Этилен қатарындағы көмірсутектер (Алкендер)

№ 5 Сабақтың технологиялық картасы

І БЛОК «Мақсаттылық»

Пәні:    химия			Мамандығы:	Күні:	Пән оқытушысы: А. Нұржанова
Сабақтың тақырыбы:			Этиленді  қатарындағы көмірсутектердің құрылысы изомериясы, номенклатурасы, алынуы, қасиеттері
Сабақтың типі:			Жаңа білімді меңгерту сабағы
Сабақтың түрі:			Лекция
Сабақтың мақсаты:	Білімділік:		Оқушыларға қанықпаған  көмірсутектердің құрылысын,  номенклатурасын,    гомологтық    қатарын түсіндіру
	Тәрбиелік:		Өздігінен талдауға, салыстыруға қорытынды шығаруға, қорытындысын жасауға жаттықтыру
	Дамытушылық:		Қанықпаған көмірсутектердің құрылысы мен құрамы туралы түсініктерін, ғылыми дүниетанымын тереңдету, пәнге деген  қызығушылығын ояту
	Кәсібилік		Ғылыми – ізденіс жұмыстарымен айналысуға қызығушылықтарын    ояту, сабақта қолданылған оқыту әдістері мен оқушылар жұмысын  ұйымдастыру формаларын өздерінің болашақ кәсіби қызметтерінде пайдалануға ынтасын тудыру
Күтілетін нәтижелер:	Білуі керек:		-          Қанықпаған  көмірсутектердің құрылысын білуі;   - қанықпаған көмірсутектердің  номенклатурасын білуі; - қанықпаған көмірсутектердің гомолгтық қатарын білуі
	Істей алуы керек:		-          Этилен қатарындағы көмірсутектердің  құрылымыдық формулаларын  жаза алуы; алкендер изомерлерінің формуласын жаза алуы;  Номенклатура бойынша формулаларды айта алуы;  Дайын атау бойынша формулалар құрастыра алуы
Пәнаралық байланыс:			Биология, физика,экология, медицина
ІІ БЛОК  «Сабақтың жабдықталуы»
Көрнекі құралдар		Қаныққан көмірсутектердің гомологтық қатары, кестелер,тірек - сызбалар
Таратпа материялдар		№3 ОӘК –гі  әртүрлі бағыттағы таратпа материалдар
Оқытудың техникалық құралдары		Электронды оқулық, Интерактивті тақта, магниттік тақта, теледидар, т.б. (ашық сабақтарда) Тақта, электрондық оқулық
Ақпараттық қор Негізгі және қосымша (әдебиеттер)		№3 ОӘК Әдебиеттер тізімі
Негізгі терминдер мен ұғымдар		Пәннің мақсаты, міндеті,Алкендердің гомологтық қатары, изомериясы, құрылымдық формуласы, сызықтық формуласы, молекулалық формуласы ,изомерлену құбылысы,номенклатурасы
Сабақтың технологиясы мен әдістері:		Дамыта оқыту, проблемалық оқыту технологиясы, тірек-сызбалар, сұрақ-жауап әдісі, баяндау әдісі, СТО әдістерін пайдалану, ақпарат құралдарынан жинақталған мәліметтер, интерактивті әдістер: түсіндіре-баяндау, миға шабуыл, ой қозғау, салыстыру, талдау, ақпарат беру, сөздік әдістері;
Оқу - әдістемелік кешен		№3 Оқу әдістемелік кешен

                                                                                           ІІІ БЛОК  «Сабақ мазмұны»

Өткізу технологиясы	Оқытушы іс-әрекеті	Оқушылар іс-әрекеті	Күтілетін нәтиже
I.Оқ іс-әрекетінің  мотивациясы  (2 мин) Мақсаты: Бүгінгі сабаққа оқушылардың қызығушылығын ояту	Мұғалімнің амандасуы             Жоқ оқушыларды түгендеу             оқу-құралдарының,             кезекшінің жұмысын тексеру. -	Амандасу             оқу-құралдарын дайындау              кезекшілік міндеттерін атқару;	Аудитория сабаққа дайын, кезекшілік атқарылды, мұғалім мен оқушының арасында ынтымақтастық қарым-қатынасы орнайды.
II.Сабақ тақырыбы, мақсаттың  қойылуы  3мин)Мақсаттар:Сабақтың мақсат-міндеттерін таныстыру	Тақырып: Қанықпаған көмірсутектер Жоспары: 1.Алкендардың құрылысы 2.Изомериясы 3.Номенклатурасы (мақсаты І блокта көрсетіліп тұр) Жүгіртпе сұрақтар: -Алкандар дегеніміз? -алкандардың номенклатура дегеніміз? - Алкандардың гомологтық қатарлары?	- үй тапсырмасын орындайды -Тақтамен жұмыс(құрылымдық формулалар жазады) -оқулықпен жұмыс(тақырыпты баяндайды,түсінігін айтады) -мәтінмен жұмыс(мәтінді формулаға айналдырып жазады, дәлелдейді)	Сабақтың тақырыбымен танысады. Үй тапсырмасына қайталау жасайды,  тірек білімдері актуалданады
III. Жаңа білім беру (25 мин) Мақсаттар: Жаңа тақырыпқа байланысты түсіндірме жүргізу; - Негізгі ұғымдардың  мағынасын ашу, анықтама беру	Тақырып: Қанықпаған көмірсутектер Алкендердің жалпы формуласы  СnH2n Қанықпаған көмірсутетер дегеніміз құрамындағы көміртек атомдарының  арасында екі және үш байланыстар болатын көмірсутектер.Бұл көмірсутектердің малекулаларында сутек атомдарының саны қаныққан  көмірсутектерден аз болғандықтан оларды қаныққан деп атайды.Қанықпаған көмірсутектерде басқа төрт атоммен байланыспаған ең болмағанда бір көміртек атомы болады. Этилен малекуласындағы  байланыстар метан малекуласындағыдай 2S –орбитальдардағы электрондардан түзілген.Метан малекуласындағы барлық байланыстар бірдей, ееселенбеген және барлығы бірдей гибридтелген.Ал этилен малекуласындағы көміртектің әр атомында үш қарапайым және бір қос байланыстар. Гибридтенуге бір S және екі Мұндағы әрекет реті мынадай болы мүмкін:2Р электрон бұлттары ұшырайды, сондықтан ол SР2 –гибридтену деп аталады.                     + S –орбиталь        Р- орбиталь              SР2 орбитпльдар А) Құрылыс формулада көміртегі атомдарының ең ұзын   тізбегін бөліп алады да тізбек ең жақын тұрған шеттен нөмірлейді   CH3 – C = CH2 - CH3                        CH3   Б) Заттың атына байланысты қайсы көміртегінде орын болатын топ (радикал) бар екенін цифрмен көрсетеді         CH3                                                                                                                                        CH2 – C= CH2 - CH3                 CH3 В) Егер орын басатын топ бірнешеу болса, онда олардың әрқайсысын цифрмен көрсетеді.  CH3 – C = C – CH2 – CH3                   CH3     CH3 Гомологтық қатар: Этилен  гомологтық қатар түзеді.Этилен формуласына С2 Н4 гомологтық айырмашылықты СН2 біртіндеп қоса отырып этилен гомологтарының формулаларыналуға болады. Номенклатура. Тарихи номенклатура (Тн) бойынша этилен көмірсутектерінің атаулары сәйкес қаныққан көмірсутегінің атауындағы –ан жұрнағын илен жұрнағына алмастыру арқылы алынады. Мысалы этан –этилен, пропан – проилен Жүйелі номенклатура (Жн) бойынша этилен көмірсутектерінің атауларына сәйкес қаныққан көмірсутек атауындағы ан жұрнағын  ен –ге алмастырып қос байланыстағы көміртек атомын санмен көрсету арқылы алынады Мыс:  СН3 –СН –СН= СН2                      |                      СН3    3метил -1 бутен	-          Негізгі атау бойынша алкандардың формулаларын жазады -          Берілген формула бойынша заттың атуын халықаралық жүйе бойынша атайды -          Алкендердің негізгі номенклатурасына изомериясына гомологына құрылымдық формулалар жазады; Төмендегі құрылым формулалары келтірілген заттарды халықаралық атау жүйесі бойынша атаңдар: CH2 – C  =   C – CH2 – CH3             |         |            CH3     CH3 СН3 – СН – СН = СН – СН3                        |                                                                                                               СН3               а) СН3 – СН2 – СН = СН – СН3     в)  СН2 = СН2 – СН – СН3                                                       |                              СН2 – СН2 – СН3 келтірілген атауларға сай заттардың құрылым формулаларын жазып: а) 2,4-диметилгексан, ә) 2,2,3-триметилбунтан, б) 3-метил-3-этилгексан, в)2,3,3,4-тетраметилпентан, г) н-октан қай көмірсутектер бір-біріне изомер болатынын табыңдар.	- берілген ғылыми терминдерге бағдар жасау арқылы  құрылымдық, сызықтық, молекулалық формулаларды анықтайды, талдайды, шешім қабылдайды
IV. Бекіту  (25 мин) Мақсаттар: Жаңа тақырыптың түсініктерін тиянақтау	- оқушыларға бекіту кезеңінің тапсырмаларымен таныстыру; -алкендердің кестесін толтыру №3 ОӘК -Білім бақылау материалдары	- оқушылар бәләм бақылау материалдарын тақтада орындайды	- Алкендерга сипаттама беру -халықаралық атауға байланысты формула құрастыра алады;
V.Білімді бақылау, бағалау. (20 мин) Мақсаттары: - білім, біліктерін тексеру, олқылықтарды анықтау, игерілген білім, іскерлік, дағдыларын бағалау.	-сабаққа белсене араласып отырған оқушыларды бағалау: - сабақтан тыс қалып отырған оқушыларға жеке тапсырма беру: - оқушылардың бүгінгі сабақ бойынша пікірлерін тыңдау	- Жаңа тақырып бойынша өз ойларын, пікірлерін айтады; - бекіту сұрақтарына жауап береді;	-Алкендерді түсінеді Номенклатура бойынша затты сипаттай алады
VI.  Қорытынды  (5 мин)	Рефлексия, қорытындылау     Бүгінгі сабақ  үшін сіздің пікіріңіз? -  Сабақта сіз үшін  түсініксіз жағдай? -  Сабақта орындалған  тапсырмалар түрлері туралы не айтасыз? - Алдағы сабақтарда толығырақ білгіңіз келетін мәселе туралы айтарыңыз бар ма?	-Негізгі ұғымдарға қайталау жасау -Алкандардың  гомологтық қатарын жаттау -Оқушы өз пікірлерін айтады	-Тақырып бойынша негізгі ұғымдар мен түсініктері қалыптасады
ҮІІ. Үйге тапсырма:(10 мин) - міндетті бағыт бойынша: - тереңдетілген бағыт бойынша:-шығармашылық бағыт бойынша:	1.       оқулықтағы 55- беттегі 26-31 жаттығу жұмыстарын орындау 2.       Тарауға шолу жасау 3.       Марковников өмірін зерттеу 4.       Реферат жазу. Тақырыбы: Каучук	üҮйге берілген тапсырманы жазып алады üТүсінбеген сұрақтарына жауап алады	- Алкендер туралы мағұлмат алады, ұсынылған мәліметті ізденіс жұмыс арқылы білімдерін толықтырады