"Ғұндар шаруашылығы" ашық сабақ

• 1 слайд

  Ғұндардың
  шаруашылығы мен тұрмысы
  
  
  

• 2 слайд

  Білімділік: Ғұндардың тұрмысы қоғамдық құрылымы, әдет-ғұрыпы, өнері жайлы баяндау арқылы сол кездегі ғұндардың жасаған материалдық, рухани байлықтармен, ізгілікті істермен оқушыларды таныстыру.
  Дамытушылық: Оқушылардың тарихты ғылыми тұрғыдан талдауға, оны саналылықпен түсіне білуге үйрету, олардың қабілетін жан-жақты дамыту.
  Тәрбиелік: Оқушылардың тарихқа, өз халқының және басқа халықтардың мәдениетіне деген қызығушылығы мен құрмет сезімін дамыту, оларды өз елінің, бүкіл адамзаттың мәдениетін толықтыруға үлес қоса алатын азамат етіп тәрбиелеу.
  Сабақтың мақсаты
  

• 3 слайд

  Жаңа сабақты игеру
  Сабақтың жоспары:
  Ғұндардың шаруашылығы мен тұрмысы туралы түсінік және оның ерекшеліктері.
  Қоғамдық құрылысы.
  Егіншілікпен отырықшылық мәдениетінің зерттелуі.
  Шаруашылықтың дамуы.
  Қолөнердің дамуы.
  Қоныстар мен тұрғын үйлер.
  

• 4 слайд

  Ғұн империясының алып жатқан аумағы
  

• 5 слайд

• 6 слайд

  Ғұн көші
  

• 7 слайд

  Ғұндардың мекенжайларын зерттеу барысында жинастырылған мәлметтерде үй малдарының барлық түрлері өсірілгендігі айқындалып отыр. Егіншіліктің жақсы дамығандығын білдіретін темір орақ, соқа тістері, қол диірмендер, дәнүккіштер сияқты егін салуға және оны жинап алуға қажетті құрал-саймандар табылған. Ғұндар отырықшылықпен егіншіліктіде білген. Олар негізінен киіз үйлерде тұрған.
  

• 8 слайд

  Ғұндар киіз үйдің төріне қамшы, ағаштан жасалған қынабы бар семсер, садақ, жебелер салынған қорамсақ т.б іліп қоятын болған.
  

• 9 слайд

  Ғұн қоғамындағы байлар қола және күміс қаптырмалармен әшекейленген кемер белдік буынған. Ғұн әйелдері құлақтарына асыл таспен көмкерілген сырға тағып саусақтарына алтын жүзік, шашына алтын, күмістен жасалған түйреуіштер таққан.
  

• 10 слайд

  Ғұндарда қол өнердің дамығандығының бір дәлелі, ыдыс-аяқтарды ағаштан, теріден, қыштан жасаған. Мәселен, сүт, қымыз, айран сияқты сұйық тағамдар құятын ыдыстар қыш пен ағаштан жасалды.
  

• 11 слайд

  Аммиан Марцелиннің ғұндар туралы: “Ғұндар жақсы шыныққан, олар оттыда қажет етпейді. Олар тау мен орманда көшіп жүреді, жас кезінен ыстық-суыққа,шөлге үйренген” деп пайымдайды.
  

• 12 слайд

  Ғұн тайпаларында әлеуметтік теңсіздік қалыптасқан. Ауқатты отбасыларының молаларынан қымбат бағалы заттар көп табылады. Кедей адамдардың қабірлерінен қарапайым жасалған бұйымдар кездеседі, кейбір қабірлерден ешбір зат табылмайды.
  

• 13 слайд

  Ғұндар – көшпелі патриархалды ел. Оларды ақсақалдар кеңесі басқарды. Елді шаньюй биледі. Тақты атадан балаға мұраға қалдырып отырған. Ғұндардың өзіндік құқық қорғау жүйесі болған. Ауыр қылмыстармен опасыздық жасағандарға өлім жазасы кесілген. Ал ұсақ қылмыстар үшін айыптының бетін тілген және т.б жазалар қолданған.
  

• 14 слайд

  Ғұн әміршісінің сарайы туралы Приск блай деп жазады: “Біз бірнеше өзендерден өтіп, Аттиланың сарайы тұрған үлкен ауылға келдік, сарай шеберлікпен өңделген, биік мұнаралар патша сарайының сәнін келтіріп тұр, мені аппақ тастан қаланған монша ерекше таңқалдырды” деп жазған.
  

• 15 слайд

  Көшпелілер тұрмысқа қажетті заттарын негізінен былғары, жүн, киіз, ағаштан жасаған.
  

• 16 слайд

  Көшпелілердің зергерлері алтын әшекей жасауда тамаша жетістіктерге жеткен. Олар бұйымның бетіне алтын түйіршіктерді дінекерлеуді білген. Мұндай шеберлікті зерлеу деп атаған. Әшекейлеудің тағы бір түрі безендіру, безендіру кезінде бұйымға сәндік үшін бұйымға түрлі түсті заттар жапсырған. Ғалымдар мұндай стильді “полихромдық стиль” деп атаған.
  

• 17 слайд

  Ғұндардың тұрмысы мен шаруашылығы.
  негізінен мал шаруашылығы негізгі мал жылқы мен қой
   
  Шаруашылығы егіншілікпен айналысқан
  аң аулау
  тұрған жерлері киіз үй
  метал қңдеу жібек мата
  Қол өнері, кәсібі сүйек, мүйіз шетел айна
  таспен саз бұйымдары нефриттен жасалған
  ағаш өңдеу табылған қытайдың лактап
  жасаған бұйымдары
  Мәдениеті көшпелі өмір сүрді
  қалалары болған (Византия елшісі жазған)
  полихромдық стильмен безендіру
  ауқатты адамдардың зираттарынан алтын сырғалар, жүзіктер,
  білезіктер, белдіктер табылған.
  Меншік түрлері малға жерге жеке меншік болған.
  
  

• 18 слайд

  Сабақты пысықтауға арналған тест тапсырма.
  1) Ғұндардың негізгі шаруашылығы?
  А) аң аулау Ә) балық аулау Б) малшаруашылығы
  2) Төсенішпен кілемдерді неден жасаған?
  А) Жүннен Ә) теріден Б) ағаштан
  3) Ыдыс-аяқ жасауға төмендегі материалдардың қайсысы пайдаланған?
  А) Тас Ә) Темір Б) Ағаш
  4) Бұйымның бетіне алтын түйіршіктерді дәнекерлеу әдісі қалай аталған?
  А) зерлеу Ә) безендіру Б) полихромдық стиль
  5) “Ғұндар төзімді келеді. Ат үстінде ұйықтап, түсте көреді”деген Рим тарихшысы кім?
  А) Приск Ә) Геродот Аммиан Марцеллин
  6) Өлім жазасына қандай қылмыс жасағандар кесілген?
  А) ауыр қылмыс Ә) жеңіл қылмыс Б) мал ұрлаған
  7) Ғұн әйелдерінің құлағына таққан әшекей заты?
  А) білезік Ә) сырға Б) түйреуіш
  8) Қолдан суарылмайтын егіншілік қалай аталады?
  А) көгенді Ә) суармалы Б) тәлімді
  9) Бағалы заттар кімдердің қабірлерінен табылған?
  А) қарапайым адамдардың Ә) үстемтап өкілдерінің Б) құлдардың
  10) Қорамсақ деген не?
  А) жебе салатын сауыт Ә) садақтың аты Б) ер тоқымның түрі
  
  
  

• 19 слайд

  Тест жауабы.
  1) Б. 6) А.
  2) А. 7) Ә.
  3) Б. 8) Б.
  4) А. 9) Ә.
  5) Б. 10) А.
  Бағалау шкаласы:
  5-6- “3”. 7-8- “4”. 9-10- “5”.
  
  

• 20 слайд

  Үй тапсырмасы.
  1- қатарға тапсырма:
  Қыш ыдыстар, құрбандық шалу діни наным-сенімі туралы, қару жарақтарының түрлері, егіншілік құралдары, киім-кешектерінің түрлері, киіз үй туралы деректер жинау(суреттерін салу)
  2- қатарға тапсырма:
  Төрттүлікке қатысты мақал-мәтелдер жазып келу.
  3- қатарға тапсырма:
  Тақырыпқа қатысты сөз жұмбақ құрастыру.
  

• 21 слайд

  Назарларыңызға
  рахмет!