Презентация на тему "гуны"

• 1 слайд

  
  Сабақтың тақырыбы:
  Ғұндардың тұрмысы мен шаруашылығы
  
  
  
  

• 2 слайд

  Сабақтың мақсаты
  Орталық Азияны, Қазақстанды мекендеген ғұн тайпаларының тарихы, мекендеген орыны ша-руашылығы, тұрмысы, мәдениеті мен өнері елі үшін тәуелсіздік жолында күрес-тері жайында алған білімдерін толықтыру, өткен сабақтарды пысықтау ретінде қосымша деректерді пайдаланып, ғұндар тақырыбы бойынша қорытындылау.
  
  
  

• 3 слайд

  «Күн диаграммасы» арқылы cақтарды сипаттау
  

• 4 слайд

  
  
  №1. Сақтар әлемді қалай бөлді
  А) жерасты, аспан
  В) аспан, жерасты, жер
  С) аспан әлемі
  Д) әлем біртұтас
  №2. Аң стилі мазмұны жағынан...
  А) дініи-наным сипатында В) бейнелеу өнері С) мифологиялық өнер
  Д) барлығы дұрыс
  №3. Аң стилін неше кезенге бөлуге болады?
  А)3 В)2 С)4 Д)7
  №4. Теңіздің арғы жағындағы сақтарды ғалымдар қалай атаған
  А)дай В)парадарайа С)тиграхауда Д)хаумаварга
  №5. Алтын адам қайдан табылды?
  А) Қаратау жотасы В) Есік қорғаны С) Пазырық үйіндісі Д) Түгіскен қорымы
  №6.Грек деректеріндегі сақтардырдың атауы
  А)құдретті еркектер В)дайларС)массагеттер Д) жүйрік атты турлар
  
  Өткен сабақта алған мағлұматтарды тест арқылы тексеру
  

• 5 слайд

  
  
  «Тұлғаларды таны» ойыны.
  
  Тарғытай деген кім?
  Страбон деген кім?
  Герадот деген кім?
  

• 6 слайд

  «Жұлдызды сәт» ойыны
  
  1. Сақтар қашан, қай жерде мекендеген?
  2. Тайпа көсемі қандай мәселелермен айналысады?
  3. Сақтарды неге жауынгер тайпа дейді?
  4. Сақ қоғамында адамдар неше топқа бөлінеді және оларды ата?
  5. Жылқының неше түрі болды?
  6. Массагеттер деген кімдер?
  7.Сақ қоғамында мүлік теңсіздігі болды ма?
  
  

• 7 слайд

  Ғұндар
  
  Батыс Ғұн Империясының территориясы Орталық Азия даласынан бастап қазіргі кездегі Германия жерлеріне дейін, және Қара теңіз бен Балтика теңізіне дейін созылған
  

• 8 слайд

  Тарихы
  
  Б.з.б. 1 мыңжылдықтың 2-жартысынан бастап Еуразияның этникалық-саяси тарихында Орталық Азияның көшпелі тайпалары ролі артты. Б.з.д. 4-3 ғғ. Қытайдың солтүстігі мен Орталық Азияда ғұндар деген тайпалар бірлестігі (сюнну, дунху) пайда болды. Нақты айтқанда, б.з.д. 209 жылы бой көтеріп, б.з. 216 ж. дейін дәурен сүрді.
  Ғұндардың шаңырағын көтерген әйгілі Мөде батыр. Б.д.д. 209 жылы Мөде әкесін өлтіріп, таққа ие болады.
  Осы заманнан бастап, ғұн мемлекеті күшейе бастады.
  Ғұндардың әскері 300-400 мың болды.
  

• 9 слайд

  Шаруашылығы
  . Ғұндарда мал шаруашылығы жақсы дамыды.Әсіресе жылқы өсіру басты роль атқарды. Сондай-ақ қой өсіру, аң аулау,егіншілік дамыды.
  Ғұндардың қол өнер кәсібі күшті дамыған (металдан, сүйек пен мүйізден, тас пен саздан, ағаштан, керамикадан жасалды). Сауда дамығандығын жібек маталар, айналар, нефриттен істелген бұйымдар көрсетеді.
  

• 10 слайд

  Қоғамы
  
  Патриархалды-рулық қарым-қатынастардың белгілері өте күшті болған. Ғұндар 24 руға бөлінген. Олардың басында ағамандар тұрған. Ағамандар кеңесі мен халық жиналысы жұмыс істеген. Әскери тұтқындардан құралған құлдар да болған.
  Жазба деректр ғұндар қоғамындағы өкімет белгісі туралы мәлімет те қалдырған. Елді шаньюй басқарған. Одан кейін түменбасылар болды. Ғұндар қоғамында мал мен жерге жеке меншіктің пайда болуы, тұрпайы бюрократтық аппараттың құрылуы, алым-салық, жазу-сызудың болуы таптық қоғам мен мемлекеттің пайда болуын туғызды.
  Ғұндардың діни-наным, сенімдері ата – бабаның аруағына сенуі – дүниеге табуныдың дәлелі. Жалпы ғұн тайпалары пұтқа табынған
  Ғұндар тәңірілік дінді ұстанып, түркі жазуын тұтынған. Сөйлеу тілі де түркі тілі болған.
  

• 11 слайд

  Маршрут бойынша жұмыс істеу
  1қадам Жаңа тақырыпты 5-7мин оқу
  2қадам Тест сұрақтарына жауап бер
  3 қадам Жұптық жұмыс
  Ғұндар туралы қасындағы оқушыға айтып бер
  4қадам ”Менің ғұндар әлеміне жасаған саяхатым “ атты шағын әңгіме құра
  

• 12 слайд

  Жаңа сабақ бойынша ғұндарды сипаттау:
  Ғұндар
  

• 13 слайд

  Ғұндар тақырыбы бойынша тест сұрақтары:
  1)Ғұндар туралы дерек беретін деректер.
  A)Қытай деректері B)Грек жазбаларында C)Парсы жазбаларында
  2)Ғұндар кезенің қамтитын аралық
  A) I ғ- Б.з.б V ғ B) Б.з.б V ғ – б.з ІІІ C) Б.з.б ІV ғ – б.з ІІІ ғ.
  3)Ғұн державасының негізін қалаған.  A)Атилла B)Мөде C)Кир
  4)Енисей жағалаулары мен Алтайды мекендеген ежелгі тайпа.
  A)Сақтар B)Үйсіндер C) Ғұндар.
  5)Ғұндар мемлекетінің әскери жүйесі құрылымы… 
  A)4 қанатқа бөлінген B)6 қанатқа бөлінген C)3 қанатқа бөлінген
  
  

• 14 слайд

  6)Ғұн шаньюйінің жақын туыстары иеленген лауазым.
  A)Әскербасы B)Қолбасшы C)  Түменбасы
  7)Ғұн мемлекетінің ру саны. 
  A)16 B)35 C) 24
  8)Ғұн мемлекетіндегі тұменбасы әскерінің құрамы.
  A)22 мың жауынгер B)15 мың жауынгер C) 10 мың жауынгер
  9)Ғұндарда ақсақалдар кеңесі… жылына 
  A)12 рет шақырылды B)8 рет шақырылды C) 3 рет шақырылды
  10)Ғұндар мен Қытай елі арасындағы соғыс қимылдары созылған уақыт. 
  A)500 жылдан астам B)200 жылдан астам C) 300 жылдан астам.
  11)Халықтврдың ұлы қоныс аударуын бастаған халық..
  А)ҚаңлыларВ)ҮйсіндерС)Ғұндар
  12)Рим империясына қауіп туғызған ғұн басшысы. 
  А)Мөде В) Атилла немесе Еділ С) Кир
  13)Еділ жауынгерлерінің Галлиядағы Каталаун даласындағы болған шайқас жылы.
  А)  451 жылВ) 512жылы С)354жылы
  14)Еділ қайтыс болған жыл. 
  А)682жылы В)509жылы С) 453 жыл
  15)Еділдің шамамен өмір сүрген жылдары.
  А) 400-453 жылдар В)428-453жылдарС) 410-468жылдар 
  
  

• 15 слайд

  16) Ғұндар өсірген малдар түрі. 
  А)Қойлар В)Ірі-қара малС) Барлық малдар түрі
  17)Ғұн әскерлерінің негізгі түрі. 
  А)Жаяу әскер В)Жауынды әскерС) Атты әскер
  18)Ғұндардың астық сақтайтын ұралары табылған жерлер. 
  А)Арнайы қоймаларда В)Жер асты С) Үй іші
  19)Ғұндардың негізгі баспанасы.
  А)Жер асты үйлер В)Тұрғын үй С)  Киіз үй
  20)Ғұндардың ру көсемдері. 
  А)Әскер билеушілері В) Тайпа билеушілеріС) Ақсақалдар
  21)Ғұндардағы билік беру жүйесі. 
  А)В)С) Мұрагерлік
  22)Ғұндарда опасыздық жасағандарға берілген жаза түрі.
  А)Қуғынға ұшырау В) Өлім жазасы С) салық төлеу 
  23)Ғұндардың негізгі өмір салты.
  А) Көшпелі В)Отырықшы С) Жартылай көшпелі
  24)Ғұндарда бұйым бетіне алтын тұйіршіктерді дәнекерлеу әдісі. 
  А)Лактау В)БұйымдауС) Зерлеу
  25)Ғұндарда бұйымдарды безендіру үшін қолданылған негізгі бейне. 
  А)Билеуші В)Төрт-түлік С) Жабайы аңдар
  
  

• 16 слайд

  Түйін
  
  Темір дәуірінде өмір сүрген ғұн мемлекетінің тарихын меңгердік, дегенмен айтылмай қалған материалдар болса үйден оқып меңгеріп келу тапсырылады.
  Оқушыларды бағалау:
  Үйге тапсырмасы: Ғұндар мемлекеті.