Ермексаз туралы түсінік (сабақ жоспары)

Балуан Шолақ атындағы мектеп-лицей

Ашық сабақ

Тақырыбы:

Ермексаз туралы түсінік

Еңбекке баулу

Бастауыш сынып мұғалімі Б.К.Маткенова

2013-2014 оқу жылы

Сабақтың тақырыбы: Ермексаз туралы түсінік

Білімділік мақсаты: оқушылардың ермексаз туралы түсініктерін қалыптастыру

Дамытушылық мақсаты: қағаз туралы алған білімдерін толықтыру, сызбамен, шартты белгілермен дұрыс  жұмыс жасай білуге үйрету

Тәрбиелік мақсаты: қолдарының икемділік дағдыларын арттыру

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу, кезекшімен сұхбат. Құрал-жабдықтарын тексеріп шығу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ІІІ. Жаңа тақырыпты енгізу.

Технологиялық мағлұмат. Ермексаз - жұмсақ материал. Әр түсті ермексазды зауытта химиялық жолмен дайындайды. Ермексаз суда ерімейді. Ермексазды арнаулы қорапта сақтайды.

Жұмысқа керекті ермексазды қалақшамен тік жіппен бөліп алады. Қалақшалардың әр түрі болады. Дайын қалақшаларды арнайы жасайды. Ермексазбен түрлі жұмыстар атқару үшін қалақшалардың көмегі үлкен.

Ұлттық ыдыстар

Қазақ халқы күнделікті тұрмысқа қажетті ыдыс ағаштан дайындаған. Ағаштан түрлі бұйымдар жасалған кісілерді «шебер» немесе «ағаш ұстасы» деп атаған. Тостаған, ожау, қасық, күбі, келі, тағы да үй тұрмысына керекті заттарды жасаған.

Тегене - ет салынып тартылатын ағаш ыдыс. Ошақ  деп те атайды. Тегенені емен, қайың, тал («екпе тал» тал» деп те атайды) сияқты кепкен ағаштардан жасі Шебер әуелі ағашты суға ұзақ қайнатып алады. Сонда бойындағы талшықтар жібиді, ағаш майының дәмі шығады. Ағаш жұмсарып, шапқан кезде жарылмайды. Ағаш жасалған тегененің іші шұңғылдау, жалпақ кернеулі болады. Сондай-ақ жиекті, дөңгелек, ағашы қалыңдау болып келеді. Ол әртүрлі көлемде жасалады. Үлкен тегенемен  адамдарға бас табаң тартады. Тегенені шара, тостаған безендірмейді, тек ағаштың өзінен ғана жасайды. Көбін тағамдары салынатындықтан, тазартуға, жууға оңай болу үшін бетіне көп өрнектер де ойылмайды.

      ІV. Сарамандық жұмыс.

Ермексаздан тегене пішінін жасау

1. Ермексаздан дөңгелек шар жаса.

2. Шарды бас бармағымызбен басып отырып, бүйір шетін шығар.

3. Тегененің кернеуін шығар. Ол үшін асыл түсті ермексазды алақанмен илеп, ширатылған кесінді дайында.

4. Осы кесіндіні тегененің жиегіне жапсырмала. Тегененің ортасын тауып, белгіле.

5. Жіңішке кесінділер дайындап, оны ие отырып, ою жаса.

6. Оюды тегененің ортасына орналастырып, айналасына жолаң жүргіз.

7. Тегененің дайын үлгісі

 Көрсетілген үлгі бойынша ермексаздан тегенені үйрен.

Ермексаздан жасауға болатын ыдыс түрлері

Ыдыс-аяқтарға көбінесе геометриялық және өсімдіктектес ою-өрнектер салынған. Бұл оюлардың өзі белгілі бір мағына білдіріп отырды. Мысалы, «и» белгісіне ұқсас ою «бітпес» деп аталады. Ол молшылықты, ұзақ ғұмырды білдіреді. Сол сияқты «қошқармүйіз» оюы да байлықты, дәулеттілікті көрсетеді. Бұл ою қазақ халқының сәндік-қолданбалы қолөнерінде жиі кездеседі.

Ыдыс үлгілерінің өзіңе ұнаған біреуін өз бетінше жасап көр. Оны қандай оюмен безендірер едің?

Қазаң халқы сусын ішу үшін қандай ыдыс түрлерін пайдаланған? Ас ішуге қандай ыдыстар пайдаланған?

Қазіргі заманда ыдыс-аяқтардың қандай түрлері қолданылады?

Ермексаздан ожау жасау

ҮІ. Қорытынды бөлім.

Сабақты қорытындылау, көрме ұйымдастыру.

ҮІІ. Бағалау.

Оқушылардың  еңбегін мадақтау.