Сценарий калмыцкого национального праздника Зул.

Муниципальн шаңhа дунд сурhулин бүрдǝмҗ

«Элстин №21-гч тойгта дунд школ»

1-гч «в», 3-гч «д» класст нерǝдгдсн

«Зул нас авдг байр.»

               

Давулснь:  Эдеева Д.Б.,

                  Сельвина Д.С

эклц классин багшнр

Элст,2012

Зул нас авдг байр.

КҮЦЛ:-хоорндан күүндвр тогтах,

-хальмг улсин авьясмуд медх, «Зул-нас авдг өдр»-медвр өгх,

-күүкдин келлһ өргҗүллһн.

Йовуд

Слайд 2 - Мендвт!

Зулыг хальмгуд эврәннь литәр үкр сарин  25-д кедг .

 Зул Зуңкван гегәнлә залһлдата. Эн өдрлә Зунква бурхн болсмн. Эн ончта йовдлыг тууҗд мөңкрүлхин төлә җил болһн хальмгуд үкр сарин 25-д зул өргәд ,Эзн Богд Зункван гегәнд зальврҗ ирсн заңшалта. Кезәнә хальмг теегт бәәсн олн хурлмудт байрин өдрлә ик мөргүл кедг бәәсмн. Мөргүлин хөөн хурлын гериг һурв дәкҗ эргәд,зул шатадг билә. Олн зул өргдг учрас эн өдриг Зул гиҗ нерәдсмн.

Слайд 3 -Эн сән өдрин өмн белдвр кех кергтә.

Урдаснь цаһан өвс цуглулад, хагсаһад бел кенә.Цаһан өвсәр зулын болн насна һол кенә.

Зулын өдрлә, ю күцәх кергтә?

(Сурһульчнр - Зул нас авдг өдр. Зулын өмн белдврин көдлмш кегднә. Өрк болһн герән ахулна, кирән уһана.

-Хуучн җилин кириг шин җилд орулдго болҗана, эн авъяс медх кергтә.

- Зулла гер болһнд күңшү һарһх зөвтә. Тернь өөкн- тосна үнр. Өрк болһн боорцган кенә.. боорцгар дееҗ бәрнә.

-Өрүн эрт босад, цәәһән чанад, дееҗ бәрәд, зулан өргдмн.

-Цацл цацад, һалд тос һаяд, күңшү һараһдмн.

-Зулын йөрәлән тәвәд цәәҺән уудг.

-Эн өдр көгшәһән тевчәд күндлдмн.

-Элгн-садан гиичләд оддмн.

-Асхн теңгрин одн күцсн цагт зулан өргәд, насан авдмн.)

Слайд 4

Зулын йөрәлмүд:

Орҗах җил өлзәтә цаһан хаалһта болҗ ,

Ээҗиннь-аавиннь кезәңк авьясар

Оньдин иигҗ зулан тосҗ.

Уур дееҗән өргҗ

Үсн тосн элвг-делвг болҗ.

Кезә чигн амулң менд

Төвкнүн бәәҗ

Сансн үүлтн бүтҗ

Арвн хар әрлҗ,

Арвн цаһан делгрҗ.

Ки мөрн киисҗ

Кишгтә буйнта,

Ут наста болҗ

Зуңкван Гегәнд күргҗ

Олн Деедс бурхд заятха!

-Мана сурһульчнр Зулын йөрәлмүд келхәр седҗәнә:

Эльзята, Данзан, Ангира, Валера, Бая, Дамба, Вероника, Санҗа

Слайды 6, 7, 8

- Зулын йөрәлд « Буур җил һарч, Ботхн җил  орҗ» гиҗ , юңгад келнәвидн. Түүнә тускар нег домг үзүлнәвид.

Темән   яһад овалһата

үмс теедг болсмби?

Моңһл келтә улс кезәнәс авн эврә литтә.Эн литд арвн хойр җилин җил болһнь адусна нерд зүүнә. Кенә нер арвн хойр җилин түрүн җилнь зүүхм гиҗ хулһн темән хойр хоорндан марһа бәрнә.

Өрүн һарсна нарна герлиг кен түрүлҗ үзнә, терүнә нер түрүн җилд өгхмн гиҗ эдн шииднә. Тиигәд темән маңһдуртнь ик эрт босад, нарн һарх үзгүр хәләһәд зогсна. Хулһн болхла, темән бөкн деер һарад, барун үзг тал ширтәд сууна.

Нарн һарх кем өөрднә. Дарунь нарна герл барун бийд бәәсн уулын орад сууна. Тер герлиг темәнә бөкн деер бәәх хулһн үзнә.

-Нарна герлиг би түрүлҗ үзүв, би чамас өндр бәәҗв. Түрүн җилд мини нер өгхмн, -гиҗ хулһн хәәкрнә. Иигәд хулһн  темәг мекләд, арвн хойр җилин түрүн җилд эврәннь нерән зүүлһҗ.

Темән хулһнд уурлад, терүнә ардас көөлднә. Хулһн овалһата үмснд орад бултна. Тер цагас авн , бултсн хулһныг хәәһәд, темән овалһата үмс теедг болсмн.

       Темәнә нерн арвн хойр җилин алькд чигн өггдсн уга, болв темән эврәннь бәәдләрн арвн хойр шинҗтә:

12 сурһульч маск өмсǝд келнǝ:

  хулһн чиктә, үкр гестә, бар тавгта, туула хамрта, лу бийтә, моһа нүдтә, мөрн делтә, хөн нооста, мөчн бөктә, така залата, ноха һуйта, һаха сүүлтә .

Ода буур җил ямаран?(Лу җил)

Ботхн җил келтн.(Моhа җил)

Слайд 9  кроссворд.

1. Хальмг улсин сǝн өдр.(Зул)

2. Ээҗ деежд ю тǝвнǝ?(боорцг)

3.Цаhан өвсǝр ю кенǝ?(hол)

4.Зул  өргдгт сав.(цөгц)

5. hуйрар кесн цөгц?(оңhц)

6. Тосар кесн әмтәхн зулын хот.( хǝǝлмш)

Слайд 10  Зулла йөрәҗәнәвидн!

1)   Дун  «Зул Сар» – 1 «в» класс

2)Танец с пиалами под музыку «Зул ирвә»- 3 «д» класс

3) Дун «Ээҗ ю келә» - 1 «в»

4) Шүлг Бембин Т.«Зул» (Байр, Диана, Наран)

5)  Дун «Богшурһа» (3 «д» класс)

6) Шавашмуд (3 «д» класс)

7)Шүлг, йөрәл – 1 «в»

8) Зальврһн – дун.( 3 «д» класс)

Слайд 11

Авсн наснтн өлзәтә болтха!

Эк-эцкнрин нерн деерǝс  күүкдиг йөрǝлhн.