"Санның дәрежесі" (5 сынып)

Сынып: 5 « А »

Сабақтың тақырыбы: Санның дәрежесі.

Сабақтың мақсаты:

     1. Білімділігі:  Дәреже ұғымымен таныстыру. Дәреженің оқылуын, жазылуын, негізі

                              және дәреженің көрсеткішін білу.

    2. Дамытушылығы: Логикалық ойлау қабілеті мен есептеу дағдыларын жетілдіру,

            Өз бетінше еңбектену, белсенділіктерін арттыру, пәнге қызуғушылығын ояту.

    3. Тәрбиелігі: Оқушылардың өз ойын толық, дұрыс жеткізе білуге, тапқырлыққа,

                        жылдамдылыққа, ұйымшылдыққа  тәрбиелеу; тақырыпты ҚР  Тәуелсіздігіне 25 жылымен байланыстыра отырып,патриоттық, отаншылдық  сезімін ояту.

Сабақтың түрі: сайыс сабағы

Сабақтың көрнекілігі: таратпа материалдар,оқулықпен жұмыс, презентация

Оқытудың әдісі: практикалық

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

ІІІ. Өткенді қайталау.

ІҮ.Жаңа сабақты меңгерту

Ү.Жаңа тақырыпты бекіту.

   А) Оқулықпен жұмыс: деңгейлік тапсырмаларды орындау

   Ә) Топтық жұмыс: «Қатені тап», «Сәйкестендіру»

ҮІ.  Сергіту сәті. 

ҮІІ. Қорытынды.

І. Ұйымдастыру кезеңі

а) Сәлемдесу

ә) оқушыларды топқа бөлу

б) оқушыларды түгендеу, назарын сабаққа аудару

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: №640 (176),  №641 (1-2, 2-8)

ІІІ.Өткенді қайталау:(диалогтық оқыту технологиясы бойынша)

1.Қандай сандар натурал сандар деп аталады?

2.Қандай сандар жай сандар деп аталады? Жай санға мысал келтір.

3.Қандай сандар құрама сандар деп аталады? Мысал келтір

4.Қай сан жай сандарға да, құрама сандарға жатпайды?

5.Жұп жай сан бар ма? Нешеу?

 6.0 цифрымн аяқталатын жай сан бар ма?

7.2 санына бөлінгіштік белгісі

9. 5 санына бөлінгіштік белгісі

10. 10 санына бөлінгіштік белгісі

11. 3-ке бөлінгіштік белгісі

12. 9-ға бөлінгіштік белгісі

16. 6-ға бөлінгіштік белгісі

17. 15-ке бөлінгіштік белгісі

18.45-ке бөлінгіштік белгісі

ІҮ. Жаңа сабақты меңгерту:

Дәреженің анықтамасын берместен бұрын, мынадай мысалдар қарастырайық.

1) 3+3+3+3=3*4=12, өйткені 3 саны төрт рет қосылған. Мұнда қосу амалы көбейту амалымен алмастырылған. Демек, бірнеше бірдей қосылғыштардың қосындысын бір қосылғыштың қосылғыштар санына көбейтумен алмастыруға болады.

2) Тура осылай бірнеше бірдей көбейткіштердің көбейтіндісін табуға болады. Мысалы, 3 санын өз-өзіне 4 рет көбейту үшін (3*3*3*3=81), қысқаша, яғни 3*3*3*3

 = 3⁴ түрінде жазылатын амалмен алмастыруға болады. Мұнда 3⁴жазуы «3-тің төртінші дәрежесі»деп оқылады.

Осылай белгілеу арқылы кез келген бірдей көбейткіштердің көбейтіндісін табуға болады.  5*5*5=125; 7*7*7=343.

Жалпы түрде: а*а*а*...*а=аⁿ.

Анықтама: Бірдей көбейткіштерден тұратын көбейтіндіні дәреже деп атайды.3*3*3*3=3⁴=81 теңдігіндегі 81 саны 3 санының төртінші дәрежесі. 3⁴=81 жазуындағы 3 саны (қайталанатын көрсеткіш) дәреженің негізі, 4 саны дәреженің көрсеткіші, ал 81 саны 3⁴ дәрежесінің мәні деп аталады.

аⁿ өрнегіндегі а (қайталанатын көбейткіш)- дәреженің негізі, n(көбейткіштің неше рет қайталанатынын көрсететін сан(-дәреженің көрсеткіші деп аталады.

Дәрежені оқу кезінде алдымен оның негізі, содан кейін оның көрсеткіші оқылады. Мысалы, 3⁴ өрнегі: «3 санының төртінші дәрежесі» немесе «3-тің төртінші дәрежесі» деп оқылады.

Санның 2-ші және 3-ші дәрежелері сәйкесінше «санның квадраты» және «санның кубы» деп аталады. Сонымен қатар  келесі тұжырымдамаларды есте сақтау қажет:

3) а¹=а, яғни кез келген санның бірінші дәрежесі өзіне тең.

Мысалы: 25¹=25, 100¹= 100, 45¹=45

4)10, 100, 1000,... разряд бірліктерін 10 санының дәрежесі түрінде жазуға болады.

Мысалы: 100=10⋅10=10²

5)Санды өрнектің құрамында санның дәрежесі болса, онда дәрежеге шығаруды басқа амалдардан бұрын орындау керек.

Мысалы:15²-100=15⋅15-100=225-100=125

Ү.Жаңа тақырыпты бекіту.

А) Оқулықпен жұмыс: деңгейлік тапсырмаларды орындау

А деңгейі:№290,293, 296,301

В деңгейі:№305

С деңгейі:№312

Ә) Топтық жұмыс: «Қатені тап»,

І топ	23 +10=2⋅3+10=16 18:32=6 2=6⋅6=36
ІІ топ	22 +72 = 92 =9⋅9=81 5 ⋅22 = 102 =10⋅10=100

 Б) «Сәйкестендіру»

№	Тапсырма	№	Жауабы
1	5+5+5+5	1	54
2	6 ∙ 6 ∙ 6	2	5∙4
3	5 ∙ 5 ∙ 5 ∙ 5	3	63
4	7+7+7+7+7	4	7 ∙ 5
5	6+6+6	5	75
6	7 ∙ 7 ∙ 7 ∙ 7 ∙ 7	6	6 ∙ 3

В) топ басшылар сайысы:

1)у⋅у+1=82

2)100-х⋅х=36

3)2^х⋅3^х⋅5^х=900

4) 2^х⋅5^х⋅11^х=12100

ҮІ.  Сергіту сәті.  Сен білесің бе?

х	5	15	25	35	45
х2	25	225	625	1225	2025
х	55	65	75	85	95
х2	3025	4225	5625	7225	9025

Биыл үлкен мереке. Тәуелсіздік алғанымызға 25 жыл толды. Тәуелсіздік біздің ең басты бақытымыз. 1991 жылы 16 желтоқсан – тарихтағы ұлы күн. Бұл күн Қазақстан өзінің тәуелсіздігін жариялайды. Тәуелсіздіктің қалыптасу жылдарында ҚР көптеген жетістіктерге жеті және еркіндік, бірлік, тұрақтылық, гүлдену сияқты құндылықтры қалыптасады.  Тәуелсіздік. Тәй-тәй басқан шағынан бастап талай-талай қиындықтарға қарсы тұрған Тәуелсіздігіміздің бірте-бірте еңсесін тіктеп, тұғырын биіктеп, тамаша табыстарымен жігіт жасына жетіп отыр. Тәуелсіздіктің бізге бергені ұшан-теңіз, әліде берері тіпті мол.

ҮІІ. Қорытынды.

1) Бағалау.

2) Кері байланыс. Оқушылардан интервью алу парағын таратып, сабақ туралы пікір жазуды тапсырылады.

Тәсіл «Мен қандай құспын?»

  Сіздің сабақтағы әрекетіңізді бағалауды ұсынамын. 

Критерийлер	3 балл	2 балл	1 балл
Белсенділігі	жоғары	орташа	төмен
Сабақ материалы	Жақсы меңгердім	Жартылай меңгердім	Нашар меңгердім
Тапсырманы орындау	Өзім істей аламын	Біреу көмектесіп отырса жасаймын	қиналамын

Сіз әр критерий бойынша балл қойып, сосын қосуыңыз керек.

- Ал енді сіз қандай құс екенсіз?

3 – 5 балл –сіз торғайсыз,білімді бір дәннен жинайсыз

6 – 7 балл – сіз бұлбұлсыз,өз біліміңізді басқаларға бересіз

8 – 9 балл – сіз бүркітсіз,сіз үшін білімнің барлық құпиясы ашылды.

Үй тапсырмасы:

66-68 бет § 2.4  

А деңгейі  №297, 298, 301(3,4)

В деңгейі  №307, 310