Қысқа мерзім жоспары.8 сынып "Тыныс алу жүйесі "

Бекітемін:

Ә.Жангелдин орта мектебінің

Оқу ісінің меңгерушісі:

      _________________    Малаева Г.С

«____ »               2014 о/ж

Сыныбы:	8- сынып.Биология. Тыныс алу жүйесі. 2- сабақ
Сабақтың тақырыбы:	Тыныс алу қозғалыстары, олардың  реттелуі.Тыныс алу орталығы.Қорғаныш рефлекстері: жөтелу және түшкіру.  Өкпенің тіршілік сиымдылығы. Тыныс алу мүшелері зақымданған жағдайда алғашқы көмек көрсет
Сілтеме:	Биологиялық энцеклопедиясы.Википедия сайттары.Биология 8сыныпоқулығыҚ.Қайым,Р.Сәтімбеков,Ә.Әметов,Ж.Қожантаев, Алматы «Атамұра» 2014ж .«Биология анықтамалығы»№4,6, 2013ж
Сабақтың мақсаты:	Тыныс алу қозғалыстары, олардың  реттелуі.Тыныс алу орталығы.Қорғаныш рефлекстері: жөтелу және түшкіру.  Өкпенің тіршілік сиымдылығы туралы  мәлімет беру; Оқушылардың  ой-өрісін,  ойлау,  шығармашылық  қабілеттерін  дамыту; Оқушыларды  салауатты  өмір  салтына  тәрбиелеу;
Негізгі идеялар:	Оқушылар өз бетімен жұмыс жасап,ашылып,топта өз пікірін айтып,ой тастап,өзгенің пікіріне уәж айтуды үйренеді. Диалогтық оқыту арқылы теориялық ойлауын, білімін  кеңейтуге ықпал жасауы артады.
Мұғалімдер үшін оқыту нәтижесі:	Мұғалімдер  өз  біліктіліктерін  арттырады. Мұғалім  мен  оқушы  арасында  қолайлы  орта  қалыптасады. Оқушы  үні  тыңдалады.
Оқу нәтижесі:	Оқушылардың  ой-өрісін,  ойлау,  шығармашылық  қабілеттерін  дамыту,     адам өміріндегі маңызы туралы толық  меңгере алды. Топтық жұмыс арқылы ұжымдық жұмысқа, ұйымшылдыққа,сыни ойлауға ұйренді.Өзіндік идеяларын, ойларын ашық айты.АКТ-ны қолдана  алады;  Деңгейлі  тапсырманы  орындауда  өзара  бірлескен   әрекет  қалыптасады;
Күтілетін         Нәтижесі:	Оқытудағы Кембридж тәсілінің теориялық негізідерімен танысады, Оқытудағы жаңа әдіс-тәсілдерді тиімді пайдалана отырып  және сынып тәжірибесінде қолдану арқылы,оқушының тұлғалық бағытын белсенділікке бағыттай алады,өсу динамикасын кез-келген кезеңде анықтай алады,пән бойынша бағалау критерийлерін жасайды, өз идеяларын қорғайды.
Сабақтың түрі:	Жинақтап қортындылау сабағы.
Әдіс-тәсілдер:	Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер, сыни тұрғыдан ойлауға үйрету, оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау, оқытуда ақпараттық – коммуникациялық технологияларды пайдалану, қабілетті оқушыларды анықтау
Ресурстар:	Оқулық, интерактивтік тақта, слайдтар, маркерлер,электронды оқулық.
Сабақ кезеңдері:	Мұғалімнің  іс – әрекеті;	Тапсырма мазмұны	Оқушының іс – әрекеті	Ресурстар
Ұйымдастыру 1 мин	Амандасады,түгендейді:Ынтымақтастық атмосферасын құрады.Топқа бөлінеді, назарларын сабаққа аударады.	Оқушыларды жеміс – жидектер арқылы топқа бөлдік.	Оқушылар амандасады, кезекші оқушы жауап береді, алма, алмұрт, банан, мандарин таңдап алып, топқа бөлінді.	Интерактив тақта,слайдттар, маркерлер, формат қағаздар, жеміс - жидектер
Ой қозғау. Кубизм стратегиясы. 2 мин	Оқушыларға бірнеше сұрақтар қойылады тарау бойынша -Оқушылардың дұрыс жауап беруін қадағалайды.	Интерактивті тақтадан сұрақтар шығады. 1.Сипатта 2 Дәлелде 3 Қолдан 4 Түсіндір 5 Зертте 6        Есеп 1.Қанның атқаратын қызметі? 2.Қанның құрамы? 3.Қанжасушаларының түрлеріне сипатама бер?	Оқушылар жылдам слайтта көрсетілген тапсырмаларғаауызша жауап береді.	Интерактивттақта, слайдтар
«Оқытпа  тек оқуға көмектес» 3 мин	1.«Қызығушылыояту» Оқушылар сұрақ қою арқылы,жаңа сабақтын тақырыбынашады	Бейнефильм көрсетіледі	Көргендерін талдап айтады.Дәлелдейді.Оқушылар сымбаттылық туралы өздері сөйлеп талдайды.	Бейнефильм
Ойлан, топтас,жұптас 6 мин	«Топтық жұмыс» (Топ бойынша тапсырмалар бөлініп беріледі.)	«Топтықжұмыс» 1.Зерттеушілік әңгіме. 2.Серіктестерімен әңгіме. 1топ. Мұрын,Анқа,Кеңсірік 2-топ.Кеңірдек 3-топ.Өкпе 4- топ.Өкпенің тіршілік сыйымдылығы?	Топпен бірлескен жұмыс жасайды.Өз пікірлерін ортаға салып кластер  дайындайды. Топтан біреу немесе бірнеше оқушы қорғайды.	Маркерлер, формат қағаздар, магниттер.
Сергіту сәті. 2-мин	«Егер де мен»	Егер де мен тыныс алу мүшелерін ........ Сөйлемді оқушылар аяқтайды.	Шеңбер бойына тұрған оқушылар бір-бірінің сөзін аяқтайды.	Музык ойналады.
«Ой бөлісу» Сыни тұрғысынан ойлау әдісі 4 мин	Сыни тұрғысынан ойлау әдісі бойынша «Ішке- сыртқы ойыны»	1-тапсырма Кесте арқылы өткен тарау тапсырмалары «Ішке- сыртқа» Кестенің бір жағына Иілгіш серпімді деп берілсе екінші жағына қимылдайды ,иіледі деген сияқты тапсырмалары беріледі.	Оқушылар жаттығуды жасап тұрып талдап өз ойларын ортаға салады.	Кесте, флепчардтар, маркерлер, магниттер
«Ой толғаныс» 5 мин	Жұптық тапсырмалар беріледі. 1-тапсырма Вэнн диаграмасы беріледі. 2-Тапсырма Бес жол өлең «Өкпе» 3- тапсырма Макет бойынша әңгімелеу	1.Қабырғалардың тыныс алу кезіндегі қозғалысы? 2.Бес жол өлең. Өкпе 3.«Тыныс алу жүйесі» макет  бойынша әңгімелеу	Оқушылардың  топтық жұмыс арқылы оқу белсенділігі, тапқырлығы, өзіне деген сенімі қалыпт. Оқушылар бір-бірінің пікірін тыңдау үйрене Зерттеушілік әңгіме, кумулятивтік диалог әңгіме, дебат түрлерін меңгереді.
«Ой дамыту» 6 мин	Өкпенің тіршілік сиымдылығы.	Талда, дәлелде.
«Ой жинақтау» Алған білімдерін жинақтау. 13  мин	Қорғаныш рефлекстері: жөтелу және түшкіру неге байланысты талдап ,дәлелдеп беру.		Оқушылар орындайды	Дайын тест парақшалар
Рефлексивті байланыс 1 мин	Сіз үшін не жақсы болды? Білетінім.Үйренгенім.Үйренгім келеді.	Оқушыларға стикер таратылады.	Оқушылар пікірлерін стикерге жазып ағашқа іледі
Бағалау: 1 мин	Формативті бағалау. Сумативті бағалау.	Оқушылар бағаланады.	Оқушыларлың өзін – өзі бағалау.
Үйге тапсырма беру: 1 мин	Тыныс алу қозғалыстары, олардың  реттелуі.Тыныс алуорталығы.Қорғанышрефлекстері: жөтелу және түшкіру.  Өкпенің тіршілік сиымдыл Тыныс алу мүшезақымданған жағдайда алғашқы	Тыныс алу жүйесі туралы қосымша ақпараттық жүйеден қосымша тапсырма беріледі.	Оқушылар күнделіктеріне жазып алады.

V Бөлім. Тірек-қимыл жүйелері

1.      Денедегі әртүрлі мүше сүйектерінен құралған мықты тірек қалай аталады?

A.    бұлшықет

B.     қаңқа

C.     тірек-қимыл

D.    сымбат

E.     сіңір

2.      Адам қаңқасы қанша сүйектен тұрады?

A.    185

B.     195

C.     150

D.    220

E.     200

3.      Бас сүйегі мен жамбас сүйегінің байланысы:

A.    қозғалмайтын

B.     шамалы қозғалмалы

C.     қозғалмалы

D.    бірде қозғалмалы бірде қозғалмайтын

E.     орташа қозғалады

4.      Бұлшықеттердің жұмысына қажетті энергия қай процесс нәтижесінде түзіледі?

A.    биосинтез

B.     асқорыту

C.     органикалық заттардың ыдырауы

D.    газ алмасу

E.     қан айналым

5.      Қандай зат қимыл-қозғалысқа қажетті энергия көзі болып табылады?

A.    органикалық заттар

B.     минералды заттар

C.     су мен минералдар

D.    дәрумендер

E.     тұздар

6.      Гиподинамия–дегеніміз ол:

A.    белсенді өмір салты

B.     қимыл-қозғалыстың төмендігі

C.     сымбаттың бұзылуы

D.    жұмыс қабілетінің жоғарлауы

E.     қан айналым

7.       Сүйектердің қайсысы ұзын сүйектерге жатады:

A.    саусақ сүйектері

B.     жауырын

C.     омыртқа

D.    қабырға

E.     жілік

8.      Сүйектердің қозғалып қимылға келуі:

A.    иінге байланысты

B.     бұлшықетке байланысты

C.     буынға байланысты

D.    шеміршекке байланысты

E.     сіңірге байланысты

9.      Омыртқа, табан, қол сүйектерін қандай сүйектерге жатқызамыз:

A.    ұзын

B.     жіңішке

C.     жалпақ

D.    жұмыр

E.     қысқа

10.  Тұлға қаңқасын құрайтын сүйектерді атап бер:

A.    қабырға, бұғана, төстік

B.     төстік, омыртқа жотасы, бұғана

C.     қабырғалар, жауырын, жамбас

D.    омыртқа жотасы, қабырғалар, төстік

E.     аяқ, қол сүйектері

11.  Көлденең жолақты бұлшықет ұлпасы:

A.    барлық ішкі мүшелерде орналасқан

B.     қаңқа бұлшықеттері болып табылады

C.     қаңтамырларының қабырғасын құрайды

D.    танау тесігін астарлап жатады

E.     дененің барлық жерін құрайды

12.  Омыртқа жотасының өзегінде не орналасқан?

A.    сұйықтық

B.     сүйек кемігі

C.     жұлын

D.    сүйек майы

E.     сүйек сұйығы

13.  Адам денесінде неше жұп қабырға, қанша омыртқа бар?

A.    13 жұп қабырға, 35 омыртқа

B.     10 жұп қабырға, 33 омыртқа

C.     11 жұп қабырға, 32-33 омыртқа

D.    12 жұп қабырға, 33-34омыртқа

E.     15 жұп қабырға, 30 омыртқа

14.  Миофибриллдар дегеніміз не?

A.    бұлшықет талшықтарының жіңішке жиырылғыш жіптері

B.     бұлшықет талшықтарының өзі

C.     бұлшықет ұлпасының бір түрі

D.    бірыңғай салалы бұлшықет

E.     бұлшықет нервтері

15.  Аз қимылдайтын адамдарда:

A.    жұмысқа қабілеті жоғарылайды

B.     қартаю процесі бәсеңдейді

C.     жүрек бұлшықетінің әлсіреуі пайда болады

D.    қартаю процесі жылдамдайды

E.     дені сау болады

16.  Денедегі ең үлкен және ең мықты сүйек:

A.    жамбас

B.     жауырын

C.     асықты жілік

D.    тоқпан жілік

E.     ортан жілік

17.  Қаңқа сүйектерінің өсуімен дамуын қай бездің жұмысы реттейді?

A.    ұйқы безі

B.     қалқанша безі

C.     бауыр безі

D.    айыршық безі

E.     бүйрек үсті безі

18.  Төмендегі сүйектердің қайсысы иық белдеуіне кіреді?

A.    бұғана мен жауырын

B.     тоқпан жілік пен жауырын

C.     кәрі жілік пен тоқпан жілік

D.    жауырын мен шыбық сүйегі

E.     ортан жілік пен асық жілік

19.  Жүрек бұлшықеті, бұлшықеттің қай түріне жатады?

A.    бірыңғай салалы бұлшықетке

B.     жуан бұлшықетке

C.     көлденең жолақты бұлшықетке

D.    жіңішке бұлшықетке

E.     ромб тәрізді бұлшықетке

20.  Тірек- қимыл жүйесінің дұрыс дамуы үшін қажетті жағдайлар:

A.    дұрыс тамақтану,спортпен шұғылдану

B.     дұрыс тамақтану ғана

C.     дене еңбегімен ой еңбегін үйлестіре білу

D.    спортпен шұғылдану

E.     дене еңбегімен айналысу

21.  Жұлын орталығында пайда болған қозу мен тежелудің әсерінен болатын бұлшықеттер тобының кезектесіп қызмет етуін не деп атайды?

A.    бұлшықеттердің қызметі

B.     бұлшықеттердің  босаңсуы

C.     бұлшықеттердің жиырылуы

D.    бұлшықеттердің үйлесімділгі

E.     бұлшықеттерді арасындағы нервтердің қызметі

22.  Кеуде бұлшықеттерінің маңызы неде?

A.    тыныс алуға қатысады

B.     асқорытуға қатысады

C.     зәр шығаруға қатысады

D.    омыртқаларды қозғалтады

E.     қозғалысты қамтамассыз етеді

23.  Адамнын көңіл- күйін сипаттайтын, қарым-қатынас жасауға әсер ететін бұлшықеттер:

A.    шайнау бұлшықеттері

B.     сөйлеу бұлшықеттері

C.     бет-қимыл бұлшықеттері

D.    дұрыс жауап жоқ

E.     жақ бұлшықеті

24.  Омыртқа жотасының астыңғы терең қабатында жатқан бұлшықеттер қай бұлшықеттер тобына жатады?

A.    қысқа және жуан

B.     ұзын және жіңішке

C.     жалпақ және ұзын

D.    жіңішке және қысқа

E.     қысқа

25.  Туа біткен және жүре пайда болған тірек-қимыл ауруларын емдейтін дәрігер:

A.    хирург-анестезиолог

B.     хирург-ортопед

C.     хирург-логопед

D.    хирург-офтальмолог

E.     хирург