Открытый урок "Силикатная промышленность"

Қарағанды  теміржол  колледжі                                                                                                  

                                                      Ашық  сабақ

Курс:    2     Тобы:   ЖВЖ - 13

Пән:  Химия

Оқытушының  аты-жөні:  Камелхан  Имашхан

Тақырыбы: Силикаттар  өнеркәсібі

Мақсаты: Силикаттар  өнеркәсібінің  шикізаттары,  алынатын  өнімдері,  силикаттар  өнеркәсібінің  қоршаған  ортаға  келтіретін  зияндылықтарымен  таныс  болу

Міндеттері:

Білімділік:   Силикаттар  өнеркәсібініе  қолданылатын  шикізаттар,  олардан  алынатын  өнімдер,   силикаттар  өнеркәсібінің   қоршаған  ортаға  келтіретін  зины  туралы  білімдерін   шыңдау,  студенттердің интелактуалдық  деңгейін  арттыру 

Дамытушылық:  Студенттердің  танымдық белсенділігін қалыптастыру,  ойлау, есте сақтау қабілетін дамытып, өз ойын еркін жеткізуді,  нақты,  тез шешім қабылдау дағдысын  дамыту

Тәрбиелік:   Студенттерді  жеке жұмыс жасауға,  жарысқа баулу,  өз-өзіне  сенімді болуға, ізденімпаздыққа және  қоршаған ортаны сүюге тәрбиелеу

Сабақтың типі:  Біріккен  сабақ

Әдіс-тәсілдер:   Сұрақ – жауап,  жеке және  жалпы тапсырмалар,  жұмбақтар шешу

Құрал жабдықтар:   Проектор,  интерактивті  тақта,   ActivInspire  бағдарламасы,  шыны,  цемент,  кірпіш,  қыш  бұйымдары үлгілері 

Пән аралық байланыс:    Математика,  физика, биология,  тарих,  қазақ тілі

                                                  Сабақ барысы

I.                   Ұйымдастыру кезеңі

1. Оқушыларды түгендеу
2. Сабақтың  шартын түсіндіру
3. Жаңа  сабақты  өткізу
4. Сабақты аяқтап, қортындылау
5. Үй тапсырмасын беру

II.                Жаңа сабақты түсіндіру

а)  Бір  күнде  екі  сабақ  болғандықтан,  үй  тапсырмасы  алдыңғы  сабақта  тексеріледі

б)  Сабақтың  тақырыбы  белгіленіп,  мақсаты  айқындалады

в)  Сабақ  интерактивті тақта  көмегімен  өтеді

Сабақтың  кезеңдері:

1.      Силикаттар  өнеркәсібінің  шикізаттары

2.      Силикаттар  өнеркәсібінің  өнімдері

3.      Силикаттар  өнеркәсібінің  қоршаған  ортаға  зияны

4.      Сабақты  бекіту,  қортындылау

1.      Силикаттар  өнеркәсібінің  шикізаттары

Шикізаттар  туралы  мәліметтер  тақтада  сурет  немесе  жұмбақ  түрінде  беріледі,  студенттер  оны  өздері  анықтайды

     1.            2.  

                                     Құм                                                                            Саз

     3.  Сыныптан бір шықпайды.                         4.  Формуласы  Na₂CO₃  болатын                                    

            Тимесеңіз жұқпайды.                                              зат               (техникалық  сода)                          

      Жәрдемінсіз бұл заттың

      Оқушы сабақ ұқпайды..

                                (бор, СаСО₃)

Силикаттар  өнеркәсібінде  қолданылатын  шикізаттардың  құрамындағы  басты  элементті  білу  үшін  жұмбақ  жасырылады:

A_r =  28,  реттік  нөмірі  № 14,

 жер  қыртысында  25 %, 

дүние  жүзінде  таралуы  бойынша

2-ші  орындағы  элемент?                              (кремний - Si)

Сонымен  силикаттар  өнеркәсібінде  қолданылатын  шикізаттар:

•      Саз                          Al₂O₃∙ 2SiO₂ ∙ 2H₂O

•      Құм                               SiO₂

•      Әк  тас                        CaCO₃

•      Техникалық  сода        Na₂CO₃

2.       Силикаттар  өнеркәсібінің  өнімдері

     Силикаттар  өнеркәсібінің өнімдері  тақтада  сызба    ретінде  беріледі.  Студенттер  оны  дәптеріне  сызып  алады. Және  де  тақтада  қыш,  кірпіш,  шыны  және  цемент  өндірістері  туралы  мәліметтер  беріліп,  реакциялар  жазылады.  Студенттер  қысқаша  конспект  жазып  алады.  Сызба:

                                               

·         Қыш  және  кірпіш  өндірісі

Қыш  және  кірпіш  өндірісінің  технологиялары  бірдей.  Оларды  өндіру  үшін  құм,  саз  және  аздаған  цемент  қолданылады.  Оларды  біріктіріп,  сумен араластырып,  қалыптарға  құйып,  қыш  бұйымдары  және  кірпіш  алады.  Оларды кептіреді.  Кепкен  соң  күйдіріп,  нығайтады.   Қыш  өндірісінде  ыдыстар,  әшекей  бұйымдар,  құмыраларды  жасау  үшін  сыртын  бояп,  әшекей  суреттер  салады.  Ал  кірпіште  мұндай  әшекейлер  жоқ.  Кірпіштің  қыш  бұйымдар  өндірісінен  айырмашылығы  осы  ғана.

·         Цемент  өндірісі

Цемент  өндіру  үшін  саз   AI₂O₃*SiO₂*2H₂O  бен  әк  тасты  СаСО₃  күйдіреді. Осы  кезде  әк  тас  кальций оксиді  мен  көміртек  диоксидіне  ыдырайды.  Өз  кезегінде  кальций  оксиді  сазбен  әрекеттесіп,  силикат  пен  кальций  алюминатын  түзеді. Ол  реакцияны  келесідей  жазуға  болады:

AI₂ O₃  * SiO₂ * 2H₂ O   +   CaCO₃   =   СаО* Al₂ O₃ * SiO₂  +  H₂ CO₃ 

Бұл  алынған  затты  цемент  деп  атайды.  Ал  егер  цемент  ерітіндісін  қиыршық  таспен  араластырса  бетон,   ал  оған  темір  арматура  енгізсе  темірбетон  деп  аталады.  

Қазақстанда  цемент  өндіретін  зауыттар  Шу  қаласында,  Шымкентте,  Семейде  және  Өскемен  қаласында  бар.

·         Шыны  өндірісі

Кәдімгі  терезе  шынысын  даярлау  үшін  шикізат  ретінде  әк  тас  CaCO₃,  сода Na₂CO₃ және  құм  SiO₂  алынады.   Осы  заттарды  айрықша  пеште  1400⁰с –те  балқытуды  шыны  қайнату   деп  атайды.  Кәдімгі  шынының  құрамы  өте  күрделі  және  келесі  формуламен  өрнектеледі:        Na₂O*CaO*6SiO₂ 

Ал  осы  кәдімгі  шыныны  алу  реакциясының  теңдеуі  келесідей  болады:

Na₂ CO₃ +  CaCO₃  +  6SiO₂   =  Na₂O*CaO*6SiO₂  +  2CO₂

Шыны  өндіретін  зауыттар  Қазақстанда  Алматыда,  Таразда  және  Ақтөбеде  бар.

3.      Силикаттар өнеркәсібінің  қоршаған  ортаға  зияны

Мәлімет  интерактивті  тақтада  сурет  түрінде  беріліп,  студенттер  жауабын  өздері  шешеді:

_{1.           2.} 

Трубалардан  шығатын  түтін                Өндіріс  кезінде  шығатын  шаң - тозаң

түріндегі  ластану

_{3.       4.} 

СО₂,  NO₂,  SO₂  газ  түріндегі              Қатты  дыбыс,  иіс,  лас  су  түріндегі          

 ластанулар                                                ластанулар

4.      Жаңа  сабақты  бекіту  және  қортындылау                                                      

Жаңа  сабақты  бекіту  және  сабақты  қортындылау  үшін  оқытушы  сұрақтар  береді. Ал  интерактивті  тақтада  осы  сұрақтардың  жауаптары  жасырылған.  Оқытушы  сұрақты  берген  кезде  кез  келген  студент  қол  көтеріп,  сұраққа  жауап  береді.  Егер  дұрыс  жауап  берсе  тақтадағы  дұрыс  жауап  ашылып,   көрсетіледі.  Егер  жауап  дұрыс  болмаса  сұрақ  келесі  қол  көтерген  студентке  көшеді.  Осылайша  оқытушы  сабақты  қортындылап,  студенттердің  сабақ  бойы  берген  жауаптарына  сай  баға  қояды.  Осымен  сабақ  ақталып,  үй  тапсырмасы  беріледі.

Сонымен  сұрақтар:

Оқытушы: 

1.      Мен  сабақ  барысында  кірпіштің  түсіне  байланысты  қосылатын  бір  затты  айтпай  кеттім.  Ол  қандай  зат?                                                                   (Бояу)

2.      Шыны  өндірісі  туралы  айтқанда  шынының  түрлерін  айтпай  кеттім.  Шынының  қандай  түрлері  бар?                                                                

                                                                         (Терезе  шынысы,  органикалық  шыны,                           

                                                                          сақтандырушы  шыны,   сұйық  шыны, 

                                                                               арматуралы  шыны,  оюлы  шыны,  

                                                                                            термотөзімді  шыны)

3.      Адам  цемент  шаңымен  демалатын  болса,  оның  денсаулығына  зиян  келуі  мүмкін.  Ол  қандай  зиян?                            (Оның  өпкесі  бітеліп  қалуы  мүмкін) 

4.      Кремнийдің  реттік  нөмірі  неше?                                                                      (14)

5.      Кремнийдің  салыстырмалы  атомдық  массасы  қанша?                          (A_r  =  28)

6.      Кремнийдің  химиялық  белгісіндегі  соңғы  әріпті  алып  тастаса, 

басқа  элементтің  белгісі  шығады.  Ол  қандай  элемент?                     (Күкірт - S)

7.      Кремний  қай  топта,  қай  топшада  орналасқан?            (IV  топ,  негізгі  топшада)

8.      Кремний  оксидінің  формуласы  қандай?                                                      (SiO₂)

9.      Кремнийдің  латынша  атауы  қандай?                                                (Силициум)

5.      Үй  тапсырмасы

Силикаттар,  шыны,  цемент,  кірпіш,  қыш,  кремний,  силициум,  бор,  техникалық  сода,  әк  тас,  құм,  саз  сөздерін  қолданып,  сөзжұмбақ  құрастырып  келу