Министерство
образования Республики Саха (Якутия)
Муниципальное казённое учреждение «Управление образования»
Муниципального образования «Кобяйский улус (район) РС(Я)»
Муниципальное бюджетное образовательное учреждение
«Кобяйская
средняя общеобразовательная школа имени Е.Е.Эверстова»
«Айымньы дьиктилээх алыба»
оонньуу-уруок /5 кылаас/
/Интегрированный
урок по родной литературе
с агрокомпонентом/.
Подготовил:
Егорова М.И
учитель
родного языка
и
литературы
Кобяйской
средней школы.
Кобяй.
2014 г.
Описание
урока
Наша
Кобяйская школа имеет агроэкологическую направленность. Целью, которого
является: создание условия для дифференцированного обучения в условиях сельской
школы с развитием профилированного обучения. И мы проводим разные межпредметные
уроки. На этом уроке использован принцип природосообразности. Учащиеся, повторяя,
прочитанные произведения путем игровых ситуаций закрепляют знание о законах
природы, и приобретают понятие, что человек является неотрывной части всей природы.
Использованы групповые игровые методы.
«Айымньы
дьиктилээх алыба»
Тереебут
литература: 5 а кылаас
Буолар сирэ: саха тылын кабинета.
Буолар кэмэ: 3 уруок
Уруок тиэмэтэ: «Айымньы дьиктилээх алыба»
Уруок сыала:
- Норуот тылынан
уус-уран айымньытын уонна эпическэй айымньы уратыларын чинэтии,
- Киьи уонна айыл5а
быстыспат ситимнэрин ейдетуу, быьаарыы,
- Утуо
сиэргэ-майгыга иитии.
- Тереебут сиргэ
тапталы инэрии.
Уруок ньымата: беле5унэн улэ, инновационнай керуну туьаныы.
Уруок тиибэ: хатылааьынна оонньуу уруок
Бэлэмнэниллэр тэриллэр:
- Интерактивнай
дуоска
- Ноутбук
- Литературнай лото
«Айымньы дьиктилээх суолунан»
- «Аман ес» курэ5э
1 теманы талан бэлэмнэнии. Темалар: «Мин тыа о5отобун», «Мин айыл5а
о5отобун», «Сахам тыла – терут тылым».
- Хара дьааhык – тэриллээх- /тиргэ, биэс салаалаах Бэрдьигэс от, сымыыт/
- Презентация. «Айымньы
дьиктилээх алыба» /барбыт остуоруйаларынан, кэпсээнэринэн ыйытыктар/
- Хамаанда ааттара
«Кунчээн», «Кустук», «Сардана»/
- Саха сирин
бултанар кыылларынан кроссворд «Саха сирин кыыллара» /интерактивнай
доска5а эрдэттэн бэлэмнэниллибит/
Музыкальнай
оформление /киэргэтии/:
- Музыка «Что? Где?
Когда?»
Аудивизуальнай
тэрил:
- Видео
ыйытыктар:/тереппуттэр- Анастасия Семеновна Анна Петровна Татьяна Егоровна
ыйытыктара/.
Уруок хаамыыта:
-
Утуе кунунэн о5олоор! Бу уруокка сылы быhа тугу
барбыппытын ессе сиhилии чинэтиэхпит.
-
Литература уруогар эhиги тугу аахпыккытый? Туох туhунан айымньы ордук эhигини интэриэhиргэттэ, тугун
себулээтигит?
-
Оччо5о бу уруокка биhигини туох куутэрий? Сеп аахпыт
айымньыларбытынан айан. 3 хамаанданан арахсан оонньуохпут. Уруокпутун туох диэн
ааттыахха себуй? /о5олор эппиэттэрэ/
-
Мин толкуйдаан баран маннык ааттаатым: «Айымньы дьиктилээх алыба». Себулэhэ5ит?
-
Хамаанда айыл5а эттиктэригэр сыьыаннах аат толкуйдаабыта:
- 1 хамаанда
«Кунчээн»
- 2. «Кустук»
- 3 «Сардана»
Дьууллуур субэ: учууталлар, ыалдьыттар /учуутал хас туьумэх ахсын доска5а очко аа5ар/
I туhумэх: «Айымньы дьиктилээх суолунан» лото
оонньуу. Лото ойуутунан карточкалары ууран толорон иhэбит.
Хас биирдии лото ыйытыктаах.
Соруда5а
Слайд-
ыйытыктар. Теhенен сепке эппиэттиигит соччонон карточка5ыт хонуута туолан иhэр. Хайа хамаанда киэнэ эрдэ туолар ол бу туhумэх
кыайыылаа5а буолар.
I. Норуот тылынан уус-уран айымньыта
1.
Норуот тылынан уус-уран айымньытын керунэрин ааттаталаа?
2.
Суруйаачы айымньыта норуот тылынан уус-уран
айымньытыттан туох атыннаахтарый?
3.
Норуот тылынан уус-уран айымньыта туохха уерэтэрий?
II. Норуот остуоруйата
1.
Тын хатыытын са5ана тыhы
кыыллыы барбыт, уе5ул-дьуе5ул са5ана уе5эс кыыллыы барбыт, танара сарыытын
са5ана тайах кыыллыы барбыт. Ханнык остуоруйаттан кимий? Кун хыннык кэмэ
буолуой?
2.
Ексеку унсээччилэри сэмэлээн баран, хапта5ай
тумустаах уу кетере аймахха буруйгутугар диэн сыл ахсын биирдии ый хаайыыга
сылдьар гына уураахтаабыт. Онтон ыла уу кетере биирдии ыйга кеппет буола сарар
буолта уьу. Ханнык остуоруйаттан быhа тардыыный? Кырдьык
то5о уу кетер биир ый кеппете буолуой? Ону таайа сатаан былыргы саха итинник
остуоруйаны айда5а.
3.
Ыччат киhини тэнитэргэ
ыйаахтаа5ым, ыччат суеhуну иитэргэ оноруулаа5ым буолуо5а. Ханнык
остуоруйаттан быhа тардыыный? Кыыс о5о орто дойдуга анала
туох эбитий? Сеп утуму сал5ааhын.
III. Черный ящик. Лото5а хара дьаьык таайбарана .Музыка «Что? Где?
Когда?»
4.
Бу олус наадалаах эмтээх от. Кус кынатын эмтээбитэ
биллэр. Бу дьааhыкка туох баарый, ханнык айымньыттан?
5.
Бу булчуттарга олус наадалаах. Былыр о5олор
манан кус туталлара. Туох баарый, ханнык айымньыттан?
6.
Хобо–чуораан лынкынаата5ына, кыптыый кылыр гына
тустэ5инэ бу мантан кыыс тахсар. Дьааhыкка туох баарый,
ханнык айымньыттан? О5олоор бу оту сайын керееччугут?
IV. Айымньы геройдара
7.
Бэйэ эрэ, кыра со5устук ууга олордон, кенул ыытан уhуннаран керуеххэ эрэ, дии санаан, куhун олордон
баран, ыытан кэбиспитэ уонна бэйэтэ керен турбута. Куhа
тула холоруктуу туhээт, со5отохто ере кетен тахсыбыта. Куhун куоттарбыт кыыс аата?
8.
– Нохоо, бу тугу онордун? Ким бу курдук сымыыты
хомуйбутун кербуккунуй,ээ? Уйаны уйанан буола-буола.» Ким кими ме5еруй, то5о?
9.
– Быраhаай, эhиил эмиэ кетен кэлээр,- диэн кыыс кулэ-кулэ этээт кус тумсуттан уураан
ылла. Куhу еуhээ диэки ыытан кэбистэ
V. Ханнык айымньыттан
быhа тардыыный?
10. - Бастакы хааhы теhе да5аны
чугаhын иhин ким да ытыа, кыйдыа
суохтаах. Бу дойду абыычайа оннук. /»Муора арыытыгар олох» Сэмэн Тумат/
11. Булту бултаан баран, куоттарбыт киьи сонно тутатыгар тор суолун
тордуур, ир суолун ирдиир куолута. Оччо5о тумугэр кыайыылаах буолар. Онон
Уйбаанка маладьыас! /Анна Неустроева «Тиргэьиттэ»/
12. Утаппыт кетер-суурэр
Уйгулаах
уугуттан
Уулаан-ыймахтаан
Уоскуйан
ааhаллар./Ексекулээх Елексей «Уруйэ» хоhооно/
VI. Видеыйытык.
- Бол5ойун тереппут
ыйытыга. Айыл5а5а сыhыаннаах ыйытыктар. Видеосюжет
керебут. Эппиэт кэнниттэн. Тереппут бэйэ септеех эппиэтин истиэхпит.
·
1 ыйытык Анна Петровна:
Орнитология диэн наука уонна «Кетердер мунньахтара» остуоруйа туох маарыннаhар еруттээхтэрий? /Орнитология диэн кетердеру уерэтэр наука, оттон
«Кетердер мунньахтара» остуоруйа кетердер тустарынан норуот айымньыта/.
·
2 ыйытык Анастасия
Семеновна оттуур ходуhаларыгар сири ертууллэрин устубут. “Бу
тугу кере5ут? То5о маннык дьайыы оноhулларый?» То5о ертееhун оноhулларын чуолкайдыыр.
·
3 ыйытык Татьяна
Егоровна- «Былырыын биhигини тегуруччу баhаар буолбута. Онуоха арда5ы кэтэспиппит да, ардах туспэтэ5э. Хара былыт
кэлэр да арда5ын туьэрбэт. Ыйытык: баьаар кэмигэр то5о ардах туспэтий?»
VII. Ес хоhооннору ситэ, бэйэн тылгынан
быhаар.
13. Етех тенургэстээх……/сурт кэриэстээх/
14. Сир уунуутунэн, … /киhи онорбутунан сыаналанар/
15. Айан киhитэ аргыстаах, …./суол киhитэ до5ордоох/
Баалы аа5ыы
Хас лото сабыллынна5ын ахсын балл аа5ыллар. Доска5а суруйуу
II этап Саха сирин бултанар кыылларынан кроссворд «Саха сирин кыыллара»
/интерактивнай доска/
Барыта
туруору. О5олор суурэн кэлэн интерактивнай доска5а кыыллар ааттарын суруйан иьэллэр.
Хайа хамаанда элбэх кыылы суруйар эбитий.
Хаалбыт кыыллар ааттарын учуутал таайтара –таайтара суруйан иhэр.
1.
Сиэгэн
Беехуллэ
да суурук буолларбын
Береттен,
ыттан дьулайбаппын,
Урдук
маска ыттааччыбын,
Хомурахтаах
хотугу дойдулаахпын,
Холонсолоох
Хобороонку диэн ааттаахпын
2.
Тайах
Талах
аhылыктаах, адаар муостаах Мэргэнэ бухатыыр баар уhу
3.
Куобах
Еруутун
ургуук, куруутун куттас баар уhу.
4.
Андаатар
Ууга
олохтоох, от аhылыктаах баар уhу.
5.
Саhыл
Кулугун
туттарбыт, кулуу гыммыт, кутуругун кердурбут, куймас гыммыт.
6.
Тиин
Тиит
тергуу мутугун кун орто тулалыыр мутуктан мутукка ойуолаан оонньуур
7.
Бэдэр
8.
Киис
Кун
кыыhа куемэйигэр кемус бэчээттээх уhу
9.
Нэтээги
Саха
сиригэр кыстыыр, мутукча аhылыктаах, тэлээрэн кетер кыыл
баар уhу.
10.
Чубуку
Оhуордаах сонноох, оройугар икки муостаах бэргэhэлээх,
мааны хайа кыыhа баар уhу.
11.
Кырса
Манан
ырбаахылаах туундара мааны о5ото баар уhу.
12.
Кырынаас
Кутуругар
харалаах, сана хаардыы ып-ыраас, хаарга суолун хаалларбыт
13.
Солондо(колонок)
Уоттаах
харахтаах, бырдьа бытык, уот кыhыл сонноох кыракый кыыл
баар уhу.
14.
Кыыл таба
Туйа5ым
эрэ туhалыыр диир хоту дойду кыыhа
баар уhу.
15.
Туртас (косуля)
Ойуурга
кулун курдук кыыл баар уhу
16.
Бере
Кыамматы
кыраны тутан бултуур, адьыр5а, аччыктаан улуйар, тыалга тымныга таhырдьа утуйар.
17.
Норка
Уу олохтоо5о, кылгас кеп туулээх, балыгы,
уеннэри, сиир, кунду кыыл.
Баалы аа5ыы
Хас септеех эппиэт 1 очконан.
III этап Эмиэ хамаанданан курэх
«Кетердер мунньахтара» остуоруйа кетердерун
нууччалыы аатын теhе билэ5ит. Бириэмэ бэриллэр. Сатаан
таайбатаххытына хайа эмэ учууталтан кеме кердуугут. Телефонунан эрийэн. Септеех
эппиэккэ 1 балл бэриллэр.(Звонок учителю)
Бастакы
хамаанда5а бэриллэр ыйытык:
- хаас – гусь
- чаччыгыныар -
дрозд
- хабдьы –
куропатка,
- угуруе – бекас
- кэ5э – кукушка
Иккис
хамаанда5а бэриллэр ыйытык
1.
киргил- черный дятел
2.
барыллыа – орлан-белохвост
3.
куба – лебедь
4.
мэкчиргэ – сыч
5.
улар – тетерев, глухарь
Уьус
хамаанда5а бэриллэр ыйытык
1.
ексеку хотой – орел
2.
чекчене – улит
3.
туруйа – журавль
4.
аххан – сова, филин
5.
элиэ – коршун
Баалы аа5ыы
Хас септеех эппиэт 1 очконан.
IV Дьиэ5э улэ «Аман ес» курэ5э. Бу
курэххэ 1 теманы талан бэлэмнэммит буолуохтааххыт. Темалар: «Мин тыа
о5отобун», «Мин айыл5а о5отобун», «Сахам тыла – терут тылым». 5 баалынан
сыаналанар
Очкону аа5ыы
Аман ес 5 балынан сыаналанар Доска5а суруйуу
Тумугу таьаарыы.
Дьуулуур субэ кыайыылаах хамаанданы баьаарар.
V этап Н.Чуор «Аhын, таптаа кэрэни» хоьоону аа5ыы. Бары
хатылыыллар (слайтан аа5аллар)
О5олоор
бу хоhоону аа5ан баран туох санаа5а кэллигит. То5о
айыл5аны харыстыахтаах эбиппитий? Бу сылы быhа барбыт айымньыларбыт
туохха уерэтэллэр эбитий? Олох, айыл5а бары кестуутэ ойууламмыт дуо?
Дьиэ5э улэ
бэриллэр: Себулээбит айымньыгын уруьуйдаа. А 4 кумаа5ыга.
Сыана
туруоруллар.
Тумук
- Бугун биhиги тугу гынныбыт? Тугу ситистибит. Кыайбыт
хамаанда маладьыастар.
- Манан биьиги
уруокпут тумуктэнэр. Керсуеххэ диэри!
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.