Урок теми: Юхан шыв пуллисем.
Т\ллев\сем:
1) Сап=рл=х: ёут ёантал=ка упрама, =на юратма х=н=хтарасси;
2) П\лъ:
С=махсене ушк=нлама, п\т\млетъ с=мах\семпе ус= курма в\рентесси; Япалан шутне
пал=ртакан хисеп яч\сене аса илесси, ёир\плетесси;
3)
Аталантару: Ачасен ёых=нулл= пуплевне, диалог т=вас х=н=хусене аталантарасси.
Ё\н\
с=махсем: =т=р(выдра), х=нт=р(бобр), паха тирл\, шыв-шур.
Кирл\
хат\рсем: ЧР картти, проектор, компьютер.
Урок юх=м\:
I. Класа й\ркелесе яни:
1.
Сывл=х сунни:
- Сывл=х
сунат=п, ачасем! (Сывл=х сунатп=р)
-Х=насене
сывл=х сунатп=р (Сывл=х сунатп=р, х=насем)
2.
Ш=нк=рав сас пач\
Урока ч\нсе.
П\т\м
класс ш=планч\
Парта
хушшинче.
3.
Ёантал=ка с=нлани:
-Яланхи
пекех урока ёантал=ка с=нланинчен пуёлатп=р. Паянхи ёантал=ка кам с=нласа парас
тет?
-
Тархасш=н, … эс\ с=махпа с=нласа парат=н, … доска умне тухат=н.
Хал\
ёуркунне. Паян ака уй=х\н 4-м\ш\, юн кун. Урамра сив\ мар, л=пк= ёил в\рет.
Х\вел =шш=н п=хать. В=л ирех тухать, часах к\мест. Кун в=р=мланать, ё\р
к\скелет. Шур= юр ир\лет. В=л таса мар. Урамра шыв юхать. Ёулсем й\пе,
пылч=кл=. Тъпе таса. Ёантал=к уяр. Сывл=ш температури … градус =ш=. Ёум=р
ёумасть, юр ёумасть. Кай=ксем к=нт=ртан в\ёсе килеёё\. Кураксем, ш=нк=рчсем
в\ёсе килн\ те \нт\.
-
Маттур, ачасем, паянхи ёантал=ка т\р\с с=нласа, ъкерсе к=тартр=р.
II. В\реннине аса илни:
1.
«Ёантал=к»
с=мах умне «ёут» с=мах хушсан – «Ёут ёантал=к» с=мах пулать. Ёут ёантал=к ик\
ушк=на уйр=лать: ч\р\ тата ч\р\ мар.
- Иртн\ уроксенче эпир ч\р чунсем ёинчен
в\ренн\чч\. Кал=р-ха, ч\р чунсем х=ш ушк=на к\реёё\? (ч\р\ ёут ёантал=к шутне
к\реёё\)
- М\нсем в\сем ч\р чунсем? (Ч\р чунсем –
ч\р\ организмсем. В\сем ъсеёё\, аталанаёё\, ё=в=рлаёё\, ч\п\ к=лараёё\, апат
ёиеёё\, куёса ёъреёё\, й=ва ёав=раёё\. В\сене пур=нма апат, сывл=ш, шыв, =ш=
тата ёут= кирл\)
2.
Хурт-к=пшакнк=сен яч\сене аса илни:
Тупмалли
юмах тупс=мне тупасси: Ч\р чун шутне к\реёё\. Улт= ураллă чĕр чун. М\н вăл? (Хурт-к=пшанкă)
- М\н
ытлашши? М\нш\н?
Ш=рч=к,
ш=пч=к, т\к\лтура, с=пса, ш=на, уй х=нк=ли, в=р=м туна, л\п\ш.(«Ш=пч=к»
ытлашши, м\нш\н тесен в=л в\ёен кай=к, ыттисем – хурт-к=пшанк=)
3.
В\ёен кай=ксен яч\сене аса илни:
- «Ш»
сас паллипе пуёланакан кай=ксене аса илетп\р (ш=пч=к, ш=нк=рч, ш=линкур=с,
ш=ван кай=к);
- «К»
сас паллипе пуёланакан кай=ксене аса илетп\р (к=с=я, к=вакарч=н, курак, кар=к,
к=вакал)
- «У»
сас паллипе пуёланакан кай=ксене аса илетп\р (уй=п, ула такка, ула курак)
- «Т»
сас паллипе пуёланакан кай=ксене аса илетп\р (т=рна, т=ри, т=мана)
- «П»
сас паллипе пуёланакан кай=ксене аса илетп\р (п=ч=р, пилеш кай=к)
- «Ч»
сас паллипе пуёланакан кай=ксене аса илетп\р (чакак, чана, ч\кеё)
- В\ёен
кай=ксем ч\р чунсем-и? (В\ёен кай=ксем – ч\р чунсем)
- В\сен
к\летки м\нпе вит\нн\? (В\сен к\летки т\кпе вит\нн\)
- В\ёен
кай=ксен к\леткин пай\сене каласа тух=р. (В\ёен кай=ксен пуё, с=мса, м=й,
к\летке, ёунатсем, урасем, хъре пур)
Ула
такка ёинчен план т=р=х каласа паратп=р:
1.
Кай=к яч\;
2.
Пыс=к=ш\(пыс=к,
в=там, п\ч\к кай=к);
3.
Т\к\сен т\с\;
4.
+ёта
пур=нать?
5.
М\н ёиет?
4.
Тискер
кай=ксемпе килти ч\р чунсене аса илни:
-
Тупмалли юмах: В\сен к\летки ё=мпа вит\нн\. Ёурисене с\тпе ъстереёё\. (Тискер
кай=ксем)
-
Тата м\нсем ёурисене с\тпе ъстереёё\? ( Килти ч\р чунсем)
-
Икшер\н \ёлени: пан= с=махсене ик\ ушк=на пайламалла: п=ши, сур=х, качака,
п=лан, \не, лаша, мулкач, кашк=р, тил\, йыт=, кушак, пакша, ч\р\п, сысна, хир
сысни
(Тискер
кай=ксем, килти ч\р чунсем)
-
Тискер кай=ксен ът-пъ пай\сене аса илетп\р (пуё, м=й, к\летке, хъре, урасем)
5.
Пул=сем
ёинчен в\реннине аса илни:
-
Тупмалли юмах: Пуё\ пур, ёъё\ ёук, ё=вар\ пур, сасси ёук. М\н ши в=л? -(Пул=). -
Пул=сем- шывра пур=накан ч\р чунсем. В\сен (чылай=ш\н) к\летки м\нпе вит\нн\?
(В\сен чылай=ш\н к\летки хуп=па вит\нн\)
-
Пул=сен ът-пъ пай\сем: пуё, суха хуп=лчисем, к\летке, ёунатсем, хъре. Пул=сем
сухапа(жабрами) сывлаёё\.
III. Ё\н\ тем=па \ёлени.
1.
Урок темипе паллаштарни:
Паянхи
урокра эпир шывра пур=накан ч\р чунсем ёинчен малалла калаё=п=р, ч\р чунсем
ёинчен в\реннине п\т\млет\п\р.
- М\н
ытлашши? Ё=рттан, ёуй=н, карас, уланк=, тин\с уланки, к=рт=ш, ёупах. (Тин\с
уланки ытлашши.)
-
М\нш\н? (М\нш\н тесен тин\с уланки тин\сре пур=нать.)
-
Тин\сре шыв т=варл=-и?(Тин\сре шыв т=варл=)
- Ытти
пул=сем =ёта пур=наёё\?(Юхан шывра, къл\ре пур=наёё\)
- Унта
шыв т=варл=-и?(Ёук, унта шыв т=варс=р).
Физкультминутка (Хусканусем туса
юрлаёё\):
Т\л\рет пек Ат=л,
Ш=п ларать в=рман.
Кам-ши пулм\ хап=л
Пул тытса ларма.
- Ёак
юр=ра м\нле юхан шыв яч\ т\л пулч\? (Ат=л)
- Ат=л
=ёта юхса выртать? (Ат=л Ч=ваш Республикинче юхса выртать). Пир\н Республик=ра
юхан шывсем нумай. В\сем тар=н, сарлака, илемл\, пыс=к ус= параёё\. Юхан
шывсенче т\рл\ ч\р чунсем пур=наёё\, т\рл\ пул= нумай.
2.
«Пул=ё=» в=й=.
-Ачасем,
хал\ «пул=ё=» в=й= вылятп=р. Шут с=ввипе пул=ёа суйлатп=р:
Эп\ -
ёуй=н, эс - ёупах,
Эп\ -
к=рт=ш, эс – карас,
Эп –
уланк=, эс – ё=рттан,
Эп
юлат=п, эс – тухан.
Пан=
сып=ксенчен пул= яч\сене тумалла.( ё=рт-, ка-, к=р-, ёу-, улан-, ёуй-, шам;
-=н, -т=ш, -тан, -пах, -рас, -к=, -па)
3.
Ыйтусем ёине хуравлани.
-Эс\
пул= тытма =ёта ёърет\н? (Эп\ пул= тытма Ат=л х\ррине ёърет\п)
- Пул=
тытма м\н-м\н илет\н? (Пул= тытма в=лта, =ман, витре илет\п)
-Эс\ м\н
тытр=н? (Эп\ … тытр=м)
Пул=
тытни ёинчен каласа паратп=р. П\р ачи п\р предложени калать. Теприн ун ёумне
хушса каламалла. Малалла та ёав=н пек.
4.
Шывра тискер кай=ксем те пур=наёё\: =т=р(выдра), х=нт=р(бобр). В\сем паха тирл\ ч\р чунсем.
Тир\нчен ё\л\к ё\леёё\.
5.
Текстпа \ёлени:
- Хал\
А.Галкин ёырн= «Шыв х\рринче» с=в=па паллашатп=р. Вуласа парат=п. Лай=х итл\р.
М\нле ч\р чун ёинчен ёак с=в=?
Т=т=м
ё\ё пеме чулпа
Ёырмари
п\р шапана,
Сант=р
ёир\п ал=па
Тытр\
ёат=рах мана:
- Ма
тивет\н эс =на?! –
Тер\
в=л. – Сана х=вна
Лектерсесс\н
ёак чулпа
Лай=х-и,
шутла ёавна!..
Ас=рхар\
кур=нать
П\вери
шапа ёакна:
- Ак-ак,
- тер\, - ак-ак-ак!
К\рт
мунча х=йне п=ртак.
А.Галкин.
Чул –
камень
к\рт
мунча – проучи
тытр\
ёат=рах – схватил крепко
ма
тивет\н? – почему обижаешь?
- Кам
калас тет, м\н ёинчен калан= кунта? (Шапа ёинчен калан=)
- Шапа
шывра ъссе ёит\нет. Ё\р ёинче те, шывра та пур=нать.
- Ё\н\
с=махсене вуласси (учитель вулав\);
-
Словарьти с=махсемл\ предложенисене вуласа куёарасси;
- Х=йсем
т\лл\н вулани;
-+нланнине
т\р\слени:
Ача м\н
т=васш=н пулн=? +на кам ч=рмантарн=? Сант=р м\н калан=? Шапа мн калан=? Ку
м\нле с=в=? (Шътл\ с=в=)
-Лай=х
вулакан ачана вулаттарни, ыттисем х=йсем т\лл\н рольпе вулама миёе ёын кирлине
шутласа пыраёё\;
-Рольпе
вулани.
-
Ачасем, шапасене тивме юрать-и? Ёук, паллах. Шапасем – ёут ёантал=ка кирл\ ч\р
чунсем. В\сем сиенл\ хурт-к=пшанк= ёиеёё\.
IV В\реннине ёир\плетни: Ёыру \ё\: тетрадьсем ёинче
V. Киле \ё пани: Текстри глаголсене
п\ррем\ш с=патра лартса ёырасси.
Ёулла
Саша пулла ёърет. Ир-ирех в=лта, витре, =мансем илет те п\ве х\ррине каять.
П\вере пул= нумай. Саша карас, ёупах, уланк= тытать. Кукам=ш\ =на: «Маттур=м»,
- тет.
VI. П\т\млетъ: Ушк=нпа \ёлени. Пан=
предложенисемпе ус= курса тискер кай=ксем, в\ёен кай=ксем, пул=сем ёинчен калав
т=васси.
К\летки
т\кпе вит\нн\. К\летки ё=мпа вит\нн\. К\летки(чылай=ш\н) хуп=па вит\нн\. В\сен
пуё, суха хуп=лчисем. к\летке, хъре, ёунатсем пур. В\сен пуё, с=мса, м=й,
к\летке, ёунатсем, хъре, урасем пур. В\сен пуё, м=й, к\летке, хъре, урасем пур.
Ёурисене с\тпе т=рантарса ъстереёё\. Шывра пур=накан ч\р чунсем. Й=ва т=ваёё\,
ч\п\ к=лараёё\.
VII. Ачасен \ёне хаклани.
-Паян
пурте лай=х \ёлер\р. Уйр=мах … маттур, хастар пулч\ё.
VIII. Сывпуллашни:
Ан
ъркен\р, =сл= пул=р,
П\лмелли
питех нумай.
Шыр=р,
туп=р, ёыр=р, вул=р –
Ёив\член\р
т\рл\ май!
-Сыв=
пул=р, ачасем.
-Сыв= пул=р.
А.В.! Сыв= пул=р, х=насем!
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.