Күні 17.09.2015 ж
Сыныбы 9
Сабақтың тақырыбы: Файл және оны баптау
Сабақтың мақсаты:
1.
Оқушыларға деректердің аса үлкен көлемін сыртқы жадыда сақтау үшін ыңғайлы құрал
peminde файл ұғымын енгізу.
2.
Оқушылардың файлдармен негізгі операцияларды орындай алуын қадағалау.
3.
Программа мәтінін экранға және дәптерге жазудың эстетикасын сақтау. Сабақтың mүpi: Аралас сабақ
Сабақтың көрнекілігі: ДК, оқулық Паскаль б/т.
Сабақтың барысы:
I.
Ұйымдастыру.
II.
Yй тапсырмасын тексеру
III.
Жаңа сабақ.
IV.
Етептер шығару
V. Сабақты қорытындылау
VI. Yй тапсырмасын тексеру:
•
Утилиттер дегеніміз не?
•
Архивтеу программаларының
қызметі?
Жаңа сабақ
Компъютердің сыртқы жадында белгілі бip атаумен сақталған
деректер жинағы файл деп аталады. Дискідегі әр файлдың екі бөліктен - атауы мен
кеңейілуінен тұратын белгілеуi болады. Аrrау 8 символдан тұрады (үлкен және кіші
латын әpinmepi, цифрлар және символдар: !, #, %, А, &, (,), - ,
_). Кеңейтілу мен атау нүктемен бөлініп, рұқсат етілген үшке дейінгi символдардан
тұрады.
Файлдардың
екі mүpi болады: тізбекті (мәтіндік) және epiкmi (типтік) қатынас құру
файлдары. Тізбекті файлдар ұзындығы әртүрлі элементтерден тұрады, олардың
араларында ажыратқыш белгілері бар. Тізбекті файлдың элементін табу үшін алдыңғы
файлдардың бipін қарап шығу керек. Мұндай файлды магнитофон таспасымен
салыстыруға болады. Нақты өлеңдi табу үшін кассетаны басына дейін қайта орап,
керекті өлең табылғанша өлеңдері бipiнeн соң бірін тыңдап шығу керек қой. Epiкmi
қатынас құру файлдарды үшін оның әр компонентіне қатынауды ұйымдастыруға
болады.
Бұдан
былай мәтіндік файлдар туралы сөз болады.
Файлдар
айнымалылары сипаттау бөліміне файлдық айнымалы text типімен сипатталады: var
аты: text
Файлмен
жұмыс үш пунктен тұрады:
•
Файлды ашу;
•
Оқу немесе жазу;
•
Файлды жабу;
Мәтіндік айнымалылармен жұмыс icmeyee арналған процедураның негізгі операторлары:
|
assign (файлдық айнымалы, файлдың аты)
|
«файл» атты файлдың айнымалының міндеті
|
|
Reset
(файлдык
айнымалы)
|
Мәтіндік файлды оку үшін
|
|
Rewrite
(файлдық
айнымалы)
|
Мәтіндік файлды жазу үшін ашу
|
|
Append
(файлдық
айнымалы)
|
Мәтіндік
файлды толықтыру
үшін ашу
|
|
Close
(файлдық
айнымалы)
|
Файлды жабу
|
|
Eof
(файлдық
айнымалы)
|
Файлдың соңын анықтау
|
Паскальда файл айнымалы болып табылады, сондықтан оның
аты бар. Eкiншi жағынан, операциялық жүйе өз кезегінде
файлдардың аттарын пайдаланады. Паскальдағы айнымалы файл мен
операциялық жүйедегі файл атының арасындағы байланысты тағайындау
(анықтау) үшін assign процедурасы пайдаланады. assign(f,'ln.text')
процедурасы программадағы файлдық айнымалы f -пен ln.txt сыртқы файлдық арасындағы сәйкестікті тағайындайды. Бұндай сәйкестік f
айнымалысына қолданылатын операциялардың бәрі дискіде
сақталатын ln.txt файлына да қолданылатынын білдіредi. Жаңа файл жасау үшін rewrite
операторы пайдаланады. Файлды rewrite операторында aшy ол файлда сақталған мәліметті
жоғалтуға әкеледі. Файлдағы ақпаратты толықтыру
үшін append onepamopы
пайдаланады. Оларда шығару тізімінің алдында файлдың
айнымалы writeln(f,s) жазылады. Write операторы файлға шығарылатын
информацияны ондағы бар информациямен жалғастырады, writeln
операторы шығару miзіміндe ұйғарғанның бәрін
жазады да, енгізуді жолдың соңғы символымен аяқтайды. Егер writeln(f,s)
операторын write(f,s) операторымен файлға жазу режимінде
ауыстырса, онда eкншi жол бірінші жолға жалғасады. Әр файл мен оның нақты элементін
керсететін ағымдағы көрсеткіш ұғымы байланысты. Мәтіндік
файл үшін көрсеткіш оның кезекті символының номеpi болып саналады. Файл ашылғаннан кейін
көрсеткіш оның бірінші символын көрсетеді. Read(f,c) операторы жолды 6ip символ арқылы оқып, оны с (char munmi) айнымалыға жазады. Мысал қарастырайъщ: Бip жол жазып мәтіндік файл құрайық.
Құрылған файлды екінші
жолмен толықтырайық.
Program Рrim;{Матиндик файлды кұру}
var f:text;
s:string;
c:char; begin
write('l-жолды енгизу');{файлды жазу}
readln(s);
assign(f,'ln.text');
rewrite(f);writeln(f,s);
close(f);
write
('2-жолды енгизу1);
readln(s);
append(f);
writeln(f,s);
close(f);
reset(f);
while
not eof(f) do begin
read(f,c);writeln(c);
end;
close(f);
readln;
end.
Жаңа сабақты бекту сұрақтары:
•
Файл дегеніміз не?
•
Қандай операторлар қолданылады?
•
Файл қалай сипатталады?
Есептер шығару: 1.
|
Аты-жөні (t)
|
Бағалар
|
|
Физика
(fi)
|
Математика
(та)
|
Информатика
(inf)
|
Тарих
(ist)
|
|
Кәршов
A
|
5
|
4
|
3
|
2
|
|
Kөшеров Б
|
5
|
5
|
5
|
5
|
|
Мерекенов
T
|
4
|
5
|
5
|
4
|
Program
Esep; {сынып журналы}
var
f: text;
t:string[30];
n,i,fi,ma,inf, ist: byte;
begin
assign(f,'c:\klass.txt'); write('окушылар саны');
rewrite(f); readln(n);
writeln('Окушьшардын
аты-жони, онын бағалары:');
{файлды жазу};
for i:=l to n do
begin
readln(t);writeln(f,t);
readln(f,fi,ma,inf,ist); writeln (f,fi,ma,inf,ist);
end;
close(f);
{файлдан оку};
Reset(f); for i:=l to n do
begin
readln(f,t); writeln(t);
readln(f,fi,ma,inf,ist); writeln (f,fi,ma,inf,ist);
end;
close(f);
end.
ТР-да
Program Esep1; {Үздик окушыларды тандау}
var f: text;
t:string[30];
n,i,fi,ma,inf,ist: byte;
begin
assign(f,'c:\klass.txt');
reset(f);
readln(n);
for i:=l to n do
begin
readln(f,t);
readln(f,fi,ma,inf,ist);
if fi+ma+inf+ist=20
then writeln (f,fi,ma,inf,ist);
end;
close(f);
end.
Сабақты қорытындылау:
integer
типтi 10 мәні бар файл құрыңдар. Файлды оқыңдар да, оның элементтерінің
қосындысын есептеу.
program _5;{Элементтер косындысы}
var f:text;m,s,i,n:integer;
begin
assign(f, 'с :\kl,txt') ;rewrite(f);
for i:=l to 10 do
begin
readln(m);
writeln(f, m); end;
close(f);
reset(f);
for i:=l to 10 do begin
readln(f,m);s:=s+m;
end;
close(f);writeln('s=,s');
end.
Бағалау. Оқушыларды деңгейіне қарап бағалау
Үйге тапсырма: Тақырыпты
оқу
integer типті N элементтен
тұратын файлды жасайтын программа құрыңдар. Тек жұп элeмeттepi ғана шығару.
program_6;{^oi'
yeaiai6oa6} var f:text;m,s,i,n:integer; begin
assign(f, 'c :\kl,txt') ;rewrite(f)
;readln(n);
for i:=l to n do
begin
readln(m) ;writeln(f,m);
end;
close(f);
reset(f);
for i:=l to n do
readln(f,m);if
not odd(m) then writeln(m);
end;
close(f);
end.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.