Дуниетану сабағы "жануарлардың көктемгі тіршілігі" (1 сынып)

Сабақтың тақырыбы : Жануарлардың көктемгі тіршілігі. Құралайдың желі.

Сабақтың мақсаты.:  1. Табиғат жайлы түсінігін кеңейту. Аңдардың өмірін көктемгі  

                                        тіршілігін ортаға салу. Аңдардың пайдасын түсіндіру.

                                        2. Оқушылардың сөздік қорын , сөйлеу мәдениетін, белсендлігін

                                        дамыту. Аңдар өмірінің беймәлім тұстарынан мәлімет беру. Жыл

                                       мезгілдерінің өзгеруіне сәйкес тіршіліктің де әр түрлі болатынын

                                       дәлелдеу.

                                        3. Табиғатты сүюге аң-құстарға қамқорлық болуға , мейірімділікке

                                       тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивтік тақта, аңдардың және олардың төлдерінің суреттері.

Сабақтың түрі: Дамытпалы сабақ

Сабақтың әдісі:Әңгімелеу,сұрақ- жауап.

  Сабақтың барысы:

                                    І.Ұйымдастыру бөлімі.

Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

Психологиялық сәт.

Жер байлығы көп екен

Меңгеруді қалайды

Осының бәрін білдірген

Дүниетану сабағы

Өткенді пысықтау.

 Үй тапсырмасын сұрау:

Ойын : «Құстың мекенін тап»

1.Көктемде қайтып оралатын құстарды қалай атаймыз?

2.Тиынның азығы.

3.Бунақденелілерге нелер жатады?

4.Түлеу деген не ?

5.Қыста ұйқыға кететін аң.

Осы қыста ұйқыға кететін аңдар қай мезгілде оянады ?

-Көктемде табиғатта қандай өзгерістер болады ?

-Табиғат дегеніміз не ?

Табиғатты нешеге бөлеміз?

Тірі табиғат және өлі табиғат.

-Балалардан сұрау.

-Енді осы табиғатқа байланысты сөзжұмбақ шешейік.

1.Жылдың ең ыстық мезгілі.  /жаз\

2.Аңда бар,өсімдікте жоқ.    /а\

3.Қасиетті тағам.                    /нан\

4.Балықтың мекені.              /су\

5.Өсімдік көркі.                    /жапырақ\

6.Бал жинайтын жәндік .    /ара\

7.Ешкі төлі.                          /лақ\

8.Емен,қайың өсімдіктің қай тобына жатады ./ағаштар\

9.үй жануарының бірі.              /сиыр\

-Қандай сөз шықты?

-Ендеше біздің бүгінгі жаңа сабағымыз жануарлардың көктемгі тіршілігі.

Көктем-ұйқыға кеткен жануарлардың оянатын кезеңі.Көктемде күннің көзі ауаны жылыта бастайды.Осы жылудан топырақ жібіп,қар еріп, жылғалардан су ағады.Ауаның жылуы,топырақтың жібуі жануарларға әсерін тигізеді.

-Балалар , біздер 2 тоқсаннан бері жануарлар дүниесімен таныстық. Олай болса, айта қояйықшы жануарлар дүниесі қандай түрлерге бөлінеді?

сүтқоректілер                                                       жорғалаушылар

аңдар, малдар

                      

                 Құстар                                            бунақденелілер

 

    үй               жабайы        балықтар

құстары           құстар          

-. Көктемде жануарлардың төлдеуі басталады. Наурыз айында қояндар көжектейді. Коян жылына 3-4 рет көжектейді.Әр ретінде 3-4 көжек туады. Түлкі,қасқыр күшіктейді.

  Аю,арыстан,жолбарыс балалайды .Киік лақтайды.Олар алғашқы кезде баласын емізу арқылы сүтпен асырайды. Ал, үй жануарлары түйе            

Қасқырдың баласы-бөлтірік

Түлкінің баласы-мыршай

Аюдың баласы-қонжық

Қоянның баласы-көжек

Арыстан-абдан

Жолбарыс-шөжік

Киіктің лағы-құралай

 Сергіту сәті.

 ІІ. Жаңа сабақ

І. «Қызығушылықты ояту» сатысы.

Әлемде талай қызық  бар. /қосымша түсінік/
Жануарлар әр түрлі қалыпта ұйықтайды. Жарқанаттар, саусақтарымен бұтақты бүріп, аяқтарына асыла, басын төмен салбыратып ұйықтаса, үй жануарлары көпшілік жағдайда түрегеп тұрып, ал түлкі болса, өзінің үлпілдеген құйрығын басына жастық етіп, бұйығып ұйықтайды.
Ал ақ аю /күн жылы болса/ бауырын жерге төсеп ұйықтайды. Күн салқында бір жақ бүйірінен жатып аяқтарын бауырына жинап алады.
Қоңыр аю ұйықтағанда шалқасынан жатады. Кейбіреулері отырып та ұйықтайды.

    Табиғат құбылыстары жануарлармен байланысты болған.Ақпан айында  «Ит балықтың

кіндік  кесері»   көктемде   «Тасбақа дауылы» , «Құралайдың желі».Бұлар жануардың тіршілігі арқылы табиғатта болатын құбылыстар.

-Бүгін біз «Құралайдың желі» туралы  айтамыз.Құралай киіктің лағы.

 Мәтінмен жұмыс.

“Құралай желі” тақырыбын оқушыларға дауыстап оқып беріп,тақырып мазмұнын баяндап әңгімелеу.

Киіктің лағы  өте әдемі,көзі мөлдіреген қап-қара болады.Сондықтан,әдемі қыздарды құралайға теңейді.

 Киік – ең жүйрік, сұлу, киелі жануарлардың бірі. Оны ақбөкен деп те атайды., баласын құралай деп атаймыз. Киіктер мамыр айының10-20 аралығында төлдей бастайды, сол кезде ауа - райы бұзылып, , жауын – шашын болады. Қазақтар оны «Құралайдың желі» деп атайды. Киіктің тағы бір ерекшелігі – олар ешқашан жетім қалған лақтарын тастамайды. Кез - келген киік маңырап шыққан құралайды кездестірсе, қасына барып емізіп, өзімен ертіп кетеді. Киіктің жүйріктігі сондай туғанына екі күн болған құралайды машинамен  қуып жете алмайсың.

Жан-жануарлардың тіршілі-гіне байланысты не білеміз?	Қандай дәлел бар?	Не қызықтырады?
Ауа-райын болжау	Амалдар	Жануарлар туралы қызықты мәліметтер.
Табиғатты болжау	Жануарлар дүниесінің тіршілігі арқыла

ІІІ. «Ой толғаныс» сатысы. Болжау стратегиямсы.

Амалдар: «Құс қанаты», «Қызыр қамшысы», «Тасбақа дауылы», «Тобылғы бүршіктер»,

«Қызыл жұмыртқа», «Құралайдың салқыны», «Итбалықтың кіндік кесері»,

Жануарлар дүниесінің тіршілігі арқылы:

1)      Өрмекші өрмегін асыға тоқыса,

Күн жылы болады.

2)      Кешке шегірткелер қоймай шырылдаса,

Ертеңгі күн ашық болады.

3)      Қарлығаш төмен ұшса ,

Жаңбыр жауады.

Жануарлар туралы қызықты мәліметтер:

1. Құмырсқа 7 жыл , тырна 40жыл , бұлбұл45жыл өмір сүреді.
2. Сары сілеусін , егін жаулары – суыр, тышқандардың 2000-ын бір жазға жейді.
3. Қоян терлемейді , оның бойындағы артық жылуды , ыстық күндері қан тамырлары ұзын құлағы арқылы сыртқа шығарылады.
4. Қасқыр табанына кірген шөгірді тісімен алады, егер ауырса, өзіне-өзі аштық жариялап, шөптермен емдейді екен.
5. Түлкінің құйрығының жоғарғы жағында әтір сияқты хош иіс бөлетін ойық  болады екен. Оның себебін ғалымдар әлі анықтай алмауда.

Сәйкестендіру. 
Аю                                мыршай

Жолбарыс                     көжек

Киік                               бөлтірік

Түлкі                               қонжық

Қасқыр                           абдан

Қоян                              шөжік

Арыстан                      құралай

. Үйге : Жануарлар тіршілігі туралы 2-3 сөйлемнен тұратын әңгіме жазу.

3. «Ой қорыту» стратегиясы. («2030-барыс» суретін шығару.)

  -Н.Ә. Назарбаев «Қазақстан -2030 стратегиялық бағдарламасында Қазақстанның символы ретінде барысты алып, Қазақстан 2030 жылдары Орта Азия барысына айналып, біздің мемлекетіміз ең ірі алпауыт мемлекеттермен терезесі теңеледі деген.

 Осыдағы бейнеленген барыстай алғыр да, шапшаң, айбатты да қайратты болып,алға қалайда білімді де білгір, сұлуын аққуға , әншісін бұлбұлға , ер жігітін қыранға теңейтін, қарға баласын «апағым», кірпі баласын «жұмсағым» дер деп айтар халқымыздың , қазақстан елінің мықты болашағы болар ұрпағы болайық оқушылыр!

         Бағалау.

                        

Ақшұқыр мектеп-лицейі

   Ашық сабақ

Тақырыбы:  Жануарлардың көктемгі тіршілі .Құралайдың желі.

Өткізген : Ургешбаева .Т

2015  жыл