Тақырыбы:
Имандылық
– инабаттылық мұраты.
Мақсаты:
Оқушыларды инабаттылыққа,
мейірімділікке,
кішіпейілділікке үйрету.
Өздерін көпшілік жерде қалай ұстауды
және
сөйлеуді, сөйлеп жатқан адамды
тыңдай
білуді үйрету.
Көрнекілігі:
Инабаттылық туралы мақал – мәтелдер
жазылған
плакаттар.
Барысы:
1.
Ұйымдастыру
кезеңі.
2.
Сынып
белсенділерінің атқарған жұмыстарының бір апталық есебін тыңдау.
3.
Жаңа
сабақ.
Оқушылардан инабаттылықты қалай түсінетіндіктерін
сұраймын.
Инабаттылыққа
байланысты мақал - мәтелдер айтқызамын.
Инабаттылықты
сөз қылу үшін ең алдымен әдептіліктен бастаған жөн.
Бұл - ұлт психологиясының өзегі, адамгершіліктің бірегейі,
халқымыздың ғасырлар бойы қалыптасқан қоғамдық санасының практикалық
көрінісі, барлық кісілік қасиеттердің жиынтығы. әрине, “Тауына қарай
аңы, заңына қарай заңы”, “Әр елдің заңы басқа, иттері қара қасқа”
дегендей әдеп сақтаудың әр елде тарихы, әлеуметтік өзіндік
ерекшеліктері де болған. Ал қазақ халқының әдеп сақтау дәстүрі ешбір
тапты, ұлтты, нәсіл мен жыныс айырмашылықтарын алаламайды. Онда релятивизм, абсолютизм,
антитеза дегендер кездеспейді.
ӘДЕП
САҚТАУ. Ол - әулет,
әлеумет, қоғам мүшелерін қалыптасқан әдептілікті бұзбауға міндеттейді.
Әдептілікті бұзған адамға қауымдастық атынан сол ұжымның өкілі өз
пікірін айтуға, тіпті тыйым салуға да ерікті өйткені әдеп сақтау -
әлеуметтік дәстүр.
Әдеп сақтаудың экологиялық астары да бар. әдепті адам
табиғатты қорғай білуге тиіс. Табиғаттың әсемдігі мен сұлулығына,
әдемілігіне әр адам кір келтірмеуге міндетті. Мәселен, суды ластау,
талды кесу, қайнардың көзін ашпау, жолдағы тасты алып тастамау, көкті
жұлу, аққуды ату, құдыққа түкіру
сонымен қатар жерде жатқан
нанды, тағамдарды көтеріп қоймау – барып тұрған әдепсіздік болып
саналады.
Әдеп
сақтау - мінез-құлық пен
қарым - қатынастың халықтың мінез – құлық ережесі. Осы ереже бұзылса,
халықтық дәстүр де бұзылады, ұлттық намысқа нұсқан келеді. Әдеп сақтау
- халықтық рәсімге, жол жоралғыға, тәртіпке құлдық етіп, амалсыз
бағыну емес, сол заңдылықтарды құрметтеу, қастерлеу, дәлірек айтқанда,
адамгершілік борышты өтеу болып табылады.
“Әдептілік - әдемілік” дейді халық. Әдеп сақтаудың психологиялық
астары да терең. Әдептілік – ізеттілік, кішіпейілділік, көпшілдік деген
сөз.
Отбасында әдептілікті әлеуметтік қарым – қатынастың негізі
ретінде, әрбір адам қатаң қадағалайды, мұны бұзушылыққа жол берілмейді,
ұрпағынан қалыптасқан ережені заң деп түсінуді талап етеді.
Мың өлiп мың тiрiлген ер қазақ халқы киелi мәртебе ұлттық тәуелсiздiк үшiн қаншама ғасыр бойы алысты да шабысты. Ендi ұлы Отанымыз-қазақ
елiн көркейтiп, әлемдегi iргелi мемлекет қатарына жеткiзу қазiргi бiздiң мiндетiмiз.
Бiздiң
болашақ жастарымызды имандылыққа тәрбиелеу бiздiң басты алға қойған мiндетiмiздiң бiрi деп
ойлаймын.
Мінез-құлық
мәдинеті туралы айтқанда, адамның мінез-құлықына байланысты болатын кейбір
мінез ерекшеліктерін орағытып өтуге болмайды. Жалпы ереже бұл орайда тек
тәртіпке келтіріп отыратын фактор ретінде ғана әрекет етеді.
ӘДЕПТІЛІК СЕЗІМІ дегеніміз өзіңді әр түрлі жағдайда жалпы мінез-құлық
ережелеріне сәйкес қана емес, сонымен қатар эстетикалық және этикалық
талаптарды да қанағаттандыратындай етіп ұстай білу. Шын жүректен шыққан
әдептілік сезімі адамның өзге біреудің жанына бататынын және қуаныш әкеле
алатының бәрін түсінуін және басқа біреудің қажеттері мен уайым қайғысына
ортақтаса білуді талап етеді. Әдепті адам ыңғайсыздық тудыратын жағдайды
болдырмауға тырысады. Егер сыпайылық ережелерін өзінен-өзі жаттап алып, олар
жақсы дағдыға айнала алатын болса, әдептілік үшін көп нерсе қажет. Өзінің
әдептілік сезіміңді жетілдіру үшін өзіңді көбінесе ойша басқа адамның орнына
қою керек.
Әдептілік адамның қоғамға, оның өзіне немесе
қайсыбір басқа адамға қауіп төнбейтін жерде өзгенің істеріне араласудан бой
тартуын талап етеді.
Сондай-ақ адам бойында ең алдымен өзіне-өзі сын
көзбен қарай алатындай сыншылдық негіз дамуы керек.
СЫННЫҢ МАҚСАТЫ – қоғамда орын алып
отырған кемшіліктерді жою. Осыған ұмтылған жағдайда сын обьекктивті
болуға тиіс – мақсатқа осылайша ғана жетуге болады. Адамдар және
олардың мінез-құлқы жөнінде пікір түйместен бұрын өзіңе сын көзбен
қарай білу қажет. Сынаушы өзі айыптап отырған кейбір кемшіліктер оның
өзіне де тән екенін көбінесе аңғара бермейді. Екінің бірінде
адамдар, іс-қылықтар немесе жағдайлар белгілі бір құбылыс туғызатын
себептер ескерілмей, тым жеңіл оймен айыпталады. Мұндай сын
кемшіліктерді тек терңдете түсуі мүмкін.
Қазақта: “Сын түзелмей, мін түзелмес” деген
бар, сол сияқты қателеспейтін адам болмайды, сондықтан өз мінімізді,
өз қатемізді дер кезінде түзетіп отырсақ, біз өзіміздің құқымызды,
халқымыздың салт –дәстүрін, қоғамның заңдылықтарын, қоршаған ортамызды
қорғай аламыз.
Сабақты бекіту. Оқушылардан әдептілік, инабаттылық туралы
жоғарыда айтылғаннан не түсінгендерін сұраймын.
Үйге тапсырма: “Қызға қырық үйден тыю” – деген
сөздің мағанасын қалай түсінетіндіктері туралы шағын ойларын қағазға
түсіріп келу.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.