устюг – древнейший город Вологодской области. В сосновом бору, в пятнадцати километрах от города была построена вотчина Деда Мороза. Открыта резиденция – лавка Деда Мороза, почта и музей.

У каждого уважающего себя профессионала, коим является и Дед Мороз, обязательно есть коллеги.

Йоулупукки – (“лесной человек” – “рождественский дед”) живет в Финляндии. Седые волосы, опрятная борода и усы. Красные куртка, штаны и шапка-колпак. Обязательно – очки. Живёт на горе Корвантунтури (“гора-ухо”) не то в избушке, не то в самой горе. Вместе с ним живёт жена Муори (Мария) и гномы. В стародавние времена ходил под Рождество по домам (колядовал), угощал послушных детей и наказывал непослушных (для чего носил с собой розги).

Санта Клаус – живет в США. Он очень похож на Иоулупукки. Ездит в оленьей упряжке и подбрасывает подарки в башмаки и чулки, оставленные возле камина.

Василий – на Кипре. Пожалуй, самое странное имя новогоднего персонажа. Тем не менее, дети на Кипре пишут своему волшебнику: “Святой Василий, приходи, счастье подари, исполни все мои желанья”.

Баббе Натале – Италия. Оставляет свои сани на крыше и через печную трубу проникает в дом, где для него оставляют немного молока и сладостей “для подкрепления”.

Микулаш – Чехия, Словакия. Внешне похож на нашего Деда Мороза: та же длинная шуба, шапка, посох с закрученным в спираль верхом. Только вот подарки он приносит не в мешке, а в заплечном коробе. Сопровождает его ангел в белоснежной одежде и лохматый чертёнок. Хороших и послушных детей Микулаш всегда рад одарить апельсином, яблоком или какой-нибудь сладостью. Зато если в “рождественском сапоге” у хулигана или бездельника обнаружилась картофелина или кусок угля – это точно Микулаш.

Тәрбиеші: Балалар, шаршаған сияқты. Денемізді сергітіп, ойын ойнайық!

Қыс ханшайымы: Балалар, мен де шаршадым, сендермен бірге ойнайыншы!

Бәріміз орнымызда тұрып, шаңғы тебеміз. Коньки тебеміз, қар лақтырысып ойнаймыз.

-         Ойын ұнады ма, балалар?

«Сиқырлы қар»

1. В Англии под Рождество все дети ждут подарка от Санта Клауса. Для этого они вывешивают носочек (показывает) для подарка, а рядом кладут морковку для оленей Санты.

2. Во Вьетнаме за новогодний стол все садятся с букетами нежных цветов. Вместо елки – персиковое дерево. Каждый вьетнамец срывает веточки с набухшими почками и дарит друзьям на счастье.

3. Индия. Одной из экзотических забав является стрельба самого меткого стрелка в мишень: огромный, красочно разрисованный бумажный змей. Когда горящая стрела поражает змея и он вспыхивает, это сигнал к открытию праздника. Люди начинают танцевать, играть, петь.

4. Куба. Перед наступлением Нового года всю посуду наполняют водой, а после полуночи выплескивают ее в окно. Из тысячи окон одновременною Вот вам водная феерия! С каждым ударом часов съедают виноградинку и загадывают желания.

5. В Украине не обходится Новый год без огромной свиной головы в центре стола и украинского жирного борща, а вот в США – без индейки.

6. В Швеции в Новый год бьют о двери домов старую посуду. И чем больше набьют, тем счастливее будет год.

7. Шотландия. Когда стрелки приближаются к 12, хозяин открывает дверь и держит ее до тех пор, пока пробьет последний удар. Так шотландцы выпускают Старый год и впускают Новый.

8. Япония. Колокола буддийских храмов отбивают 108 ударов. Каждый удар помогает очищаться от пороков: жадности, злости, глупости, легкомыслия, алчности и нерешительности и их оттенков.

9. В Румынии принято запекать в пироги деньги, колечки, жгучий перец. Тому, кому попадется кольцо – будет особенно счастлив.

10. В России вся родня садилась за праздничный стол, а ребятишки забирались под стол и веревками опутывали ножки стола, чтобы на следующий год вновь собраться всем вместе.

Давайте сыграем в игру Деда Мороза. По кругу передаем “снежный ком” и приговариваем все вместе:

Снежный ком мы все катаем, 
До “пяти” мы все считаем – 
Раз, два, три, четыре, пять –…

Ведущий: Тебе песню исполнять.

Снежный ком мы все катаем, 
До “пяти” мы все считаем – 
Раз, два, три, четыре, пять –

Ведущий: А тебе стихи читать.

Снежный ком мы все катаем, 
До “пяти” мы все считаем – 
Раз, два, три, четыре, пять –

Ведущий: Тебе танец танцевать.

Снежный ком мы все катаем, 
До “пяти” мы все считаем – 
Раз, два, три, четыре, пять –

Ведущий: Тебе загадку загадать... 
За каждое выполненное задание – 1 балл.

Дед Мороз

украшали жилища вечнозелеными ветвями и только в 16 веке появились правила украшения “Вифлеемская звезда” – на макушке, “яблоки” – сегодня это шары – олицетворяли “запретный плод”, горящие свечи – сегодня это электрогирлянды. Также в средние века обязательно вывешивали фигурки из вафель – как прообраз пресных хлебцов, которые употреблялись при обряде причастия. А также добавлялись орехи, сладости и фрукты.

К 18 веку елочные игрушки стали нарядными: позолоченные шишки, бумажные цветы, фигурки феи, ангелов.

В 18 веке в Европе открыли первый газовый завод и появились первые елочные шары. Их делали из прозрачного стекла, покрывали изнутри слоем свинца, а снаружи украшали блестками. С помощью газовых горелок с пламенем очень высокой температуры стеклодувы могли изготавливать шары любых размеров.

В начале 20 века появились игрушки в Чехии, Польше, США, Японии. Появились фигурки из золоченой бумаги и картона, соломенные звездочки. В Германии появились игрушки в виде животных: слонов, медведей, лягушек фазанов…

Первые игрушки в России были при Николае I – из ваты, ткани, бумаги и картона.

Развитие отрасли елочных украшений прервалось после революции 1917 года. До 1935 года празднование Нового годы было под запретом.

И лишь в 1937 году в Колонном зале Дома Союзов установили 15 метровую елку. Игрушки тех времен были историческими: “парашютисты”, игрушки с изображением членов Полютбюро, “Детей разных республик”.

1941–1945гг. В годы ВОВ игрушки тоже выпускались. “Военные” елки украшались “солдатиками”, “танками”, “пистолетами” и даже Дед Мороз на открытках бил фашистов.

Пока у власти находился И.В. Сталин, а он очень уважал хоккей, появились “елочные хоккеисты”, В стране было напряженно с продуктами – игрушки были в виде фруктов, ягод. Появились и сказочные персонажи – Айболит. Мороз, Снегурочка, Чиполлино, Буратино. К юбилею А.С. Пушкина – герои с изображением сказок поэта.

1949г. В 50-е появилась мода на стеклянные бусы и композиции из стеклянных шариков, бус и палочек.

1955г. Герои сказок “Буратино”, “Снегурочка”. После выхода знаменитого фильма Э.Рязанова “Карнавальная ночь” – игрушки в виде часов.

В 1960-1965гг. на елки вешали “початки кукурузы”, “снопы пшеницы”, “спутники”, “космонавты”, “ракеты”. А также появились первые электрические гирлянды.

1970г. – XXI съезд партии. Политические штампованные “шарики”, “шишечки”, “сосульки”, “колокольчики”, “пасхальные яйца”. Выпускались игрушки на прищепках (зайцы, сосульки).

1980г. Традиция украшать макушку елки Вифлеемской звездой появилась в средние века, однако в СССР ее заменили на красную рубиновую, аналогичную тем, которые были на кремлевских башнях. На шариках появился герб СССР.

1985г. – “Матрешка с хлебом”.

В 1990г. в продаже появилось множество елочных игрушек с изображением символов наступающего года.

Выпускаются шары с ручной росписью, картинами русской зимы, государственной символикой.

1995г. Мода на цветные елки: украшают елки шарами двух цветов, парчовыми бантами, фигурками из соломки, плюшевыми зверьками, рождественскими яйцами.

Санта Клаус

Станция “Иней”

Приложение 1, Приложение 2

Мы вам расскажем о том, как делают елочные игрушки на фабрике “Иней” в Павловском Посаде.

Слайд 1–2. Процесс создания елочных украшений достаточно сложен, но интересен. Первый, и, пожалуй, самый трудоемкий момент, это выдувание игрушки. В стеклодувном цехе рабочие нагревают большую стеклянную трубку на газовой горелке при очень высокой температуре до тех пор, пока стекло не начнет размягчаться. Затем они приступают к выдуванию. Процесс этот необычно сложен – необходимо обладать великолепным глазомером, чтобы изделие не получилось кривым или косым. Кроме глазомера требуется отсутствие вредных привычек. Ведь курящий или пьющий человек выдыхает множество вредных паров, влияющих на качество стекла. Изделие может получиться хрупким или мутным. Трубка превратилась в прозрачный шарик. Шарик вставляют в форму.

Слайд 3–4. Далее заготовка отправляется в цех окраски, где стоят огромные специальные чаны. Шарик изнутри покрывается тончайшим слоем серебра с краской и ставят сушить.

Слайд 5. В этом цехе при помощи трафарета и губки эмалью наносят основной рисунок.

Слайд 6–8. Художники прорисовывают игрушку согласно образцу. Наносят клеевой раствор, обсыпают серебряной и золотой крошкой и упаковывают. Мало кто способен в точности повторить рисунок. Именно поэтому невозможно найти две абсолютно одинаковые игрушки. И мы видим елочную игрушку такой, какой привыкли ее видеть – красивой и блестящей. А ведь все начиналось с обычной невзрачной трубки.

Отгадайте ключевое слово в кроссворде.

1.      Хитрая, рыжая, быстро бежит, по следам зайчишку догоняет (лиса).

2.      Зимняя забава (коньки).

3.      Теплая одежка для пальчиков (варежки).

4.      Снегом наметает (сугроб).

5.      И взрослые, и дети получают в Новый год (подарок).

6.      То как зверь она завоет, то заплачет как дитя (вьюга).

7.      С красной грудкой, появляется только зимой (снегирь).

8.      Главная виновница торжества (елка).

Получилось загаданное слово – снеговик!

За разгаданный кроссворд – 5 баллов.

Станция “Музыкальная”

На станции детей встречают две девочки, одетые в костюмы “Матрешек” и поют частушки.

Мы девчонки-хохотушки,
Развеселые хлопушки.
Мы сейчас споем про Деда
Новогодние частушки.

Дед Мороз проспал в постели,
Встал сосульками звеня.
Где вы вьюги и метели?
Что ж не будете меня?

Лепят все снеговика.
Мама ищет Игорька.
Где сынок мой, где же он?
Закатался в снежный ком!

Мороз с белой бородой
С пышными усами,
Как парнишка молодой
Пляшет вместе с нами.

В нашем классе шум и смех,
Не смолкает пение.
Наша елка лучше всех –
Это без сомнения!

Ведущая станции: Наши с вами предки – славяне. Славяне – группа народов в Европе: восточные (русские, украинцы, белорусы), западные (поляки, чехи, словаки, лужичане), южные (болгары, сербы, хорваты, словенцы, македонцы, боснийцы, черногорцы). 293,5 млн. человек (на1992 год), в том числе в Российской Федерации 125,5 млн. человек. Верующие – православные, католики, часть протестанты. Говорят на славянских языках, как, собственно, и большинство народов того времени, вели счёт годам по сезонам. Год у всех начинался в первый день весны – 1 марта, когда оживала природа и люди начинали заботиться о посеве нового урожая. Заранее в дом приносили веточки вишни, яблони и ставили в воду. К 1 марта на веточках распускались листья.

Год разделили на 12 месяцев по юлианскому календарю и дали им названия, связанные с явлениями природы.

Январь – Сечень – Время рубки леса
Февраль – Лютый – Лютые морозы
Март – Березозол – Начинает цвести берёза, сбор берёзового сока
Апрель – Цветень – Цветение садов
Май – Травень – Зеленеет трава
Июнь – Червень – Краснеют вишни
Июль – Липец – Цветение липы
Август – Серпень – Время жатвы
Сентябрь – Вересень – Цветение вереска
Октябрь – Листопад – Опадение листвы
Ноябрь – Грудень – От слова “груда” (мёрзлая колея на дороге)
Декабрь – Студень – Наступление холодов

В 1492 году царь Иоанн III утвердил наступление нового года на 1 сентября, когда собиралась дань, пошлины, различные оброки и т.д. Для придания наибольшей торжественности этому дню сам Царь накануне являлся в Кремль, где каждый, простолюдин или знатный боярин, в это время мог подходить к нему и искать непосредственно у него правды и милости.

В 1728 году Пётр I издал указ “О реформе календаря в России”. Из данного указа следовало, что наступление нового года приурочивалось к 1 января – "по примеру всех христианских народов" живших не по юлианскому, а по григорианскому календарю. Самолично Пётр I выпустил на площади первую ракету, тем самым возвестил о наступлении праздника. Затем грянули пушечные залпы и поднялся колокольный звон. Пётр предложил всем украсить свои дома сосновыми, еловыми ветками. Все должны были поздравить родных и знакомых с праздником.

Ночью накрывался богатый стол, устраивались уличные гулянья, игры.

Давайте поиграем в одну такую шуточную игру. Для начала запомним текст (на доске текст).

Идет, идет к нам Дед Мороз, 
К нам Дед Мороз идет. 
И знаем мы, что Дед Мороз
Подарки нам несет.

После того как текст повторили, предлагается заменять слова движениями и жестами. Первым заменяют слово “мы” – все показывают на себя. С каждым новым исполнением слов становится меньше, а жестов больше.

Например, вместо того, чтобы произнести “Дед Мороз”, все показывают на дверь, вместо “идет” – шагают на месте. Слово “знаем” показывается так: указательным пальцем дети прикасаются ко лбу. “Подарки” – используется жест, изображающий большой мешок. При последнем исполнении все слова исчезают, кроме предлогов и глагола “принесет”.

Традиционно вокруг елки водили хоровод и пели новогоднюю песню. Давайте и мы ее споем (“В лесу родилась елочка”).

За дружное и правильное исполнение – 5 баллов.

Станция “Традиции”

Ведет Снегурочка. Звучит музыка из пьесы А. Островского “Снегурочка”.

Снегурочка: “Не всегда у Деда Мороза была я, внучка Снегурочка. Лишь в 1873г. Александр Островский дописал знаменитую пьесу, где у старика Мороза была дочка Снегурочка, лишь потом литераторы “переделали” ее во внучку. Костюм Снегурочки голубой, потому что голубой цвет вызывает ассоциации со льдом – т.е. с зимой. Одни считаю родиной Снегурочки город Кострому, другие – Вологду.

Ребята, вы любите лепить снежных баб? Знаете откуда пришел этот веселый обычай? Наши далекие предки считали, что воздух населяют небесные девицы-нимфы, которые повелевают туманами, облаками, снегами. Чтобы умилостивить их, лепили дородных снежных баб, как бы возвеличивая небесных нимф.

Катание с горки означало как бы спускание в преисподнюю, очищение от грехов.

Украшение елки звездами и свечами пришло с 1513 года, когда по легенде немецкий реформатор Мартин Лютер, возвращаясь домой был поражен красотой звездного неба и придя домой поставил елочку на стол и украсил ее свечами и звездами. Вскоре это стало традицией.

На Новый год вы все с удовольствием получаете подарок. А пришел этот обычай от мудрых волхвов, которые первыми узнали о рождении младенцы Христа и пришли поклониться ему. В память о дарах возникла традиция рождественских, а затем новогодних подарков.

Вначале одаривали плодами, оклеенными позолотой, финиками, винными ягодами, затем медными монетами и ценными подарками.

Игрушки сделанные своими руками порадуют ваших родных и близких.

“Снежные игрушки”: трем на терке пенопласт, сыплем его на намазанные клеем веточки, шишки, самодельные игрушки из глины. Получается очень интересно и красивою Можете украсить свой класс.

“Снежинки из бумаги”: квадратный лист бумаги складываем в четыре раза. Потом делим прямой угол, который у нас получился, на 3 примерно одинаковые части и сгибаем еще два раза. В итоге получаем 12 слоев бумаги. После того, как мы вырежем узоры – получаем снежинку, которая имеет 6 лучей. Бумага не должна быть толстой. Снежинки вы можете повесить на елку либо приклеить на окна и двери.

Снегурочка: “Ребята, давайте составим Деду Морозу телеграмму. Мне нужна ваша помощь – назовите прилагательные (например “тонкий”, “синий”, “добрый” и пр. – всего 13 шт.)”.

Потом зачитывается готовая телеграмма и вставляются прилагательные по порядку.

“Дедушка Мороз! 
Все ... дети с нетерпением ожидают твоего ... прихода.
Новый год это самый ... праздник в году.
Мы будем петь для тебя ... песни, танцевать ... танцы!
Наконец-то наступит ... Новый Год!
Как не хочется говорить о ... учебе.
Мы обещаем, что будем получать только ... оценки.
Так что, открывай поскорее свой ... мешок и вручай нам ...подарки.
С уважением к тебе ... мальчишки и ... девчонки!”

За составление телеграммы– 5 баллов.

Станция “Играюшка”

Поводят веселые клоуны.

Первое задание. На доске написаны пословицы и поговорки о зиме. Соедини части линиями.

Будет зима  Солнце летом греет Готовь зимой телегу Чем крепче зима Зиме и лету Зимний денек Как зима не злится

а летом сани. воробьиный скок. а весне покорится. тем скорее весна. перемены нету. будет лето. а зимой морозит.

Второе задание. Угадайте, что написано. Для этого прочитай по строчкам: вначале буквы под высокими колышками одной строчки, потом под низкими.

В в З с И я М к Н и И й Й м Х о О л Л о О д Д

Третье задание (для капитана команды). Надо с завязанными глазами приставить морковку к “носу” снеговика. 3 попытки.

Четвертое задание. Собери рассыпавшиеся слоги (снеговик, снегурочка, снежинка, сосулька).

СУЛЬ СНЕ ГО ВИК ЖИН СО СНЕ ГУ РОЧ СНЕ КА КА КА

За каждое исполненное задание – 1 балл.

Станция “В гостях у Кролика”

Мастер-класс

Мальчик в костюме зайчика. Отгадайте загадку.

Длинное ухо,
Комочек пуха.
Прыгает ловко,
Любит морковку.

Восточные традиции празднования Нового года прочно вошли в нашу жизнь. А символом грядущего года стали нашей новогодней атрибутикой. 2011 год по восточному календарю – год белого Кролика (робкого, гостеприимного, ловкого, умелого). Поэтому сувенир, подаренный друзьям, будет означать не что иное, как пожелание творческих успехов в школе и счастья в семье.

Эксклюзивная игрушка – это игрушка, созданная своими руками. Ведь каждая новогодняя игрушка – это частичка волшебства. А еще говорят, что в каждой игрушке скрыта своя тайна.

Давайте сделаем с вами новогодний талисман “Зайчик”.

1. Возьмите квадрат. Загните углы квадрата к линии диагонали.

2. Перегните назад.

3. Согните вперед.

4. Поднимите угол вверх, придерживая игрушку руками.

5. Вогните угол внутрь.

6. Надрежьте и изогните ушки. Вытащите хвостик кверху.

7. Нарисуйте зайчику мордочку.

За выполнение задания – 5 баллов.

Вместе с новогодним зайчиком под елку надо положить морковку. А под бой часов, загадав заветное желание – помяукать.

Кролик – тихий и скрытый индивидуум, тем не менее, очень проницателен и умен. Люди, рожденные в этот год, пользуются авторитетом у окружающих. Добиваются поставленной цели, говорят убедительно и привлекают других на свою сторону. Знаменитые кролики: Ф. Кастро, А. Энштейн, Гарри Каспаров, Эдит Пиаф, Жорж Сименон, Фрэнк Синатра.

После окончания игры, все дети собираются в общем зале. К ним выходит Дед Мороз со Снегурочкой, вручают грамоты каждому классу о достигнутых успехах в игре “Зимний калейдоскоп” и поздравляют с наступающим Новым годом.