Рабочая программа ВУД "Мин Сахам сирэ"

       Министерство образования Республики Саха (Якутия)

Управление образованием Амгинского улуса

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Амгинская  средняя общеобразовательная школа №1 им. В.Г.Короленко

 с углубленным изучением отдельных предметов»

«Утверждаю» Директор АСОШ №1 ________Назарова С.К  «___»_________2014  г.

«Согласовано» Заместитель директора по учебной работе: ______________       Судинов Н.Н. «___»___________2014   г.

Рассмотрено на заседании МО Протокол №____ от «___»________2014  г. _____________Оконешникова Е.М.

«Мин Сахам сирэ»

эбии дьарык программата

1  в кылаас. 2014-2015 үөрэх дьыла

Толордо: алын сүhүөх учуутала

                                                                                                     Антипина Анна Александровна

Амма

Быhаарыы сурук

            Саха сирин төрүт олохтоохторун  культуратын үөрэтэр эбии дьарык быhыытынан о5о5о бэйэтин норуотун духовнай, материальнай культуратын аан дойду арахсыспат чааhын курдук ылынарыгар көмөлөhөр, төрөөбут тылы уонна культураны үөрэтэргэ, харыстыырга интэриэhи сайыннарар. Uөрэнээччи бэйэтин норуотун туhунан киэн өйдөбүлү, билиини уонна араас сатабыллары ылар.

Программа алын сүhүөх оскуола5а бэйэтин норуотун культуратын билэр уонна атын норуоттар культураларын убаастыыр личноhы иитэн таhаарарга көмөлөhөр, төрөөбүт тылы уонна культураны сайыннарар, харыстыыр ирдэбили үөскэтэр.

            Сүрүн хайысхаларынан  төрөөбүт  дойду норуотун оло5ун – дьаhа5ын, дьарыгын, абыычайын, үгэhин, ону тэнэ айыл5а, кыыл – суол, тулалыыр эйгэ тустарынан бастакы билиини – көрүүну киллэрии буолар.

                        «Мин Сахам сирэ» эбии дьарык программатын сыала уонна соруктара:

            - төрөөбүт тылы уонна Саха сирин төрүт норуоттарын культуратын сайыннарар уонна инэринэр ирдэбили үөскэтии;

            - бэйэтин норуотун культуратын билэр уонна атын норуот культуратын убаастыыр личноhы иитии;

            - бэйэ норуотун духовнай уонна материальнай культуратын арахсыбат чааhын курдук ылыныыны иңэрии;

            -бэйэ норуотун культуратын, оло5ун – дьаhа5ын, итэ5элин, духовнай баайын билэргэ, өйдүүргэ, ис сүрэхтэн ылыныыга, таптыырга, төрөөбүт дойдуга бэриниилээх буолууга иитии.

            Саха оскуолатыгар норуот культуратын үөрэтии маннык принциптэргэ оло5урар: оло5у кытары сибээс, культуралар алтыhыылара, санарар хайысхалаах уорэтии, өйдөөн үөрэнии.

Uөрэтии кэмигэр үөрэнээччи араас норуоттар культураларын көстүүлэрин кэтээн көрөр, иңэринэр, кэпсэтиигэ көхтөөхтүк кыттар, этиллибити ырытар, алтыhар үөрэнэр буолуохтаах. О5олор бэйэлэрэ толкуйдаан быhаара, атын о5о санаатын истэ, ырыта, айыллыбыт быhыыны – майгыны оонньоон көрдөрө, бэйэлэрин дьарыктарын былаанныы, бииргэ улэлии үөрэнэллэр.

                        Түмүк ситиhии сүрүн ирдэбиллэрэ: хас биирдии үөрэнээччи ылыахтаах - өйдүөхтээх – хайаан да инэриниэхтээх билиитин – көрүүтүн; баhылыахтаах – чопчу сатабыллары уонна дьо5урдары;

куннээ5и оло5ор туhаныахтаах – инэриммит билиитин – көрүүтүн уонна сатыбылларын.  

            Дьарык нэдиэлэ5э 3 чаас, сылга 94 чаас.

Сыллаа5ы дьарык барыла

№	Темата I чиэппэр 21ч.	чаас	Күнэ-дьыла	Бэлиэтээhин
1	Мин гражданиммын - Мин Россия гражданинабын	1	15.09
2	Мин дойдум – Саха сирэ	1	16.09
3	Саха норуотун суруга – бичигэ Дор5оон уонна буукуба	1	18.09
4	Саха сирин төрүт норуоттара	1	22.09
5	Мин төрөөбү төрүт түөлбэм	1	23.09
6	Мин дойдум айыл5ата	1	25.09
7-8	Дьыл кэминэн кэтээн керуу, билгэлээьин	2	29.09 30.09
9-10	Хамсыыр – харамай айыл5а сор5ото. Кыстыыр көтөрдөр	2	2.11 6.11
11-12	Дьиэ кыыллара. Дьөһөгөй о5ото	2	7.11 9.11
13	Мин дьиэ кэргэним	1	13.11
14	Мин чугас дьонум, аймахтарым	1	14.11
15	Мин до5орум	1	16.11
16	Сахалыы аһа5ас дор5ооннор.	1	20.11
17 18 19	Бутэй дор5ооннор. Хоьулаьар бутэй дор5ооннор. Хоьуласпат бутэй дор5ооннор.	3	21.11 23.11 27.11
20	Дифтоннар	1	28.11
21	Сананы сайыннарыы. Хартыынаны ойуулаан кэпсээьин.	1	30.11
1	II чиэппэр. 21ч.
2	Буукубаны дорҕоон арааһынан наардааһын.	1
3	Саха алпаабыта	1
4	Норуотум дьиэтэ - уота	1
5-6	Предмети кердерер тыллар	2
7	Норуоттар дьарыктара	1
8-9	Хайааһыны көрдөрөр тыллар	2
10	Сананы сайыннарыы. Хартыынаны ойуулаан кэпсээьин.	1
11	Өбүгэм аhа - үөлэ	1
12-13	Предмет бэлиэтин көрдөрөр тыллар	2
14	Омуктар танастара	1
15	Норуотум танаhа	1
16-17	Туос, мас иhиттэр	2
18	Оhуор, ойуу - бичик	1
19-20	Норуот маастардара, Тимир, мас уустара.	2
21	Сананы сайыннарыы. Хартыынаны ойуулаан кэпсээьин.	1
	III чиэппэр-27ч.
1	Норуотум  оонньуурдара	1
2	Өбгүлэр оонньуулара	1
3 4,5	Остуол оонньуулара. Хабылык.Хаамыска	1 2
6	«Атах тэпсиитэ»	1
7	«Ким кыайан турарый?»	1
8	Сананы сайыннарыы. Хартыынаны ойуулаан кэпсээьин.	1
9-10	Төрүт омуктар үңкүүлэрэ	2
11-12	Норуотум ырыата тойуга	2
13.14.15	Остуоруйа. Араас омук остуоруйалара	3
16,17,18	Норуот уус – уран айымньыта  Алгыс, чабыр5ах, тойук, оьуохай	3
19.20.21	Фольклор уус-уран айымньыта –олонхо «Дьулуруйар Ньургун Боотур»	3
22,23,24	Амма улууьун суруйааччылара	3
25	Өс хоhооно, таабырын	1
26 27	Сананы сайыннарыы. Хартыынаны ойуулаан кэпсээьин.	1
	IV чиэппэр-23
1	Айар улэ	1
2 3	Норуотум үтүө үгэстэрэ. Булт сэрэ - туома	2
4	Бодороhуу. Дорооболоhуу	1
5	Сананы сайыннарыы. Хартыынаны ойуулаан кэпсээьин.	1
6 7	Эйэ5эс тыл эгэлгэтэ. Э5эрдэлээhин, көрдөhүү.Э5эрдэ сурук.	2
8-9	Ыңырыы, махтаныы	2
10 11	Сиэрдээхтик кэпсэт. Ырыыстык саңар.	2
12	Айарга холонобут	1
13	НьургуЬун сибэкки	1
14	Дьыл кэминэн билгэлэр	1
15	Сананы сайыннарыы. Хартыынаны ойуулаан кэпсээьин.	1
16	Айарга холонобут	1
17	Аа5ыыны бэрэбиэрэлээьин	1
18	Айыл5а5а тахсыы	1
19	Аахпыт кинигэлэри ырытыы	1
20	Ыьыах – сайыны уруйдааьын	1
21-22	Билиини бэрэбиэркэ Сыыьаны кеннеруу	1 1
23	Түмүктүүр дьарык	1

Туhаныллыбыт литература:

1. Захарова Л.В. уо.д.а. «Саха сана», Дьокуускай: Сахаполиграфиздат,2005.

2. Винокуроава Е.И.,Дедюкина Л.Г., «Өбүгэ үгэhэ» 1,2 чаастара.

 Дьокуускай: Бичик, 2009.

3. Филиппова Н.И. «Мин о5обун. Мин киhибин. Мин гражданиммын.»

Дьокуускай: Бичик, 2007.