Классный час " Моя республика"

Кылаас:   5

Уруок тиэмэтэ:    «Мин республикам»

Кылаас:  5 кылаас

Сыала:

1.       Кинигэ сурун элеменнэрин, кинигэ араас керунун билиьиннэрии.

2.       Санарар – айар дьо5уру, толкуйу, бол5омтону  сайыннарыы.

3.       Тереебут дойдуга тапталы иитии.

Тэрилэ: компьютер, слайд, электроннай кинигэ, Саха республикатын туьунан кинигэ быыстапката, Саха республикатын гимнэ, улуустар гербэлэрэ, тест, бэйэ кинигэтин торума, чыыьылалаах карточкалар.

Уруок хаамыыта:

I.                     Тэрээьин чааьа. Саха республикатын гимнин истии.

II.                   Уруок тематын, сыалын билиьиннэрии – бэсиэдэ:

- О5олоор! Бугунну кылаас таьынан аа5ыы уруогун тиэмэтэ: «Мин республикам». Саха республикатын туьунан кинигэлэри керуехпут, уруокпут тиэмэтигэр аналлаах бэйэбит кинигэбитин онорон таьарыахпыт, республикабыт туьунан билиибитин ханатыахпыт. Уруокпутун биьиги тугунан са5алаатыбыт?(Гиминэн) Гимн диэн тугуй?

Республика гимнээх (ерегей ырыалаах). Республика ессе туох судаарыстыбаннай бэлиэлээ5ий? (былаахтаах, гербэлээх, столица).

Саха сирэ хаьан республика буолбутун билэ5итий?

27.04.1922 с. – республика теруттэммитэ.

Кимнээх теруттээбиттэрий? (М.К.Аммосов, П.А.Ойуунускай)

Бу чыыьылалар биьиги республикабытын кытта туох сибээстээхтэрин быьаарсыахха, чопчулуохха.

380 – тугуй? (Россия5а)

90 – диэн туох буолуой?(республика)

33 чыыьыла Саха республикатыгар туох сыьыаннаа5ый?(33 улуус баар)Пушкин остуоруйатыгар 33 бухатыыр баарын курдук, нуучча алфавита 33 буукубалаа5ын курдук 33 улуустаах эбиппит. Кинилэр бары гербэлээхтэр (слайды кердеруу)

Онтон 13 (бэсиэдэ чертово дюжина, чыыьыла тугу кэпсиирий? Саха сиригэр 13 куорат баар эбит.

О5олоор, бу чыыьылалары мээнэ кэпсэппэтибит. Быйыл Россия урдунэн история сылынан бэриллибит. Онтон история диэн тугуй? История диэн кун – дьыл, эбэтэр бэлиэ чыыьыла. Ханнык ба5арар киьи историятын билиэхтээх.

III.                  Уруок тиэмэтинэн улэ.

1.       Билигин Ксения Даниловна Саха Республикатыгар аналлаах кинигэлэр быыстапкаларын билиьиннэриэ.

Библиотекарь:

·         Бастатан туран барыгытын Саха Республиката 90 сыллаах убулуейунэн э5эрдэлиибин. О5олор, Саха Республикатын туьунан бу кинигэ быыстапката библиотека5а турбута нэдиэлэ буолла. Тас бэлиэлэрин тэннээн. Хайдах кинигэлэрий? Тэннэр ду, араастар ду? Туох уратылаахтарый?(улахан, кыра, кэтит-синньигэс, уьун – кылгас, халын – чараас, еннере атын). Сеп, ити тас бэлиэлэрин эттигит. Кинигэлэр ессее ис хоьооннорунан, суолталарынан араас буолаллар эбит. Бу улахан кинигэ – атлас дэнэр.

·         Паарта5ытыгар сытар кинигэни таьын керун. Аа5ын. Географическай атлас. Иьин арыйын. Туох бэчээттэммитий? (карталар).

·         Оттон бу кинигэ справочник – ыйынньык  дэнэр. Бу справочниктан мин 33 улуус, 13 куорат туьунан сиьилии аа5ыахпын сеп.

·         Оттон бу кинигэ фото-альбом дэнэр. То5о? элбэх хаартыскалаах. Фото – альбом аатын аа5ын. Ойуунускай хана тереебут эбитий? (Таатта улууьугар). Мин бу фотоальбомтан Саха Республикатын теруттээбит Максим Кирович Аммосов уонна Платон Алексеевич Ойуунускай тустарынан сурдээх интириэьинэй информацияны биллим. Ол информацияны эьиэхэ тириэрдиэхпин ба5арабын.(слайданы кердеруу, аахтарыы). Саха норуота маннык чулуу дьоннордоо5унан киэн тута санаатым уонна Ойуунускайдаах Аммосовы ытыктыырым ессее диринээтэ. Саха республикатын теруттэспит Исидор Никифорович Барахов аатын эмиэ ейдеен. Кини эмиэ сахатын сирин туьугар оло5ун биэрбит, Аммосовтаах Ойуунускай табаарыстара.

·         Быйыл Аммосов М.К. 115 сааьын туолар. Сиьилии Максим Кирович туьунан билиэххитин ба5арар буоллаххытына бу «Кэскил» хаьыатын перемена5а бибилиотека5а киирэн аа5аарын. Информацияны киьи кинигэттэн эрэ буолбакка хаьыаттан, аныгы компьютер уйэтин дьон интернетынан булар кыахтаахпыт.

·         Кинигэ биир автор улэтэ буолуон сеп. Холобур, бу биьиги республикабыт бастакы президена  Михаил Ефимович Николаев улэтэ. Бу кинигэ5э кини Саха сирэ 21 уйэ бастакы чиэппэригэр хайдах сайдыан себун толкуйдаабыт, ырыппыт. Республика5а олорор буоламмыт бэйэбит президент,Государственнай Дума5а уонна Ил Тумэннэ депутаттары талбыт. Кинилэр талыллан баран норуот, дьон оло5ун салайаллар.

·         Кинигэ диэн туох эбитий? Хайдах быьаарыа этигитий? Бу туох кинигэтин кере5ут? (Ожегов тылдьыта). Ожегов Сегей Иванович нуучча тылын хомуйан алпаабыт бэрээдэгинэн туруоран, суолталарын быьаарбыт. Ону керуеххэ. (слайданан аа5ыы).

·         Бэрэбиэркэлиир улэ. – Кинигэ араас керуннээх буоларын билсистигит. Теье ейдеебуккутун бэрэбиэркэниэ5ин. Карточканы ылын, ааккытын суруйун. Кинигэ керуннэрин теьену ейдеетугут, схеманы толорун.

2.       Кинигэ сурун элеменнэрин билиьиннэрии.

Кинигэ таьа (быьаар кердере – кердере). Титульнай лииьэ. Иьинээ5итэ. Бутэьик сирэйэ (хаьан тахсыбыта, таныллыбыта).

3.       Дьиэ5э улэни бэрэбиэркэлээьин.

О5олор, дьиэ5э улэ туох сорудах бэриллибитэй? (3-4 аахтаран иьитиннэрии).

IV.                 Физическай тохтобул. –О5олоор республикаларын туьунан олус учугэйдик хоьуйбуттар.

Саха республикатын президена Егор Афанасьевич Борисов быйылгы дьылы тугунан биллэрбитэй? (сомо5олоьуу).

Сынньана таарыйа оьуокайдыаххайын. Оьуохай ебугэлэрбит сомо5олоьууларын бэлиэтэ буолар.

Оьуо-оьуо оьуокай,

Эьиэ-эьиэ эьиэкэй.

Дойдубут кунугэр

Ырыа – тойук туойабыт,

Эйэ – дьол туьугар

Кууспутун тумэбит.

Нуучча, саха норуота

Эйэлээх оло5у

Айабыт – тутабыт!

V.                   Практическай улэ.

Мин кинигэбит ха5ын – таьын бу курдук бэлэмнээн а5аллым. Дьиэ5э улэни 2-3 о5о аа5ар. Тигэн кердеребун. Ситэри толорон биэриэхпит.

VI.                 Рефлексия. Уруок бутэрэ чугаьаата. Уруокка республикабыт туьунан тугу билбиппитин бэрэбиэркэлэниэ5ин. «Мин республикам» тест толоруу (электроннай кинигэттэн «Сахам Сирэ» диэн ырыа тыаьыыр). Сыана туруорунуу: 5-6 эппиэт сеп буолла5ына – «син учугэй», 7-8 эппиэт – «учугэй», 9-10 эппиэт – «туйгун».

VII.               Тумук.  –Бу уруоктан эьиги тугу биллигит, себулээтигит?

VIII.              Дьиэ5э улэ: А5а дойду улуу сэрииттэн туьунан айымньылары булан аа5ыы. Уруок тумугэ – бэйэ кинигэтэ.