СЮЖЕТТІ-РӨЛДІК ОЙЫНДАРДЫ МОДЕЛЬДЕУ «МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БАЛАЛЫҚ ШАҚ» РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ОРТАЛЫҒЫ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

 «МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БАЛАЛЫҚ ШАҚ» РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ОРТАЛЫҒЫ

СЮЖЕТТІ-РӨЛДІК ОЙЫНДАРДЫ МОДЕЛЬДЕУ

әдістемелік құралы

Астана 2010

Сюжетті-рөлдік ойындарды модельдеу. Әдістемелік құрал – Астана, 2010. - 143 с.

Құрастырушы - авторлар:

Артюшина Л.И., Лойко В.А., Калашникова Т.М.

Рецензенттер:

Бектұрғанова Р.Ч. – Қостанай педагогикалық колледжінің директоры.

Шибельгут А.Е. – Қостанай қ. № 12 балабақшасының директоры.

Осы әдістемелік құрал мектепке дейінгі тәрбие мен білім беру ұйымдардың тәрбиешілеріне, педагогикалық жоғарғы оқу орындарының, колледждерінің студенттеріне арналған, 3-5 жастағы балалардың сюжетті-рөлдік ойындарын кешенді басқаруды модельдеу үшін біртума материал ұсынылған.

 «Мектепке дейінгі балалық шақ»

республикалық орталығы, 2010

МАЗМҰНЫ

1	Кіріспе	4
2	Балабақшада сюжеттік ойынды ұйымдастыру педагогикалық принциптері	5
3	Сюжетті-рөлдік ойындарды басқарудың қазіргі заман әдістері	6
3-5 жастағы балалардың сюжетті-рөлді ойындардың модельдері:
4	Банк	10
5	Теңізшілер. Балықшылар. Су астындағы кеме	12
6	Ұшқыштар	14
7	Отбасы. Қарлығаштың туылған күні	17
8	Супермаркет. Жайлаудағы дүкен	19
9	Мереке. Наурыз. Асхат пен Сәуленің тойы	21
10	Экологтар. Бағбандар	23
11	Құрылысшылар	24
12	Жедел жәрдем. Емхана. Аурухана	25
13	Телевизия	27
14	Жүргізуші. Гараж. Жол полициясы	29
15	Ателье. Сән Үйі	31
16	Мектеп	33
17	Цирк	35
18	Театр	37
19	Зерттеушілер	39
20	Пошта	41
21	Редакция	43
22	Билайн Корпорациясы	45
23	Зообақ	47
24	Дәмхана. Макдональдс. Пиццерия	50
25	Кітапхана	52
26	Жылжымайтын мүлік агенттігі	54
27	Ғарыш	56
28	Химиялық тазарту	58
29	Құтқару қызметі	61
30	Олимпиада	63
31	Мұражай	66
32	Дизайнер студиясы	68
34	Шаштараз	70
35	Әдебиет	72

КІРІСПЕ

«Ойын – бұл баланың рухани дүниесіне оны қоршаған ортасы туралы ұғымдардың және түсініктердің жандандыратын ағыны енетін үлкен жарық терезе сияқты», деп Сухомлинский В.А. жазған болатын.

Қазіргі заманда мектепке дейінгі білім беру жүйесінің жағдайы жаңаруда және дамуда. Жаңа Мемлекеттік стандарт мектепке дейінгі білім беру қызметінің негізі болып базистік оқу жоспары анықтайтынын педагогтың іс-әрекеті емес, бала - педагогикалық процестің субъекті ретінде болатынын көрсетеді. Біртіндеп қиындап отырған ойын іс-әрекетінің міндеттері балаға алға жүруді, өз шығармашылық қасиеттерін дамытып, өздігінен жетілуге мүмкіндік береді. Ал ойын - сауық, демалыс ретінде бола тұрып, оқытуға, шығармашылыққа, адам қарым-қатынастарының өмірдің әр-түрлі салаларында көрінудің, оларды модельдеуіне айналуға мүмкін.

Еркін сюжетті-рөлді ойын — мектепке дейінгі жастағы балалар үшін ең қызықты іс-әрекет. Оның тартымдылығы — ойнай отырып, бала субъективті еркіндікті сезінеді, тәжірибелік туынды іс-әрекеттегі қарсылықтарға тап болып, қиынға түсетіндердің барлығы — заттардың, әрекеттер және қарым-қатынастардың оған тәуелді екенін сезінеді. Сонымен қатар, педагогикалық әдебиетте балабақшадағы балалардың ойын іс-әрекеті тиісті деңгейіне жете алмайтыны туралы мәселе бірнеше рет көтерілген болатын. Ойын — кез келген әрекет сияқты бей-берекет пайда болмайды — ересектер тарапынан қалыптастырылады. Балалар ойнай алу үшін олардың саналарында эпизод-әрекеттердің жиынтығы тұрақталу тиіс. Балалар қандай әрекеттерді орындау керек екенін білулері қажет және меңгерген білімдерінен тек осындай лайық сәттерді таңдай біліп, оларды қиялдан құрылған жаңа сәттер ойлап таба білулері тиіс. Сондықтан тәрбиешінің бала ойынын ұйымдастыру технологиясын меңгеру мәселесі айрықша өзекті болып отыр.

Осы әдістемелік нұсқауларда сюжетті ойынды ұйымдастырудың жаңа әдісі — модельдеу арқылы ұсынылып отыр. Әзірленген модельге сүйене отырып, тәрбиеші балаларға алдағы уақытта бақылаған оқиғалардың эпизодтарын, қатысушылардың әрекеттерін, әр бір нақты қатысқан адамдарды, әр бір әрекет етушінің міндеттерін, олардың қарым-қатынастарының мазмұнын еске түсіруге көмектеседі. Модельдеу процесінде тәрбиешінің міндетіне баланың барлық мүмкіндіктерін барынша өзектеуді қамтамасыз ететін ойынды басқаруды ұйымдастыру кіреді. Осылайша ойынның нәтижелі де қарқынды жоспарлауы, ойнау дағдыларының біртіндеп қиындатуы жүзеге асады.

Ұсынылып отырған модельдер қазіргі заманның барлық салаларын қамтып, құрамына әр түрлі тақырыптар кіреді: тұрмыстық, өндірістік және қоғамдық.

Әрбір модельдің келесі кезеңдері бар:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

2.  Технологиялық карта.

Балабақшадағы ойынды жоспарлауға және басқаруға қолданатын бұл әдіс мектеп жасына дейінгі балалардың еркін дербес ойын деңгейін бірталай арттыруға мүмкіндік береді.

Әдістемелік нұсқаулар педагогтар үшін пайдалы болады, әсіресе қазіргі уақытта, мектепке дейінгі білім берудегі «оқу» типі бойынша балалардың балабақшадағы өмірін ұйымдастыру дәстүрлі түрін кейін қалдырып, балалардың белсенділігінің еркін шығармашылық түрлеріне, соның ішінде балалар дамуының маңызды факторлары болып табылатын сюжетті ойынға көп көңіл бөлініп жатыр.

БАЛАБАҚШАДА СЮЖЕТТІ ОЙЫНДАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ  ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ПРИНЦИПТЕРІ

Мектепке дейінгі балалық шақ — 3-тен 6-7-ге дейінгі жас — баланың дамуындағы мүлде айрықша кезең болып табылады. Дәл осы жаста ішкі психикалық өмір және жүріс-тұрысты іштей реттеу пайда болады. Бұл ішкі өмір жалпы түсініктер бойынша әрекет ету қабілетінде, баланың қиялында, ерікті жүріс-тұрыста, ересектер және құрдастар арасындағы мазмұнды қарым-қатынаста танылады.

Осы маңызды қасиеттер мен қабілеттердің барлығы, ересектермен әңгімелесуде, мамандар сабақтарының барысында емес, сюжетті-рөлді ойында туындайды.

Осындай ойында балалар ересектердің рөлдерін ойнап, өздері арнайы құрастырған ойын жағдайларында, қиялдан шығарған жағдайларда ересектердің іс-әрекеттерін және олардың арасындағы қарым-қатынасты қайта орындайды (немесе модельдейді).

Сюжетті ойын бала тарапынан шынайы, сезінетін өнімді талап етпейді, бұл ойында барлығы шартты, барлығы «әзіл сияқты». Бала елестеткен шегені ойыншық балғамен соға алады, бірақ шын мәнінде шегені соға алмайды, «дәрігер» болып, ауру қуыршақтарды «емдей» алады, ал шын мәнінде бұл «ересектердің» мамандығы бала үшін алшақ жатыр; шын өмірде ешқашан болмаған толғандыратын оқиғаларға енеді; өзін өзі ойдағыдай таныта алмай қалған жағдайларды қайтадан «бастан кешіп» жатады.

Сюжетті ойынның осындай «мүмкіншіліктердің» барлығы мектеп жасына дейінгі баланың тәжірибелік әлемін кеңейтіп, оған ішкі эмоционалдық жайлылықты қамтамасыз етеді.

Қазіргі заманның психологиялық-педагогикалық зерттеулерде сюжетті ойын - адамның кез келген іс-әрекеті сияқты — балада өз бетімен пайда болмайды, оны меңгерген, «ойнай алатын» өзге адамдар арқылы қалыптасатыны туралы көрсетілген.

Сюжетті ойын тақырыбынан тыс өзінің ең қарапайым түрінде заттармен шартты әрекеттер тізбегі ретінде құрылуы мүмкін, күрделі түрінде — спецификалық рөлдік ара-қатынастардың тізбегі ретінде, аса күрделі түрінде — әр түрлі оқиғалардың бірізділігі ретінде құрылуы мүмкін.

Көптеген зерттеулер негізінде 3-5 жастағы бала ойнайтын рөлдеріне еніп, оларды біртіндеп алмастыра білу керек екендігі, заттармен әрекет ету және рөлі бойынша сөйлеу арқылы жүзеге асыруы тиіс, құрдас-серіктеспен рөлдік қарым-қатынас құру тиіс екендігін көрсетті. Есейе келе, бала ойын барысында әр түрлі оқиғалардың бірізділігін өрістету тиіс, оларды өзінің және 2-3 құрдас-серіктестің ойластырғанына сәйкес ұластыру тиіс, сюжетті оқиғаларды рөлдік ара-қатынас арқылы және заттармен әрекет ету арқылы жүзеге асыру тиіс.

Балабақшада сюжетті ойынды ұйымдастыру принциптері:

Тәрбиеші балалармен бірге ойнау тиіс

1. Тәрбиеші балалармен бірге мектепке дейінгі балалық шақ бойы ойнау тиіс, бірақ ойынның әр бір кезеңінде балалар ойын құрудың жаңа, одан да күрделі тәсілін танып және меңгере алатындай, ойынды ерекше әдіс арқылы өрістету қажет.

2. Ерте жастан бастап және әрі қарай мектепке дейінгі балалық шақтың әрбір кезеңінде ойын біліктері қалыптасқанда баланы ойын әрекетті жүзеге асыруға, сонымен қатар, оның мағынасын серіктесіне — ересек адамға және құрдасына — түсіндіруге бағыттау қажет. Осындай стратегия балалардың жеке өзіндік ойынды, ерте жастағы шағын топтарда элементарлы жұптасқан ара-қатынастан бастап балалардың үйлесімді біріккен ойынын қамтамасыз етеді.

Сюжетті-рөлдік ойындарды басқарудың қазіргі заман әдістері

Д.Б. Эльконин белгілеген балалалық шақ аралығындағы сюжетті-рөлді ойынның төрт деңгейі тәрбиеші үшін ойынды дамытудың бағдары бола алады.

Бірінші деңгей. Ойынның негізгі мазмұны заттық әрекеттер болып табылады. Іс жүзінде ойында рөлдер бар, бірақ олар әрекеттерді анықтамайды, олар баланың орындаған әрекеттердің түрлерінен өздері туындайтын болады. Әдетте ойынның алдын ала жоспары құрылмайды: балалар рөлдерді атамайды, оларды ойын әрекетін орындап болғаннан кейін белгілейді. Әрекеттері біркелкі және бірнеше рет қайталану тенденциясы бар және олардың логикасы оңай бұзылады. Бала ойын барысында рөлдік жүріс-тұрысты құрайтын әрекеттердің күрделі реттілігін орындамайды.

Екінші деңгей. Ойынның негізгі мазмұны заттық әрекеттер болып қала береді. Ойында күрделі әрекеттердің тізбегі орындалады. Бұл ретте алдыңғы қатарға ойын әрекеттің шынайы өмірдегі әрекетке сәйкестігі шығады. Әрекеттер логикасын олардың шынайы өмірдегі реттілігі анықтайды. Ойын әрекеттер түрлерінің диапазоны кеңейе түседі. Орын ауыстыру мүмкіндігі шектеулі. Ойындағы заттардың атауларын ауыстыру тұрақсыз, орынбасар-заттардың жаңа мағынасы тез жоғалады. Балалар рөлдерін атайды, алайда, ойын әрекеттің өзі және ойындық заттың таңдауы баланың белгілі бір рөлді қабылдауын анықтайды.

Үшінші деңгей. Баланың рөлді ойнауы және ойынға байланысты әрекеттерді орындау - ойынның негізгі мазмұны болып табылады. Ойын іс-әрекетті алдын ала жоспарлай бастайды, рөлдердің орындалуын қадағалап, түзетеді. Рөлдер айқын, анық, балалар оларды ойын басталмай тұрып анықтайды, рөлдер әрекеттердің логикасын және түрін анықтайды. Модельденген әлеуметтік қарым-қатынастардың сипатын жеткізетін ойын әрекеттері пайда болады. Бұл әрекеттер әркелкі, жалпыланған бола бастайды, жиі сөйлеу арқылы орындалады (аталады). Кейіпкерлердің арсындағы қарым-қатынасты сипаттайдын өзіндік рөлдік сөз сөйлеу пайда болады. Орын ауыстырудың мүмкіндіктері кеңейе түседі: орынбасар заттың нақты белгіленген қызметі жоқ болса ғана заттық ойындық жаңа мағынасы тұрақты болады. Ережелер ашық анық түрде көрсетілмеген, бірақ іс жүзінде рөлдердің орындалуын реттейді және ойын әрекеттердің логикасы бұзылған жағдайда өзекті болады.

Төртінші деңгей. Ойынның негізгі мазмұны — әлеуметтік және жеке тұлға аралық қатынастарды көрсететін әрекеттерді орындау. Алдын ала жоспарлау іске асырылады: ойынды ойластыру, рөлдер және ойнайтын заттар бөлу, кейде ойын ережелері бөлінеді. Рөлдер анық және айқын, орындалуы ережелермен реттеледі. Сөйлеген сөздері мәнерлі, өрістетілген және рөлдік сипаты бар. Әрекеттердің логикасы бар және әр түрлі, нақты жүйе дамыған. Сөз сөйлеу әрекеттерінің үлесі арта түседі. Бала шынайы өмірдің ережелерін алып, оларға ойын барысында бағынатынын көрсетеді. Орын алмастыру кеңінен қолданады. Егер нақты белгіленген қызметі бар зат орынбасар ретінде қолданса да, балалар ойынның жаңа мағынасын, сақтау қабілеттерін танытады.

Мектепке дейінгі балалық шақ бойы ойынның бірінші деңгейінен (мектепке дейінгі кіші жастағы) төртінші деңгейіне дейін даму динамикасы байқалады (мектепке дейінгі ересек жастағы).

Алайда, көпшілік тәжірибелік мәліметтер көрсеткендей, мектепке дейінгі балалық шақтың аяқталу кезінде ойын дамуының төртінші деңгейіне дейін жететін балалардың саны көп емес. Әрине, осындай жағдай мектепке дейінгі балалардың жалпы психикалық дамуында және жеке тұлғасының дамуына әсер етеді.

Шығармашылық ойынның ерекшеліктерін талдау кезінде негізгі талданатын ерекшелік - ойынның мазмұны. Ойынның мазмұны ересектер орындайтын әрекеттерді бейнелейтін ойындардан, одан әрі адамдардың қарым-қатынастарын бейнелейтін ойындарға қарай дамып, соңында — қоғамдық жүріс-тұрыстың және қатынастардың ережелеріне бағыну  негізгі мазмұны болатын ойындарға дейін мазмұны өрістейді.

Ойынның мазмұны - «жақсы» ойынның дамуын анықтайтын маңызды фактор болып табылады.

Осындай ойынның келесі критерийлерін атауға болады:

- ақыл-ойды және адамгершілікті дамытатын мазмұнының болуы;

- қиялды және шығармашылықты дамытатын;

- қарым-қатынаста ықыластықты дамыту;

- өз күшін сезінуден қуаныш алу.

Алайда, зерттеулердің мәліметтері бойынша (Артемова Л.В., Гаспарова Е.М., Зворыгина Е.В., Новоселова С.Л. және т.б.) балабақшаның тәрбиеленушілерінде шығармашылық ойыны стереотипті сипатында болады. Ол жиі қатаң тәртіпті іс-әрекет түрінде болады, біркелкі, тәрбиеші алдын ала барлығын ұйымдастырып, балалардың шығармашылық еркіндіктеріне орын болмайтын фронтальды сабақтар тәрізді.

Ойынның осындай жағдайдың келесі себептерін атауға болады:

- ересектердің — ата-аналардың және тәрбиешілердің -  саналарында бала ойынының құндылығын түсінбеушілігі;

-тәрбиешінің пассивті бақылаушы немесе баланың жүріс-тұрысын және әрекеттерін айтып істеткізуші позициясы;

- балабақшаның барлық топтарында бірдей тәптіштенген және балаларды олармен әрекеттесудің бірдей тәсілге итермелейтін ойыншықтардың болуы:

- бала қиялының дамуына себеп болатын жабдықтылмаған ойын материалының жеткіліксіз саны.

Тәрбиешіге тәрбие процесін модельдеуі ғана емес, ойынды өткізудегі шығармашылық позициясы байланысты болады, себебі, тек тәрбиеші ғана балаға әсер ету тәсілдерін анықтайды. Сондықтан, педагогикалық іс-әрекетте ересек пен бала арасындағы қарым-қатынастың сипатын өзгеру басты болып табылады. Ересек пассивті бақылаушы позициясын ұстанбай, ойынның белсенді серіктесі ретінде болу тиіс.

Біздің ойымызша, осындай жағдайды қамтамасыз ету үшін:

- бала ойынына үн қатып, әрбір қатысушының эмоционалды күйін сезіне алу;

- ойын сюжетінің дамуына сәйкес балалармен қарым-қатынастың сипатын және мінезін өзгертуге қабілетті болу қажет. Ол үшін затты-ойындық ортаны өзгерту арқылы және ересектің баламен ынталандырушы қарым-қатынастары арқылы құрылатын мәселелі ойын жағдайлар қолданылады;

-бала ойынының мазмұнының көзі ретінде болатын ақиқаттағы оқиғаларды тәрбиешінің білуі, оның балалар түсінетіндей мәліметтерді белгілі бір тәсілмен, әдіспен жеткізе білуі, балалардың шығармашылық қабілеттерін танытуларын және балалардың іс-әрекетін ынталандыру;

- балада ересектің бейнесін және оған еліктеуді тырысуын (ойын сюжетінің даму деңгейіне байланысты) қалыптастыратын лайықты педагогикалық ықпал құралдарын іріктей алу;

-ойынның мүмкін болатын нәтижелерін модельдеу.

Ойынға байланысты педагогикалық ықпалдың мақсаты «білімді ұжымдық өңдеу» емес, балалардың өзіндік ойынды қамтамасыз ететін, шағын ойын бірлестіктерде құрдастарымен қарым-қатынасқа түсу өз еркіндерімен әр түрлі мазмұнды іске асыратын ойнау қабілеттерін қалыптастыру болып табылады.

Тәрбиеші мектеп жасындағы баланы ойынға тартып, оған жетіспейтін аға мен әпкелердің, құрдастардың орнын басу тиіс. Осындай стратегия балалардың жеке дербес ойынын, олардың шағын топтардағы келісімді ойынын, ерте жастан бастап қарапайым жұптағы қарым-қатынасқа түсуді қамтамасыз етеді.

Ойын баланың өз шығармашылығын жүзеге асырудың шынайы құралы болып, дамытушы қызметін толық атқаруы үшін, ол ересектермен «жоғарыдан» түсірген тақырыптардан және әрекеттерді тәртіптеуден тәуелсіз болу керек. Балада ойынның күрделі «тілін» меңгеру мүмкіндігі болу тиіс —  өзінің ойластыруы бойынша шығармашылық еркіндігін арттыратын жүзеге асырудың жалпы тәсілдерін меңгеру (шартты әрекеттермен, рөлдік қарым-қатынаспен, сюжетті шығармашылықпен құру).

Тәрбиеші, балалардың еркін іс-әрекетіне қосылып, ойнайтын серіктестің позициясын қабылдап, балалардың дербес ойынын дамыту жақынарадағы даму аймағын құрады.

Бала осындай жағдайда өзін ойынға кіру және одан шығу мүмкіндігінде еркін және теңдес сезінеді, өзін бағалаудан тыс сезінеді: жақсы-жаман, дұрыс-дұрыс емес, себебі, сюжетті ойында бағалау қолданылмайды.

Ересек пен баланың бірлескен ойыны бала үшін (сабақ немесе нұсқау бойынша әрекет емес) болып осы іс-әрекетте тәрбиешінің, барлық жағдайларда бағынатынын ересек адамның қысымын сезінбей, тек «қызық ойнай алатын» серіктестің ілгерлігін сезінгенде ғана шынайы ойын ретінде болады. Осындай позициялардың алмасуы және ойнай алатын серіктес ретіндегі тәрбиешінің шынайы эмоционалды жүріс-тұрысы — баланың бойында жалпы сюжетті ойынға деген ықыластың туындайтынның кепілі, сондай-ақ, ересек адам ойынға қосатын тақырыптарға деген қызығушылығы пайда болады.

Балабақшада ойынды ұйымдастыру қажет:

Біріншіден, тәрбиеші мен балалардың бірлескен ойыны ретінде, ересек ойнайтын серік ретінде болып, сонымен қатар, ойынның ерекше «тілін» білетін адам ретінде болады. Балалардың әрбір ойластыруын қабылдайтын тәрбиеші және оның шынайы эмоционалды жүріс-тұрысы баланың өзін емін-еркін сезінуін, ойыннан ляззат алуын, ойын тәсілдерімен өзі меңгеруіне деген ынтасының қалыптасуын қамтамасыз етеді.

Екіншіден, әрбір жас кезеңдерде ойын балалардың еркін дербес іс-әрекеті ретінде болуы тиіс, ойында балалар барлық өздеріне қол жетерлік ойын әдістерін қолданатындай, бір бірімен еркін бірлесіп, қарым-қатынас орната алатындай, ересектерден тәуелсіз балалық шақ әлемі қамтамасыз етіледі.

Балалардың дербес ойыны көбіне заттық-ойындық ортаны ұйымдастырылуына және сәйкес ойын материалдарды іріктелуіне байланысты. Балалардың сюжетті ойынының заттармен жабдықталуы бұрынғыдан икемді болу керек, тәрбиеші және балалармен бірге (бұдан әрі балалардың өздерімен) ойын басталмай тұрып ұйымдастырылуы керек.

Сюжетті-рөлді ойынды дер кезінде қалыптастыру үшін кешенді басқару әдісін қолдану ең тиімді болып табылады.

І. Ойынды басқару кешенді әдісі бір-бірімен байланысты компоненттерді қамтиды: балалардың белсенді іс-әрекетте айналамен танысуы; үйретуші ойындар; заттық-дамытушы ортаны ұйымдастыру; ойын процесіндегі ересек пен баланың қарым-қатынасы.

ІІ. Балаларды білімдермен, әсер алумен байыту. Түсініктерді қалыптастыру: бақылау; экскурсиялар (алғашқы, екінші, қорытынды); шығармашыл мамандық өкілдерімен кездесу; көркем әдебиет оқу; тәрбиешінің әңгімесі; сұхбат-әңгіме; белгіленген тақырыптар бойынша балалардың әңгіме құруы; балалармен жеке әңгімелесу; әдеби туындылар бойынша сахналау (әдеби сюжеті бойынша, туындының басын немесе соңын өзгертіп); қиял-ойын; эстетикалық әңгімелесу.

IIІ. Шығармашылық іс-әрекеттің қалыптасуы мен дамуына себеп болатын әдістер: ұсыныс; еске түсіру; кеңес; ойын материалын іріктеу; ойынды ойластыру бойынша сұхбат-әңгіме; тапсырыстар; сұрақтар; түсіндіру; сурет материалдарды қолдану; костюм элементтерін әзірлеу; балалармен бірге орындау; тәрбиешінің ойынға қатысуы (бір баламен ойнау, бастаушы немесе жетекші рөлді орындау).

IV.      Құрылыс материалдардан құрастыруға және салған заттармен ойнауға үйрету: үлгіні қарау; құрастыру тәсілдерін көрсету; сызбаларды, суреттерді, фотосуреттерді, кестелерді, модельдерді қолдану; құрастырған заттармен ойнау үшін материалдарды іріктеу; қағаздан, қатты қағаздан, табиғи және қосалқы материалдардан ойыншық жасауға үйрету.

Балабақшадағы тәрбиеші уақыт мүмкіншілігі тапшылығына байланысты балаларға нақты ойын тәжірибесін біртіндеп жинау және жалпылау барысында белгілі бір ойын дағдаларын меңгеруге себеп болатын бірлескен ойынның осындай көлемін қамтамасыз ете алмайды.

Ойын дағдыларын қалыптастыру үшін ойынды тиісті жас кезеңінде балалар ойын құрудың жаңа, күрделі әдісін қолдануға қажеттілігі туындайтын түрде ұйымдастыруға болады.

Бұл жағдайда балалар бастапқы кезде әдісті жаңадан «ашып», оны ересек адаммен бірге «таза» түрінде қолданып, кейін әр түрлі мазмұны нақты өзіндік ойынға апарады.

Шартты ойын әрекеттер қалыптасу кезеңінде ересек адам көбіне ойынның «бір тақырыбын, бір сюжетін» әрекеттердің мағыналы тізбегі ретінде өрістетіп, балаларға сюжеттің дәл осы аспектін атап көрсету тиіс.

Рөлдік жүріс-тұрыстың қалыптасу кезеңінде тәрбиеші үшін кейіпкерлердің (рөлдердің) іліктес жүйесі ретіндегі бір кейіпкердің басқаларымен қарым-қатынасы, жаңа кейіпкерлерді енгізу арқылы және «көп кейіпкерлі» сюжет негіз болу тиіс.

Жаңа сюжеттерді құру біліктерінің қалыптасу кезеңінде тәрбиеші мен балалардың бірлескен ойында әр түрлі оқиғаларды құрамдастыруды болжайтын, жаңа оқиғалардың қатарын қарастыратын «көптақырыпты» сюжеттерді өрістеру керек.

Балаларды ойынға тартып, олармен бірге ойнау үшін тәрбиешінің өзі белгілі бір түрде құрылған сюжетті «тірідей» ойын процесінде балаларды қызықтыратын тақырыпқа сүйеніп,  еркін өрістетуге үйрену керек.

Ересек адамның ойын процесінде балалардың ұсыныстарын қабылдап, баланың ойластырған ойын әрекетін жалғастыра алу, жаңа кейіпкерді (сондай-ақ, ойын рөлін) енгізе алу, құрастырғанды аяқтау, бала ұсынған оқиғаны өрістету шеберлігінен балалар үшін ересекпен бірлескен іс-әрекеттің тартымды және қалыптастыратын әсердің табысты болуы байланысты.

Тәрбиеші ойын сюжет-оқиғалардың элементтеріне, кейіпкерлеріне (рөлдерге), олардың әрекеттеріне сүйеніп, еркін пайдалану тиіс, әр жастағы балалармен сюжеттерді өрістете алу тиіс.

Балалармен бірлесіп ойнағанда да, өзіндік іс-әрекетері үшін жағдай жасаған кезде де, ересек тарапынан мәжбүрлеу, тақырыптарды, ойын рөлдерін, ойын түрін (өздік немесе бірлескен) міндеттеу мүлде жарамайды.

Балалардың бойында балабақшада «өз еркінше емес, бұйрық бойынша ойнау керек» деген сезім тудырмау тиіс. Жалпы, педагогикалық процесте ойынға қатысты бір бірімен тығыз байланысы бар екі құрамдас бөлікті ажырату қажет: ойын процесінде жаңа біліктері қалыптасатын балалар мен тәрбиешінің біріккен ойыны, және балалардың өздік ойыны, оған тәрбиеші тікелей қатыспайды, тек ойын белсенді болу үшін және балалар меңгерген ойын біліктер арсеналындағы ойын дағдыларын қолдану үшін жағдай туғызады.

«Банк» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- Л. Кларина «Гном-экономның және перизат Экономиканың сабақтары»;

- Лада И. «Жаңа үй»;

- Бомент А. «Біз тұратын үй»;

- Габе Д. «Жұмыс»;

- Липсиц И. «Экономика еліндегі ғажайып оқиғалар»;

- Корчак Я. «Кішкентай бизнесмен»;

- Кнышов Л. «Сәбилерге арналған экономика  немесе Миша қалай бизнесмен болды», «Экономикстің және достарының ертегілік саяхаты».

Өнімді іс-әрекет түрлері

- банкнот және банк карточкаларын әзірлеу;

- өз тобының ақшаларының суретін салу.

Балалармен әңгімелесу

- «Баға, кредит, ипотека деген не?»;

- «Сатып алудың перспективасы».

Дидактикалық ойындар

- «Сатып ал»;

- «Бір тауардың базары»;

- «Экономикалық сөздердің тізбегі».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- «Тиынның» суретін салу;

- айналамен таныстыру «Ақша. Ақша қандай болады? Адамдарға ақша не үшін қажет?»

«Дүкенге» саяхат.

Ата-аналармен жұмыс

- балалар мен ата-аналардың банкке саяхаты.

«Банк» сюжетті-рөлдік ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: Рөлді таңдап, рөлге сәйкес әрекет ету, ынтымақтастық дағдыларын қалыптастыру. Ойында әлеуметтік ақиқат оқиғаларын көрсету, балалардың бақылаудың, саяхаттың және ересектер мен қарым-қатынастарының барысында көргендерін ойында ауыстыру. Қоғамдық жерлерде жүріс-тұрыстарын бекіту, сөз сөйлеу этикет дағдыларын қалыптастыру.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеттері	Балалардың іс-әрекеттері
Банкке бару қажет қызметтерді таңдау. Кассаның, валюта айырбастау пункттің қызметі. Құжаттарды рәсімдеу,   коммуналдық төлемдерді қабылдау. Пластикалық карточкалармен жұмыс. Банк директорынан кеңес алу. Кредит рәсімдеу. Инкассаторлардың келуі.	Бланктер; касса, жинақ кітапшасы, компьютер, пластикалық карточкалар, әр түрлі елдердегі ақша, пластикалық карточкалармен жұмыс істеу үшін аппарат.	Директор рөлінде банк қызметін ұйымдастырады,  кадрларды  тағайындайды, персоналды бақылап отырады, жұмысты дұрыс атқару үшін бағыт береді; Келген адамдарға кеңес береді, шиеленістерді жояды, қажетті жабдықтарға   тапсырыс береді.	Келушілер: қажет қызметтерді таңдайды, банк директорынан кеңес алады; карта бойынша немесе қолда бар ақшамен  төлем жасайды,  валюта айырбастайды, кредит рәсімдейді. Кассир: клиенттің жинақ кітапшасын алып, оған беру керек ақшасын санайды, ақшаны береді, инкассаторлардан ақша қабылдайды.  Менеджер: дүкендегі тауарларды сатып алу үшін банктен ақшаны қарызға алуды ұсынады. Оператор: дүкендегі тауарларды сатып алуға, туристтік саяхаттарға кредит рәсімдейді. Инкассаторлар: дүкеннен, шаштараздан және т.с.с., ақшаны алады, санайды, банкке әкеледі.

«Теңізшілер. Балықшылар. Теңіз астындағы қайық» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- «Фосфорлық аулау» Н.Рыжих кітабынан үзінді;

- Н. Сахарнов «Екі радист»;

- Б. Житков «Теңіздегі өрт»;

- С. Сахарнов «Ең жақсы пароход»;

- З. Петров «Капитандар»;

- М. Садовский «Бәріміз - теңізшілерміз».

Өнімді іс-әрекеттер түрлері

- теңізшілер туралы альбом әзірлеу;

- әр түрлі балықтардың суреттерін салу;

- кеме құрылысы.

Балалармен әңгімелесу

- теңізшілердің қызметі туралы әңгімелейтін иллюстрациялар бойынша;

- теңізшілер болып қалай ойнау керек, қай заттарды өздері әзірлей алатынын, қандай рөлдер ұнайды.

Дидактикалық ойындар

- «Жұмыс істеу үшін не қажет екенін?»;

- «Лабиринт».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- Тіл дамыту «Сурет бойынша әңгіме құру»;

- Құрастыру «Біздің кеме»;

- Сурет салу «Теңіздегі кеме».

Ата-аналармен жұмыс

- балалармен бірге теңізшілер туралы иллюстрациялар жинау;

- теңізшілердің қызметі туралы әңгімелеп беру;

- телехабар көру.

«Теңізшілер. Балықшылар. Теңіз астындағы қайық» сюжетті-рөлді ойынның технологиялық картасы

Мақсаты: Балаларда ойын барысында бірнеше әрекеттерді логикалық бірізділікте байланыстыру, ойын жағдайына кіру, өзіне рөл алып, ойын аяғына дейін рөлге сәйкес әрекет ету біліктерін қалыптастыру. Балалардың позитивті және топта игілік қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеттері	Балалардың іс-әрекеттері
Кеме, теңіз астындағы қайықтың құрылысы. Жүзуге дайындық,  маршрутты таңдау, жүзу, рөлдік әрекеттерді  орындау, кемені жөндеу,  сүңгіуірлердің  жұмысы. Байрақты көтеру. Портқа қайту. Майшабақ  табу, аулау,  керме ау бұзылды, балық кетіп бара жатыр,  кеме тесілді. Жаңа зәкір түсіп, суға батады, теңіздегі өрт, көмек келе жатыр.	Торды жасау үшін құрылыс және құнсыз материал, штурвал, матростардың бескозыркалары, жалаулары бар кеменің мачталар, бинокльдер, боцман үшін рупор мен ысқырық,  шлюпкалар, құлаққаптар, рация, сүңгуірлердің шлемдері, от сөндіру машиналар,  шлангтер, от сөндірушілердің  каскалары,              дәрігерлердің  құралдары, касса, билеттер, ақша, ыдыс, аспаз үшін қалпақ, халат,  саяхатқа баратын    қаланың суреті  бейнеленген  ашық хаттар.	Капитан рөлінде кемені жүргізеді, команда мүшелеріне нұсқау береді,  маршрут парағын береді, басқа кемелермен, диспетчерлық қызметпен  байланысқа шығады. Бинокльдан балық топтарын табады, зәкір тастайды, балықшыларға команда береді.	Кеме жасаушылар кеме құрады, матростар мачтаның үстінде, қараңғыға үңіліп қарайды, алдыға қарайтын матрос көпірдің үстінде тұр,  руль басқаратын адам сейнерді жүргізеді, қайықшы керме ауды дұрыс лақтырғандығын қадағалайды. Боцман матростарға команда береді, олардың жұмыс атқарғанын қадағалайды. Сүңгуірлер теңіз түбін қарайды, зәкірді іздейді, краншылар кемеге жүк тиеді. Механик көмірдің өртенгенін хабарлайды. Дәрігер жүзу кезінде  ауырып қалған  жолаушыларды емдейді. Балықшылар: торды айналдырады, теңізге тастайды, балық ұстайды, түрі мен сорты бойынша жәшіктерге салады. Механик машиналардың жұмысын тексереді, Жолаушылар билеттерді сатып алып, кемеге отырады, қоғамдық көліктегі жүріс-тұрыстың  ережелерін сақтайды; Аспазшы жолаушыларға ас дайындайды.

 «Ұшқыштар» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығарма оқу

- И. Винокуров «Аэродромда», «Ұшақты кім жүргізеді», «Биік ұшып, тереңді көреді», «Далада ұшақ қалай жұмыс», «Боран арасында».

Өнімді іс-әрекет түрлері

- ұшқыштар еңбегі туралы альбом әзірлеу;

- ұшқыштар ойынын ойнау үшін ұсақ-түйек атрибуттар әзірлеу;

- аэродром макетін ағаштан, ермексаздан, қағаздан және картоннан әзірлеу.

Балалармен әңгімелесу

- ұшқыштардың еңбегі туралы  иллюстрациялар мен фотосуреттерді қарау;

- ұшқыштардың еңбегі туралы үйде естіген әңгімелер туралы шағын топтардағы балалармен әңгімелесу;

- «Ұшқыш болып қалай ойнауға болады»;

- «Ойын үшін өздері не әзірлеп шығаруға болады».

Дидактикалық ойындар

- «Аэродром» пазлдары.

Ұйымдастырылған оқу іс-әркеті

- «Қайратты  мамандықтар» қоршаған әлеммен таныстыру;

- «Ұшқыштар» тақырыбына сурет салу;

- «Аэродромда» мүсіндеу.

Ата-аналармен жұмыс

- аэродромға бару;

- ұшқыштар туралы иллюстрациялар,  кітаптар, аудиожазбалар жинау;

- ұшқыштардың еңбегі туралы танымды телехабарлар  қарау.

 «Ұшқыштар» сюжетті-рөлді ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: Ойында қоршаған ақиқат өмірдің оқиғаларын көрсету біліктерін қалыптастыру. Балалар арасында бірлесіп ойнау дағдыларын, рөлдерді бөлу туралы келісу біліктерін тәрбиелеу. Сюжетті-рөлдік ойынды жаңа мазмұнмен, жаңа эпизодтармен байыту арқылы жалғастыруға үйрету. Сөздік қорын дамыту, сөз сөйлеу қабілетін байыту.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеттері	Балалардың іс-әрекетті
Ұшар алдында ұшақты тексеру. Ұшақ ұшуда. Санитарлы ұшақ боранда ұшуда. Мұздақтағы балықтарды құтқару. Ұшақ далада жұмыс істеуде.	Ұшақ, шланг, машина, көлікке жанармай құйушы ұшақтың штурвалдары, штурма н картасы, радио станция, құлаққап,   торлар, байрақ немесе жалаулары бар бақан,  кеме, ұшақ,   дабыл  жалаулары	Диспетчер рөліндегі жерден бақылауды жүргізеді. Ұшақ жағдайларына байланысты бағыт  беріп, SOS-дабылы арқылы аэродромдағы жұмысшылардың іс-  әрекетін басшылыққа алады.	Техник ұшақтың  моторынтексереді, ұшақтың ұшуға дайындығы жөнінде хабарлайды. Жүргізуші жанармай, тыңайтқыш, азық-түліктер әкеледі. Экипаж командирі экипаж мүшелерінің іс әрекетін бақылапбасқарады. Штурман навигациялық жағдайды қарайды катамен жұмыс істейді. Радист   балықшылар диқаншылармен рация арқылы байланысып ауа райын сұрайды. Ұшқыш ұшақты басқарады,  жерге тыңайтқыш сеуіп, балықшыларға тамақ лақтырып, дәрігер әкеледі. Бортжолсерігі жолаушыларды ұшаққа кіргізіп орындарына жайғастырып, белбеулерді іліктіруді, кофе, газет пен  журналдар, кітаптар оқуға ұсынып әкеледі. Ұшқыштарға түскі ас дайындайды. Дәрігер науқас жолаушыны қарап, оған көмек көрсетеді. Балықшылар балық аулап, оларды ашық көлге алып кетеді, ұшақты байқап, оларға байрақты көтеріп белгі береді. Жолаушы билет сатып алады, аялдамада  шығып,  ұшатын кезде ереже тәртібін сақтайды.

«Отбасы. Қарлығаштың туылған күні» сюжетті-рөлді ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- Д. Габе «Менің отбасым», «Інім»;

- С. Мендербеков «Киіз үйде»;

- А. Дүйсенбиев «Бір күні өзенде», «Жаз»;

- Л. Квитко «Әжемнің шебер қолдары»;

- А. Яковлев «Ана», Л. Воронков «Анам не дер еді».

Өнімді іс-әрекет түрлері

- Бас киімді өрнектеу, «тақия»;

- «Жайлауда» панноны безендіру.

Балалармен әңгімелесу

- Менің Отаным - Қазақстан, жазғы жайлауда;

- «Өз отбасыңның салт дәстүрі туралы әңгімеле», «Отбасы мүшелерің қалай және не киеді?», «Қуыршаққа қалай үй тұрғызамыз», «Қонақта не істейміз», «Өзімізді қонақта қалай ұстаймыз», «Біз қонаққа не үшін барамыз», «Мақалдардың сырын ашамыз» - отбасы, ана туралы мақалдардың мағынасын біргелесіп талқылау.

Дидактикалық ойындар

- «Әжемде қонақта»;

- «Тақия».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- тіл дамыту «Отбасы суреттері суреттеу жөнінде әңгіме құрау»;

- сурет «Асты өрнектеу», (дөңгелекшеде қазақтың ою өрнектерін салу);

-  «Кесе» мүсіндеу.

Ата-аналармен жұмыс

- альбомды безендіру отбасымның қызықты тарихы;

- бауырсақ пісіріп, қазақ отбасы туралы әңгімелеу, кесемен шай беру.

«Отбасы. Қарлығаштың туылған күні» сюжетті-рөлді ойынның технологиялық картасы

Мақсаты: Ойында әлеуметтік ортадағы шынайы оқиғаларды көрсете білуді, отбасы - бірге тұратын адамдар туралы ұғымды қалыптастыру, жақын адамдарына қамқорлық көрсету талабын дамыту, өзінің отбасын мақтаныш тұту сезімін дамыту, өзінің отбасы туралы білімін тереңдету негізінде балалардың сөздік қорын белсендіру. Сөйлеу қабілеті арқылы ойын барысында бірлесуге, өтініш білдіруге, сұрақ қоюға, өз әрекеттерін түсіндіруге үйрету.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Қазақ отбасына үлкендер мен балалар қонаққа келеді. Үй иелері қазақтың салт-дәстүрі бойынша қонақтарды күтіп алады. Қазақстан  туралы альбомдарды қарайды, домбыра әуенін тыңдайды. Қонақтарға сыйлық. Қазақтың ұлттық аспаптарындаойнау. «Қамажай» биі. Қуыршаққа қонаққа барамыз.	Көрпе, дастархан, сандык, ыдыс, торсык, тұлпар, бауырсақта, қазан,  тарақтар, қамшы, қазақтың ұлттық аспаптары  (домбыра, қобыз, сырнай), қазақтың ұлттық костюмдері мен орамалдары. Қуыршақтар – Карлығаш, Катя, Дима. Ыдыс-кесе, шәйнек. Қант, кәмпиттер. Жиһаз – дастархан. Сыйлық – бауырсақтар	Әже рөлінде киіз үйді тұрғызуға көмектеседі, қонақ күту ережесімен таныстырып қазақтың салт-дәстүрі  бойынша қонақ күтуді қонақжайлылықты үйретеді.	Карлыгаш киіз үйдің ішін реттеп, көрпе төсеп, дастархан жасап, кеселерді қояды. Хабаршы қонақтарды шақыру үшін тұлпарға мініп басқа ауылға бет алады. Апам қазанда етті бұқтырып, бауырсақ пісіріп, көже дайындап торсыққа құйяды. Қонақ дәмнен татып, қонақжайлылықтарына алғысын білдіріп, туылған күн иесіне сыйлық береді.   Балалар музыкалық аспаптарда ойнап, ал қыздар қазақтың ұлттық киімінде «Қамажай» биін билейді, үлкендер оларға сыйлықтар тартады. Балаларға– қамшы, қыз балаларға –айна және тарақ. Қонақтар ас-шайына алғыс  білдіріп, үйлеріне қайтады. Үй иелері қонақтарды шығарып салып, бөлмелерін жинап реттейді.

«Супермаркет. Жайлаудағы дүкен» сюжетті-рөлді ойыны

Ұйымдастырылған жұмыс:

Көркем шығармалар оқу

- С. Мауленов «Бәрі жұмыста»;

- М. Әлимбаев «Жұмыстың жаманы жоқ»;

- К. Ыдырысов «Жайлауда»;

- А. Оразакын «Жайлауда».

Ұйымдастырылған өқу іс-әрекеті

- балалармен бірге ермексаздан, табиғи материалдардан (кондитерлік өнімдерді, көкөністерді, жемістерді, нан мен тоқаштарды, қағаздан әмияндарды) дайындау.

- сауда қызметкерлері жөнінде иллюстрациялы альбомдарды безендіру.

Балалармен әңгімелесу

- «Супермаркет деген не?». Балалар «Дүкендер» туралы тақырыпта не біледі және оны топта қалай ойнайды, ол үшін не қажет, балалар ата-аналар, педагогтармен бірге не істей алады.

- «Жайлау дегеніміз не?», Малшы, көкөнісші, егінші»; немен айналысады.

- Ойлануға жағдай туғызу. «Тасымалды дүкен несімен ыңғайлы?».

Дидактикалық ойындар

- «Сөз айт»;

- «Бір сөзбен ата».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- дүкенге саяхат;

- мүсіндеу «жемістер, көкөністер, кәмпиттер»;

- сурет «Жайлауда», «Киіз үй».

Ата-аналармен жұмыс

- қажетті атрибуттарды жинауға көмектесу;

- ойынға қатысып көру, бақылау.

«Супермаркет. Жайлаудағы дүкен» сюжетті-рөлді ойынның технологиялық картасы

Мақсаты: Балаларда ойын барысында бірнеше әрекеттерді логикалық бірізділікте байланыстыру, ойын жағдайына кіру, өзіне рөл алып, ойын аяғына дейін рөлге сәйкес әрекет ету, құрбы-құрдастарымен өзінің жеке ойын бөлісу, келісе білу біліктерін қалыптастыру. Қазақтың салт-дәстүрі мен өмірі бойынша балалардың білімдерін кеңінен қолдану. Билингвалдық компоненттер негізінде диалогтік тілдік қатынасын дамыту.

Жағдайят	Атрибуттар	Тәрбиешінің  әрекеті	Балалардың іс-  әрекеті
Супермаркетке келу. Қажетті тауарларды сатып алу. Менеджерлерден  кеңес алу.  Тауарды орау, сатып алынған заттар үшін төлеу; Директормен даулы жағдайды шешу. Жайлауға тауармен шығу. (қазақтың қол өнер заттарын және азық түліктер, орыстың, қазақтың асханасынан) Малшылар өздеріне ұнаған заттардың барлығын сатып алады. Қазақ және орыс тілдерінде тілдеседі (екі тілдің элементтері) Малшылар бірге жиналып бесбармақ жейді және шай ішеді.	Касса, азық-түліктер жинағы; менеджерлер, сатушылар, кассирлердің арнайы киімдері; сувенирлер; чектер, сөмкелер, әмияндар, ақшалар; ұсақ ойыншықтар жинағы; журналдар, газеттер; киім, аяқ-киім, бас киім; тіркеудегі кітаптар, бағалар, бөлім атауларының сілтемесі. Телефондар, рациялар, микрофондар; орау, азық-түлікке арналған арбалар Қазақтың тұрмыстық заттары:  дастархан, кесе, шыныаяқ, шайнек, ұлттық киімдер, қазақтың және орыстың асханасынан азық-түліктер	Дүкеннің директорының рөлін ойнау: дүкенге тауар жинайды (азық-түлік және өнеркәсіптік). Дүкендердің жайлауға тасымалдауын ұйымдастыру. Қажетті тауарлады іріктеп қояды,  тауарды артқанда жұмысшыларға тауардың сақталуы жөнінде ескертеді.	Жүргізуші көлік жүргізеді,  тауаршыдан тауар алады, түсірілген жүкті артады. Тапсырыс берілген тауарды алады,  меңгеруші оны  жөнелпе құжатқа  жазады. Сатушылар тауар алып, сөрелерге көрмеге жайып, сатып алушыларға қызмет жасайды. (ақшаларды алып, қайтарып, тауарға чек береді). Менеджер ұсынылған тауардың сапасы жөнінде айтып,  оларды сатып алуға кеңес беріп жарнамалайды. Әр бөлімнің сатушыларына тауарға телефонмен тапсырыс беріп, жөнелпе құжат алуға көмектеседі, еңбекақы алады. Сатып алушылар өзіне қажетті тауарларды сатып алады, сатып алынған заттарды сөмкеге салып қояды.

«Наурыз мерекесі. Асхат пен Сәуленің тойы» сюжетті-рөлді ойыны

Ұйымдастырылған жұмыс:

Көркем шығарма оқу

- Я. Тайц «Мереке»;

- Т. Мұратова «Наурыз мерекесі»;

- З. Александрова «Мамыр мерекесі»;

- Н. Жанаева Туған ауыл».

Өнімді іс-әрекет түрлері

- «ауыл» макетін әзірлеу;

- мереке туралы суреттерді іріктеу.

Балалармен әңгімелесу

- «Наурыз қандай мереке?», «Неге оны тойлайды?», «Мерекеге кім келеді?»;

- «Той», мереке туралы айту. «Неге тойлайды?», «Калай тойлайды?», «Қандай сыяпат көрсетеді?», «Не киеді?»;

- «Той бастар» бейнеролик бойынша әңгіме.

- А. Ғалымбаеваның «Тәтті шәй», «Дастархан», Ә. Кастеевтің «Киіз үйді өрнектеу» суреттерін қарау. 

Дидактикалық ойындар

- «Кім не істейді?», «Отбасы», «Үй», «Ателье»;

- «Тобыл» өзеніне саяхат;

- «Қостанайға саяхат».

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті

- тіл дамыту - «Наурыз» мерекесі туралы әңгіме құрау;

- сурет «Мерекеге безендірілген үй»;

- тұзды қамырдан мүсіндеу «Казақтың ұлттық зергерлері»;

- айналамен таныстыру «Қазақстан картасына саяхат».

Ата-аналармен жұмыс

- «Наурыз мерекесін дәстүр бойынша тойлау» ата-аналарға кеңес ;

- отбасылық газет дайындау «Наурыз мерекесі біздің отбасымызда».

«Наурыз мерекесі. Асхат пен Сауленің тойы» сюжетті-рөлді ойынының технологиялық қартасы

Мақсаты: Ойында ұлттық мерекелермен салт-дәстүрлерді айқындап көрсету. Өз бетінше рөлдерді сәйкес бөлу олармен бірге іс әрекетті, диалогты рөлдік моделдеуге қоғамдық өмірде ойын түрін айқындап үйретуді жалғастыру. Өзі тұратын еліне құрмет, мақтанышпен қарауға тәрбиелеу.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің іс әрекеті	Балалардың іс әрекеті
Мерекенің басталуын хабарлау. Домбырада ойнау, ақындар айтысын, күресшілер,көкпар жарыстары Ресей, Украина дан концерттік бағдарламасымен келген қонақтар. Қазақша ән айту, қазақтың ұлттық музыкасын тыңдау. Асхат пен Сауленің тойы  қонақтарға бесбармақ,шәйден дәм тигізу «Кім дұрыс атаса, сол сыйлықтытабады». Мереке ойынмен аяқталады	Ұлттық костюмдер, киіз үй, тұрмыстық заттар, қазақ асханасы сандық, құмыра, киіз үй, құрт, бесбармак, нандар – қазақтың асханасы.	Жүргізуші ролінде мерекенің басталуын хабарлап, бағыттап сюжетті-рөлді ойынды басқарады. Балалардың ойынға жарыстарға  қатысуы қонақтармен кездесуде қазақ халқының салт-дәстүрін еске түсіреді. Барлық ойын түрінің іс-әрекетіне қатысады.	Артисттер домбырада ойнайды, билейді, қазақтың ұлтттық дәстүрін көрсетеді. Жігіттер бәйге жарысына қатысады. Көрермендер қазақтың музыкасын тыңдап концерт көреді. Қонақтар иелерін күтіп алып және оларға өздерінің коцертін ұсынып, мерекелік сыйлықтар таратады. Иелері киіз үйдің ішін  реттейді, мерекелік  дәм  дайындап дастархан жасайды, қонақтарды шақырады. Оларға шәй ұсынып, өз қолдарымен жасалған сыйлықтарды тартады. Барлығы бірге қазақтың ұлттық ойындарын ойнайды.

«Экологтар. Бағбан» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастырылған жұмыс:

Көркем шығарамалар оқу

- Б. Житков «Мен не көрдім» (шығарамдан алынған тараулар);

- М. Жаманбалинов «Шебер»;

- С. Баруздин «Бұл үйді кім тұрғызды?»

- Г. Юдин «Экскаваторшылар».

Өнімді іс-әрекет түрлері

«Құрылысшылар»- альбомын жасау;

- Ұсақ құрылыс материалдарынан автомобиль жолдарын, көпір салу;

- табиғи және құнсыз заттарды пайдаланып құмнан     құрылыс жасап ойнау.

Балалармен жұмыс

- құрылыс мамандықтары: тас қалаушы, сылақшы,                                                                                                                                                       краншы, өзі аудырғыш өлігін жүргізушісі. Немен айналысады және жұмыста қандай көлік көмектеседі.

- үйді кім құрады, қандай құрылыс мамандықтары бар.

Дидактикалық ойындар

- «Гараж тұрғызамыз»;

- «Ферма»;

- «Жас әрлендіруші».

Ұйымдастырылған оқу іс әрекеті

- айналамен таныстыру «Транспорт және құрылыс көлігі»;

- тіл дамыту «Құрылысшылардың еңбегі туралы әңгіме құру»;

- сурет «Әр түрлі үйлер».

Ата-аналармен жұмыс

- құрылыс фирмаларындағы жұмысшылардың еңбектері туралы иллюстрацияларды жинақтау;

- құрылысқа саяхат.

«Құрылысшылар» сюжетті-рөлді ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: Ойын жоспарларына сәйкес іс әрекетпен айтыс-тартысты әділдікпен шешу, сюжетке сәйкес конструктор, құрылыс материалдарын қолданып келісіммен берілген ролдерді бөлуге ойнауға үйрету. Балалардың тілдік мәнерлігін, шығармашылығын, айналаны қоршаған ортамен ойын арқылы жүзеге асыру.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің іс әрекеті	Балалардың іс әрекеті
Құрылыс  объектісін таңдау. Құрылыс материалдарын таңдау, құрылыс алаңына жеткізу. Құрылыс Құрылысты әрлендіру. Объектті тапсыру	Құрылыс жоспары; Түрлі құрылыс  материалдары. Аспаптар; Бірыңғай киім формалсы. Құрылыс техникасы.Каска; материал үлгілері. Әрлендіру журналы.	Құрылыс материалдарына қажетті заттарға өтініш беру, қызметкелер арасындағы дау-жанжалды жою, құрылыс басшы рөлінде құрылысты бақылап басқару. Тапсырыс берушілер мен дизайнерлердің кездесуін ұйымдастырады, прорабтарға жарлық береді.	Тапсырыс берушілер құрылыс фирмаларына, қай жерде құрылыс жүргізетіндігі жөнінде хабарлайды, тапсырыс қабылдап алғыстарын білдіреді. Әрлендіруші құрылыс объектісін  құрылыс жоспарын тапсырысшымен қабылдайды. Прораб қажетті құрылыс материалына сәйкес сюжетті, құрылыста қажетті материалдардың барлығы болуын қадағалайды.  Құрылысқа қажетті материалдарды тасымалдауын басқарады. Жүктасымалдаушы материалдарды тиеп жеткізеді. Жұмысшылар оларға көмектеседі.

«Жедел жәрдем. Емхана. Аурухана» сюжетті-ролді ойыны

Ұйымдастырылған жұмыс

Көркем шығармалар оқу

- «Айболит». К Чуковский;

- «Дәрігер». Ж. Карбозин;

- «Кім болам», В. Маяковский;

- «Көмектесу», Б Житков;

- «Кім емдейді» М. Әлімбаев.

Өнімді іс-әрекет түрлері

- атрибуттар, рецептер, дәріқағаз, карточкаларды дайындау;

- дәріханаға таблеткалар, басқа ассортимент әзірлеу.

Балалармен әңгімелесу

- дәрігер мамандығы бойынша әңгімелесу: медбике, ауру және т.б.

- иллюстрациялар бойынша медициналық мамандар туралы әңгімелесу.

Дидактикалық ойыны

- «Кім не істейді»

- «Жұмыс үшін кімге не керек».

Ұйымдастырылған оқу іс әрекеті

 - «Жедел жәрдем» суреті

- айналамен таныстыру, суреттерді қарау «Емхана».

Ата-аналарменмен жұмыс

- атрибуттар жинақтауға қатысу;

- дәрігерлерге халат және қалпақ тігуге көмектесу.

«Жедел жәрдем. Емхана. Аурухана» сюжетті-рөлді ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: берілген ойын әрекеттер сюжеттеріне сәйкес балалардың топтарға бөліне білу және аяқталғаннан кейін қайтадан бір ұжымға бірігу бөлігін қалыптастыру. Ойын барысында қоршаған тіршілік туралы білімдерді көрсету, медицинаның әлеуметтік маңыздылығын көрсету. Медицина қызметкерлерінің еңбегін құрметтеуге тәрбиелеу, қоғамдық жерлерде өзін-өзі ұстау ережелерін бекіту.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Емханаға, тіркеу орнына келу; Дәрігердің қабылдауы, Дәрі жазып беру; «Жедел жәрдем шақыру»; Ауруханаға жатқызу, палатаға орналастыру; Ем тағайындау; қаралу; Науқастарға келу.	Халаттар, дәрігердің бас киімі, науқастарды карточкалары, дәрілер тізімі, жолдама, бой өлшеуіш, шымылдық, көз дәрігерінің үстелі, дәрі-дәрмек, телефон, компьютер, зембіл. Дәрігердің ойыншық шамаданы: қайшы, жабыстырғышгипстік лангет, дәріге арналған банка,  капсула, шприц, фонендоскоп, көз дәрігерінің көзілдірігі, невропатолог-тің балғасы, өкпе қуысын өлшейтін құрал және т.б. «Жедел жәрдем машинасы» ойыншығы.	Бас дәрігердің рөлінде медицина қызметкер-лерін  жұмысқа қабылдайды, жұмысты ұйымдастыра-ды, медициналық персонал жұмыстары-ның сапасын бақылайды, науқастармен әңгімелеседі, ауруханаға, емханаға дәрілердің жаңа топтамасына қоңырау шалады және тапсырыс береді.	Емделуші дәрігердің қабылдауына жазылады, қабылдауға шағыммен келеді, ем тағайындауын сұрайды, алғыс білдіреді. Дәрігер қабылдайды, тыңдайды, тамағын қарайды, қан қысымын өлшейді, дәрілер тізімін жазып береді. Көз дәрігері емделушіні қабылдайды, көзін тексереді, ем тағайындайды, кеңес береді, еңбекке жарамсыздық парағын береді. Медбике дәрігердің жазып бергенін орындайды, укол салады, банкі, қыша, егу қояды, тамақ бұлайды, қыздыру жасайды. Санитарка медициналық кабинетті жинастырады (еденді жуады, шаң сүртеді). Тіркеуші науқастың картасын толтырады, талон береді. Жүргізуші дәрі-дәрмектер мен құралдарды жеткізеді, дәрігермен бірге жедел жәрдеммен шақыру бойынша жүреді.

«Телевизия» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- «Телефон», К. Чуковский

- «Шам сым бойымен қалай жүреді?» Б. Житков

- «Неткен ғажайып ел » М. Әлімбаев

Өнімді іс-әрекет түрлері

- сүйікті теле хабардан бағдарламалар құрастыру;

- «Шартылдақтар», түрлі хабарлардың белгілерін дайындау;

- анимациялық суреттер дайындау;

- өлең, тақпақтар жаттау.

Балалармен әңгімелесу

- бұқаралық ақпарат құралдары туралы, адамдар тіршілігіндегі телевизияның рөлі туралы;

- «Телевизия не үшін керек», «Сүйікті телехабарлар», «Теледидарды немен алмастыруға болады»;

Дидактикалық ойындар

- «Тілші»

- «Мультфильм құрастыр»

- «Диктор»

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- «Тұрмыстық техника» қоршаған ортамен таныстыру;

- электр техникалары тұрған бөлмеге саяхат жасау.

Ата-аналармен жұмыс

- атрибуттар таңдауға қатысу;

- балалармен бірге телехабарларды қарау және олардың пайдасы, маңыздылығы, алуан түрлілігі туралы әңгімелесу.

«Телевизия» сюжетті-рөлді ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: теледидар қызметкерлерінің рөлдік әрекеттерін бекіту, олардың еңбектері ұжымдық, жұмыстың сапасы барлық ұжымға байланысты екенін көрсету. Балаларға бұқаралық ақпарат құралдары туралы, адам өміріндегі теледидардың рөлі туралы ұғымдарын бекіту.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Бағдарлама-лар таңдау, редакторлармен бағдарлама құрастыру. Жаңалықтарға және басқа да бағдарлама-ларға мәтін құрастыру. Жүргізуші, көрермендерді дайындау. Студияны безендіру. Жарық беретін және дыбыс оператор-ларының жұмысы. Бағдарлама-ларды көрсету.	Компьютер-лер, рациялар, микрофондар, фотоаппарат-тар, «шартылдақтар». Бағдарлама-лар (мәтіндер); алуан түрлі бағдарлама-лар нышандары, костюмдер-дің элементтері, косметика-лық бұйымдар жиынтығы, сахна суреттері, фотосурет-тер.	Бас редактордың рөлінде студияның барлық қызметкерлері-нің әрекеттерін бағыттайды, хабардың тақырыбы мен сюжетін, телехабардың көрсетілу кезегін анықтайды.	Дикторлар күндегі жаңалықтар мәтінін құрастырады, суреттер мен фотоларды таңдайды. Сценарий құрушылар хабардың сценариін, мәтінін жазады. Редакторлар басты рөлде ойнайтын әртістерді таңдау үшін кастинг өткізеді. Жарық берушілер мен дыбыс оператор-лар техникаларды күйіне келтіреді, микрофондарды дайындайды. Безендірушілер студияны безендіру үшін сахна суретін салады, әртістерге костюмдер дайындайды. Әртістер дайындалады, мәтінді жаттайды. Көрермендер студияда отырады, хабарды көреді. Оператор хабарды түсіреді және оны эфирге береді.

«Жүргізушілер. Гараж. Жол полициясы» сюжетті-рөлді ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- «Мен не көрдім» Б. Житков

- «Түрлі доңғалақтар» В. Сутеев

- «Жүргізуші» Б. Житков

- «Егер шам жанса» С. Михалков

Өнімді іс-әрекет түрлері

- жолдың сызбасының жоспарын дайындау;

- жүргізушінің құжатын, жол бағытының қағазын дайындау;

- ойынға қажетті атрибуттар дайындау.

Балалармен әңгімелесу

- «Кімнің ата-анасында машина бар?», «Жүргізушілер деген кім?», «Олар немен айналысады?», «машинаны қайда қояды?» «Жол полициясында кім жұмыс істейді?», «жол полициясы деген кім?», «Жол полициясының қызметкерлері қандай киім киеді?», «Не үшін олар арнайы киім киеді?», «Жолда не болар еді, егер ...»

Дидактикалық ойындар

- «Сөзді аяқта»

- «Гараждар»

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- автотұраққа саяхат;

- «Әркім жол белгілерін білу қажет» қоршаған ортамен таныстыру.

Ата-аналармен жұмыс

- автокөлікті жүргізудің қиындығы туралы әңгіме дайындау;

- серуен кезінде балалармен бірге жолда жүру ережесін сақтауға, автоинспектордың жұмысына назар аударту.

«Жүргізушілер. Гараж. Жол полициясы» сюжетті рөлді ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: Балаларды ойналатын ойынның кезеңдерін алдын ала жоспарлауға, берілген ойынға қажетті заттарды табуға, алуан түрлі алмастырушы-заттарды қолдануға үйрету. Транспортшылардың, автоинспектор қызметкерлерінің еңбектерін құрметтеуге және қызығушылықтарын тәрбиелеуге, олардың еңбек пен «инспектор-жүргізуші», «инспектор-жаяу кісі» өзара қатынасы арасындағы еңбек жағдайларда қала тіршілігіндегі маңызы туралы ұғымдарын бекіту.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Машина-ларды, автобустар-ды сапарға дайындау. Инспектор-дың жұмыс орындарын анықтау, жоспарлар-мен жұмыс. Машинаға құжаттар рәсімдеу. Инспектор-лардың жол полициясы-ның бастығына есеп беру.	Рульдер, жоспарлар, жолдың сызбалары. Түрлі құжаттар (автомобиль-дердің техникалық паспорты, жүргізу куәлігі). Автомобиль-дерді жөндеуге арналған құрал-саймандар жиынтығы, жол белгілері, бағдаршам, сақтандыру карточкалар. Автокөлік дәрі қобдишасы, телефондар, таяқшалар, ысқырықтар, жүргізушінің куәлігі.	Ойын барысында   қажетті құралдармен қамтамасыз етеді, тәрбиеші ол және «гараж мегерушісі» де, «механиктерге» жөн сілтейді, телефонмен тасымалдауға сұраным алады, «жүргізуші-лерге» бағыт қағазын таратады, жолда жүру ережесін естеріне түсіреді, «қозғалыс инспекторына»   көмектеседі, балалармен бірге бақылау жасайды, қажет жағдайда ойынға араласады немесе қосылады.	Диспетчер жүргізушілерге жолда жүру үшін берілетін жолдама таратады. Жүргізуші сапарға аттанады, машинаның дайындығын тексереді, машинаға жанар май құяды, досының машинасын буксирге алады, белгіленген жерге жүкті жеткізеді. Бензин құйып беруші кезекке тұруды орнатады, жанар май құятын жерде көмек көрсетеді. Жолаушы билет сатып алады, аялдамадан түседі, өзін-өзі ұстау ережесін сақтайды. Механик жөндеу жұмыстарын жүргізеді, жолда жүру үшін берілетін жолдамаларды толтырады, сапарға шығар алдында машинаның жағдайын тексереді. Автотұрақ күзетшісі машиналарды тұраққа сиыстыруға көмектеседі, оларды күзетеді. Инспекторлар қозғалыстарды реттейді, құжаттарды тексереді, көшедегі тәртіп ережелерін бұзушыларды қадағалайды, айыппұл жазып береді.

«Ателье. Сән үйі» сюжетті-рөлді ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- М. Жаманбалинов «Шебер»;

- Г.Х. Андерсен «Патшаға арналған жаңа киім»;

 -Г. Кругляков «Сән»;

- С. Боранбаев «Қолы шебер»;

- «Киімді кім кисе — жүз жыл жасайды» - халық ертегісі;

«Батыл тігінші» - Б. Гримм.

Өнімді іс-әрекет түрлері

- атрибуттар дайындау, тігуге арналған құралдар (машиналар, сантиметр, жіптер және т.б);

- «Сәнді ертегі» шымылдығын безендіру.

Балалармен әңгімелесу

- «Сән – бұл қызық», «Қыздар сияқты ұлдар да сәнгер бола алады», «Сәнгер, ол түрлі киімдер ойлап табатын және оны көрсетілімге дайындайтын адам»;

- Сән көрсету дегеніміз не, оны не үшін істейді?;

- «Сән үлгісін көрсету» бейнеролигін көрсету.

Дидактикалық ойындар

- «Айгүл қуыршағын киіндіреміз»;

- «Маскарад киімін киінген» бұрышыдағы инелер.

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- тігін цехына саяхат;

- «Жейде қалай алаңда өсіп жетті» қоршаған ортамен таныстыру;

- «Камзолды сәндеу (киімнің шетіне қазақтың ою-өрнегін құрастыру)» сәндік жапсыру .

Ата-аналармен жұмыс

- саяхат жасауға көмектесу (саяхат жасау үшін демеушілік көрсету).

«Ателье. Сән үйі» сюжетті-рөлді ойынының

технологиялық картасы

Мақсаты: берілген ойын әрекеттер сюжеттеріне сәйкес балалардың топтарға бөліне білу және аяқталғаннан кейін қайтадан бір ұжымға бірігу білігін қалыптастыру. Тігінші, сәнгер, үлгішінің еңбектерін құрметтеуге тәрбиелеу, олардың ұжымдық еңбегі бір адамның ұқыптылықпен еткен еңбегі екіншісінің жұмысына байланысты екендігі туралы ұғымдарын кеңейту. Ойын барысында өлшеу тәсілдерін қолдану туралы білігін дамыту. Диалогпен сөйлеуін дамыту.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Сәнгермен сән үлгісін таңдау және талқылау. Маталар таңдау. Тапсырыс беруді рәсімдеуді  қабылдау және орындау. Сән агенттігіне түсу. Сәнгерлер үшін шебер класс. Сәнгерлерге сахналық сөйлеуді, сахнада жүруді үйрену. Сәнді киімдер әзірлеу. Көрсетілім үшін сән үлгісін таңдау. Сәнгерлер-мен жұмыс. Фото суретшілер-мен жұмыс.  «Портфо-лио» құрастыру. Сән үлгісін көрсету.	Шымылдық, түрлі өлшемдегі және түстегі маталар, түрлі-түсті жіптер, киімдердің үлгілері, журналдар, тігуге арналған құралдар, билетке арналған касса, билеттер, ақшалар, фотоаппарат-тар, камера, сән үлгілері. Косметикалық жиынтық.	Агент директоры рөлінде тапсырыс берушілермен, сәнгер, сән үлгісі, сән үйлер, сәнді киімдерге  тапсырыс беру туралы әңгімелеседі. Сән үлгісі жұмысын ұйымдастырады, қызметкерлердің жұмыстарының дұрыстығына көңіл бөледі.	Үлгішілер өлшемін алады, киім үлгісін жасайды. Қабылдаушы әйел тапсырыс беруді рәсімдейді, тапсырысты орындау мерзімін анықтайды. Тігінші тапсырысты орындайды, бұйымның үлгісін алады. Кассир орындалған тапсырысқа ақша алады, билет сатады. Сәнгер дайын бұйымды көрсету үшін таңдайды. Сәнгерлер подиум бойымен жүруге және қызықты сәнді киімдерді көрсетуге үйренеді, сәнді киімдерді көрсетеді. Курьер шақыру  билеттерін таратады. Ққонақтар өз орындарына отырады. Бақылайды, қол соғып қошеметтейді. Фото суретшілер қызықты кадрларды жазып алады, сәнгерлерге портфолио жасайды.

«Мектеп» сюжетті-рөлді ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- Л.Н. Толстой «Филлипок»;

- С. Маршак «Бірінші қыркүйек»;

- Л. Воронков «Құрбылар мектепке барады»;

- Қ. Мырзалиев «Әріп»;

- З. Александрова «Мектепке»;

- И. Тандык «Мектепке»;

- Ж. Смаков «Кіші әліппе»

- С. Сағынғали «Сабақ әлдеқашан аяқталды».

Өнімді іс-әрекет түрлері

- топ бөлмесін безендіру (үстелдер, орындықтар – мектептегідей дәстүрлі етіп қою);

- қажетті атрибуттарды дайындау.

Балалармен әңгімелесу

- «Мектеп деген не?», «Мектепке не үшін барамыз», «Сендерді бірнәрсеге үйрететін адамды қалай атайды?».

Дидактикалық ойындар

- «Әрбір қатардағы қандай сурет артық»;

- «Сөзді аяқта»;

- «Қимылмен еліктеу, етістіктермен сөздерді кеңейту».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- жақын жердегі мектепке саяхат;

- «Мамандықтар» тіл дамыту;

- «Аңдарға арналған мектеп» құрастыру.

Ата-аналармен жұмыс

- үйде ойын (балалардың қалауы бойынша)

«Мектеп» сюжетті-рөлді ойынының

технологиялық картасы

Мақсаты: балалардың мектепке, мұғалімнің әрекетіне қызығушылығын іс жүзінде іске асыру үшін жағдай туғызу. Балаларды өздігінен рөлдерді бөлуге және өзіне берілген рөлге сәйкес әрекет етуге үйрету. Ойдағы жағдаятты түсіну және соған сәйкес әрекет ету. Баланың әлеуметтік белсенді саласын және оның ересектер мен балалардың түрлі позицияларда (мұғалім-оқушы-мектеп директоры) орын алатын мүмкіндіктерін айтып мектеп тіршілігі туралы ұғымын кеңейту

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мектепке бару. Мектепке дайындық, мектепке қажетті құрал жабдықтар алу. 1 қыркүйек, салтанатты жиын, сабақ, үзіліс, үйге қайту.	Мектеп құралдары, тақта, журналдар, карталар, атластар, күнделіктер.	Директор ролінде оқушыларды қабылдауға мектептің дайындығын тексереді, Білім күні мерекесінің сценариін ойластырады, сыныптарды безендіруге көмектеседі, оқушыларды сынып бойынша бөледі.	Мұғалімдер оқушыларды қарсы алады, оларды мектептің ауласына мерекеге қатарға тұрғызады, сыныптарға апарады, сабақ жүргізеді, баға қояды, дәптерлер тексереді, үзілісте балалармен бірге ойнайды. Оқушылар 1 қыркүйек туралы тақпақтар оқиды, мұғалімдерге гүл сыйлайды, партада отырады, сұрақтарға жауап береді, қолдарын көтереді, ойнайды, кітапханаға, асханаға барады. Ата-аналар балаларын мектепке жаздырады, балалармен бірге кеңсе тауарларын және мектепке арналған кітаптар сатып алады, портфельдерін жинауға көмектеседі, балаларын мектепке алып келеді, ата-аналар жиналысына келеді. Оқу іс жөніндегі орынбасар сабақ кестесін құрайды, сабақтарға қатысады, мұғалімдердің жұмыстарын бақылайды, үзіліс кезінде оларға ойындарда көмектеседі. Кітапханашы балаларға үйде оқу үшін кітап береді, кітаптарды талқылауды ұйымдастырады. Буфетші әйел балаларға самса, шай, тәттілер сатады.

«Цирк» сюжетті-рөлді ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- Д.В. Григорович «Гуттаперчадан істелген бала»;

- А.П. Чехов «Каштанка»;

- Ш. Перро «Пері»;

- Н. Носов «Тірі қалпақ»;

- Жақан Смақов «Қадам, тағы қадам»;

- В. Драгунский «Шардағы қыз»;

«Алтын ат» - югославия ертегісі

Өнімді іс-әрекет түрлері

- жарнаманың, билеттердің суретін салу, сайқымазақтың костюмін дайындау;

- «Цирк алаңы» әшекейленген өрнекті безендіру

Балалармен әңгімелесу

- цирк — балаларға арналған сауық-сайран;

- Жануарлар – адамдардың досы;

- жануарлар туралы қамқорлық;

- «Цирк деген не?», «Циркке кім қатысады?», «Көріністі тамашалайтындарды қалай атайды?», «Ал көрсететіндерді ше?»

Дидактикалық ойындар

- «Маймылдар»;

- «Сиқырлы қобдиша»;

- «Кішкентай сауыққой».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- «Цирк аңдары» қоршаған ортамен таныстыру;

- «Мен цирктемін» тақырыбына әңгіме құру, тіл дамыту;

- «Цирк қаһарманы» сурет салу.

Ата-аналармен жұмыс

- «Біз цирктеміз!» тақырыбында сабақ туралы ата-аналарға арналған хабарлама парағы.

«Цирк» сюжетті-рөлді ойынының

технологиялық картасы

Мақсаты: Балаларды өздігінен рөлдерді бөлуге және өзіне берілген рөлге сәйкес әрекет етуге үйрету, бір-біріне достық қарым-қатынасына тәрбиелеу. Ойын сюжетіне еден және үстел үсті ірі құрылыс материалдарынан құрастыру білігін қалыптастыру. Балалардың мәдени мекеме және қоғамдық орындарда өзін өзі ұстау ережелері туралы ұғымдарын бекіту. Цирк және онда жұмыс істейтін қызметкерлер туралы білімдерін бекіту.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Билеттер, цирк бағдарламасын әзірлеу. Костюмдер дайындау. Билеттер сатып алу, циркке келу. Атрибуттар сатып алу. Әртістердің қойылымға дайындалуы, бағдарлама құруы. Үзіліспен цирк қойылымы. Суретке түсу. Жануарларды тамақтандыру. Билеттер сату. Көрермендердің келуі. Сайқымазақтардың қойылымы. Үйретілген иттер. Маймылға көмек. Аңдар емханасы.	Афишалар. Билеттер. Бағдарламалар. Костюмдер элементтері. Атрибуттар: шұлықтар, бас киімдер, ысқырықтар, сабын көпіршіктері, «құлақтар», Гирляндтар, сайқымазақ-тың заттары, жалаушалар және т.б. Цирк әртістерінің атрибуттары: канат, шығыршық-тар, шарлар. Грим, косметика-лық жиынтық. Аңдар ойыншық-тары, аңдардың қорегі, ыдыстар, банттар, ленталар. Зембілдер, мал дәрігерінің халаты, дәрі қобдишасы, жедел жәрдем, телефон.	Цирк директоры-ның рөлінде жаңа цирк бағдарлама-сын хабарлайды. Аң үйретушінің көмекшісі рөлінде маймылдың ауырып қалғанын хабарлайды, мал дәрігерін шақырады.	Көрермендер билет, түрлі-түсті бас киімдер және жарқылаған таяқшалар сатып алады. Орындарына отыруға асығады. Қойылымды көреді, шапалақ ұрады. Әртістер өз нөмірлерін көрсетеді. Аң үйретушілер аңтарды қоректендіреді және оларды сахнаға шығуға дайындайды, тарайды, банттарын, ленталарын тағады, атрибуттарды шығарады, белгі береді, иттерді тәтті беріп мадақтайды. Кассир билет пен ойыншықтар сатады. Жүргізуші сахнаға шығады, нөмерді хабарлайды. Сайқымазақтар балаларды күлдіреді, қызықты фокустар көрсетеді. Жылайды, күледі. Мал дәрігері жедел жәрдеммен келеді, маймылды тексереді, жарасын таңады, зембілді әкелуді сұрайды. Маймылды аңдар емханасына алып кетеді.

«Театр» сюжетті-рөлді ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- Б. Житков, «Мен не көрдім» (главы из произведения);

- Н. Носов «Сылап бітеу»;

- «Жарық» - Нажімеденов Жұмекен;

- «Театр да балалар үшін» С. Маршак.

Өнімді іс-әрекет түрлері

- атрибуттар дайындау (костюмдерді бояу);

- афишалар, билеттердің суретін салу

Балалармен әңгімелесу

- «Мен театрда не көрдім?»;

- «Театрда кім жұмыс істейді? Әртіс деген кім?»

- «Театр» видеоролик көргеннен кейін

Дидактикалық ойындар

- «Сыпайы сөз аукционы»;

- «Жұмыс істеу үшін кімге не керек?»

- «Не жетпейді, тап?»

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- қазақ драма театрына саяхат;

- «Ертегі ні айту және сахналау» тіл дамыту.

Ата-аналармен жұмыс

- театрға билет алуға көмектесу;

-көлік табу;

- демалыс күндері қуыршақ театрына бару.

«Театр» сюжетті-рөлді ойынының

технологиялық картасы

Мақсаты: Өзіне берілген рөлге сәйкес әрекет етуге үйрету, балалар арасындағы жағымды қатынастарын қалыптастыру. Балаларды мәдени мекеме мен олардың әлеуметтік маңыздылығы туралы ұғымдарын қалыптастыру. Балалардың театр, театр тобы, театр қызметкерлері туралы білімдерін бекіту, театрдағы ұжымдық жұмыс түрлерін көрсету, мәнерлеп сөйлеуін дамыту.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Театр таңдау. Афишалар, билеттер дайындау. Көрермен-дердің театрға келуі. Актерлер-дің театрға дайындығы Театр қызметкер-лерінің сахнаны қойылымға дайындауы. Антракт-пен спектакль.	Шымылдық.театрдың алуан түрі. Афишалар, билеттер. Бағдарлама-лар. Костюм элементтері. Асханаға арналған құрал жабдықтар, жемістер, кондитер тауарларының муляжі.	Театр директоры рөлінде жұмысқа қабылдайды, тәртіпті бақылайды, қойылым қоюға көмектеседі, кейіпкерлерге жетекшілік етеді. Театрға реквизиттар, құрал жабдықтар сатып алады. Жиналыс жасайды, көрермендер-мен кездеседі.	Режиссер дайындық жүргізеді, пьеса қойылымының дұрыстығын бақылайды. Костюмер бөлінген рөлдерге сәйкес костюмдер таңдайды. Сәндеуші спектакльге арнап афишаның суретін салады, сахнаға суреттерді орналастырады. Көрермендер билет сатып алады, орындарына отырады, шапалақ ұрады, ұнаған әктерлерге гүлдер сыйлайды. Антрактіде асханаға барады. Кассир билет сатады. Бақылаушы билеттерінің бар екенін тексереді, өз орындарына қалай бару керек екендігін айтады, бағдарламалар таратады. Асханашы азық-түліктерді қояды, көрмені безендіреді. Сусындар, тәттілер сатады. Актерлер костюмдерін киеді, қойылымдарда ойнайды.

«Зерттеушілер» сюжетті-рөлді ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- В. Драгунский «Денистің әңгімелері»;

- Н. Н. Носов «Инкубатор»;

- Н. Н. Носов «Қиялшылдар»;

- Б. С. Житков «Мұздақта».

Өнімді іс-әрекет түрлері

- зерттеушілер суреттерімен коллаж жасау;

- балалар жиналмалы кітап әзірлеу (баяндамалар оқуға көмектесу).

Балалармен әңгімелесу

- «Зерттеуші деген кім, ол немен айналысады, кім болып жұмыс атқарады, қайда барады, қалай киінеді?»;

- балалармен бірге микроскоппен қарау, ол не үшін керек, оның көмегімен біз қандай жаңалықтар ашамыз;

- балалар энциклопедиясы бойынша — зерттеушілердің жұмыстарының нәтижесі бойынша оларды жазады.

Қарапайым іздеу әрекеттері

- электр театры;

- құпия хат;

- магнитті сынау.

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- «Кеме неге суға батпайды?» қоршаған ортамен таныстыру;

- «Неге заттар қозғалады?» қоршаған ортамен таныстыру;

- «Кемпірқосақ» сурет салу.

Ата-аналармен жұмыс

- үйлкейткіш әйнек табу және аспапсыз көзбен көре алмайтынымызды назар аударта отырып балалармен бірге ол арқылы заттарды қарау.

«Зерттеушілер» сюжетті-рөлді ойынының

технологиялық картасы

Мақсаты: Алдағы ойынның кезеңдерін алдын ала жоспарлау білім, білігін бекіту. Зерттеушілерге қажетті заттар мен құралдарды, сонымен қатар алмастырушы-заттарды табу. Балаларды рөлдерді бөлуге және өзіне берілгенм рөлдерге сәйкес әрекет етуге үйрету. Ғылыми қызметкерлер туралы, олардың қызықты та қиын еңбектері, еңбектерінің өзіндік жағдайлары туралы білімдерін бекіту. Ойын диалогын үлгілеуге үйрету.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Зерттеу объектіні таңдау. Зертхана құру. Зерттеу жұмысын жүргізу. Суретке, түсіру аралығындағы нәтижелер. Зерттеудің нәтижесін журналған енгізу. Ғылыми кеңес. Зерттеудің қорытынды-сын шығару.	Зертханаға арналған жиынтық. Микроскоптар, үйлкейткіш шынылар, түрлі жәндіктер (пласт-масса). Табиғи материал-дар, стақандар, түтіктер, насос.	Ғылым академиясы директоры рөлінде зертхананы құруға жетекшілік етеді, зерттеу жүргізу үшін объектіні таңдауға көмектеседі. Ғылыми кеңестің  жұмысын ұйымдас-тыру.	Академиктер ғылыми кеңесте сөз сөйлейді, баяндама жасайды, шешім қабылдайды. Топографтар карта жасайды, жерді зерттейді, пайдалы қазбаларды табады, зертханаға жібереді. Биологтар жәндіктерді зерттейді, оларды қарастырады, суретін салады, олардың құрылымын-дағы ұқсастықтарды табады. Журналға нәтижелерін жазады. Фото суретшілер қызықты қазбаларды суретке түсіреді. Зерттеушілер комиссиясы: зерттеу нәтижелері туралы журнал дайындайды, суреттер, фото суреттер жапсырады, ғылыми кеңесте баяндамалар дайындайды. Лаборанттар табылған үлгілерді үлкейткіш шыны немесе микроскоп арқылы қарайды, оларды журналға жазады. Жүргізушілер адамдарды қазба жұмыстары жасалған жерлерге тасиды, табылған қазбаларды зертханаларға апарады.

«Пошта» сюжетті-рөлді ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- С.Я. Маршак «Пошта», «Әскери пошта»;

- С. Михалков «Хат»;

- А. Оразақын «Сәлемдеме»;

- Ғ. Мүсрепов «Менің кітабым»;

- «Простоквашинодағы қыс» мультфильмін көру;

- Г. Юдина «Торайдың күні»;

-  Ю. Тувим «(Барлық балаларға) тығыз шаруа бойынша хат»;

Өнімді іс-әрекет түрлері

- конверттер, ашық хаттар, бланктер жасау;

- компьютерде топтың электрондық поштасын  жасау.

Балалармен әңгімелесу

- «Кто такой почтальон?», «Что он выполняет?», «Необходим ли нам почтальон?».

- «Пошташы деген кім?», «Ол қандай қызмет атқарады?», «Бізге пошташы қажет пе?»

- «Поштада адамдар не істейді, поштаға адамдар не үшін барады?»;

«Электрондық пошта деген не?»;

- «Егер осылай болғанда не болар еді...» тақырыбына ой түйіндеу

Дидактикалық ойындар

- «Кеше, бүгін, ертең»;

- «Ассоциациялар тізбегі».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- поштаға саяхат;

- «Пошташы» суретін салу.

Ата-аналармен жұмыс

- саяхатқа шығуға көмектесу. Саяхатқа қатысу.

«Пошта» сюжетті-рөлді ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: Ойын кезінде балаларға ауыспалы заттарды қолдануды үйрету, өз қиялынан туған жағдаятты түсініп соған сәйкес әрекет ету. Байланыс торабы қызметкерлерінің жұмысымен таныстыруды, пошта қызметшілеріне құрметпен қарауды қалыптастыруды жалғастыру, ойын барысында ересектердің еңбегін, адамдар арасындағы қарым-қатынасты  көрсетуді, сан мен санау туралы алған білімдерін қолдануды, заттармен және заттарсыз әрекеттену біліктерін дамытуды, орындалып жатқан әрекеттер туралы айтуды үйрету.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Түрлі бөлім дерімен пошта бөлімшесін ресімдеу; Жедел жеткізу бөлімінің жұмысы; Байланыс бөлімінің жұмысы; Пошта аударылым дары мен сәлемдеме, бандероль дер жіберу  бөлімінің жұмысы; Телеграф.	Пошташылардың сөмкелері; Конверттер; Ашық хаттар; Газеттер, журналдар; Сәлемдеме лер; Қол қою парақтары; Бланктер; Анықтама журналдары; Мөрлер, мөртабан.	Поштаның меңгерушісі рөлінде пошташының, оператордың, жұмысын қадағалайды, жаңадан шыққан газеттерге, жаңа ашық хаттарға тапсырыс береді; еңбекақыны береді. Жүргізушіге жолда жүру үшін берілетін  жолдама немесе тапсырма парағын  береді,  пошта қызметшілерін өнімді жұмыс атқарғандары үшін алғыс айтады.	Пошташы поштадан хаттарды, газеттерді, журналдарды, ашық хаттарды алып, оларды үйлерге таратады; Пошта қызметімен пайдаланушылар сәлемдемелерді жібереді; конверттерді, газеттер мен ашық хаттарды сатып алады; кезек алады;  ақша аударылымдарды  жібереді, қоғамдық орында мінез-құлық ережелерін сақтайды; Оператор сәлемдемені , ақша аударылымдарлы қабылдайды; газеттер мен журналдарды сатады; хаттарды, газеттерді, журналдарды іріктейді, Жүргізуші поштаға жаңа газеттер мен журналдарды, ашық хаттарды әкеліп жеткізеді; сәлемдемелер мен бандерольдерді әкеледі; сәлемдемелер мен бандерольдерді алып кетеді, оларды темір жолға апарады.

«Редакция» сюжетті-рөлді ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- В. Берестов «Оқи алу қандай тамаша»;

- Е. Утетлеуов «Кітапхана»;

- Б. С. Житков «Кітаптарды қалай басып шығарады»;

- Л. Разгон «Ақ бетке көк сиямен жазылған»;

- Р. Киплинг «Алғашқы хат қалай жазылған»;

- Р. Киплинг «Әліпбиді қалай ойлап тапқан»;

- С. Маршак «Кітапты қалай басып шағарды»;

Өнімді іс-әрекет түрлері

- макеттерді жасау;

- топты редакцияға қажетті заттармен жабдықтау.

Балалармен әңгімелесу

- «Редакция деген не?», «Ол не үшін?», «Адамдар үшін несімен пайдалы», «Редакция қызметшілерін ата»

- әртүрлі тақырыптағы журналдар мен газеттерді қарау.

Дидактикалық ойындар

- «Керісінше»;

- «Ертегілерден жиналған винегрет».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- қоршаған ортамен таныстыру «Балаларға арналған журналды кім әзірлейді»;

- «Балдырған-кітап» сурет салу.

Ата-аналармен жұмыс

- мүмкіндігі келгенше редакияға бару.

«Редакция» сюжетті-рөлді ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: Сюжетті-рөлді ойын барысында әлеуметтік өмірде болып жатқан жағдайларды көрсету, саяхат, бақылау  барысында көргендерін ойынға айналдыру біліктерін қалыптастыру. Редакция қызметкерлерінің рөлдік әрекеттерін бекіту, олардың еңбектері ұжымдық және бір қызметкердің жұмыс сапасына бүкіл ұжымның жұмыс нәтижесі байланысты екенлігін жеткізу. Бұқаралық ақпарат құралдары туралы, біздің өмірімізде газеттер мен журналдардың маңыздылығы туралы білімдерін бекіту.  Балалардың тілдерін дамыту.

Жағдаят	Атрибут тар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Редакция алқасы; Газет пен журналдың макетін жасау; Тапсырмаларды бөлу және оны орындау; Фотоға түсіру, мақалалар жазу: Суреттерді пайдалану, тақырыптың атын ойластыру; Газет, журналды жасау.	Фото аппараттар; Журнал- дардың макеті; Жазба кітап шалар; Фотосуреттер; Фотопленка; Жазу машин касы; Компьютер; Суреттер.	Бас редактордың рөлінде: журналистерді, фотосуретке түсірушілерді және басқа қызметкерлерді жұмысқа қабылдайды,   Журналды, газетті жасау процесін басақарады. Тілшілерге тапсырма береді,  журналдың макетін жасау жұмысын басқарады.	Редакция алқасы журналдың макетін жасайды, атын ойластырады, тарауларды анықтайды, тапсырмаларды бөледі Редакторлар баспа жолдарды редакциялайды, қызметкерлердің жұмысын қарайды, тақырыптарды ойластырады Тілшілер топтың, балабақшаның өмірін бақылайды, жазба кітапшаларына түртпелер жасайды, мақалаларды ойластырады,  балабақшаның қызметшілерінен және тәрбиеленуші лерінен сұхбат  алады, алған сұхбаттарын , мақалаларын, өлеңдерін, әңгімелерін редакцияға алып келеді. Фотосуретке түсірушілер мұқабаны дайындайды, Терушілер журналға мәтін мен мақалаларды шығарады. Суретшілер журналды әрлейді, суреттерді пайдаланады, журналдың түсін қанық етіп шығарады.

«Билайн» Корпорациясы» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- К. И. Чуковский «Телефон»;

- Н. Н. Носов «Телефон»;

- Д. Хармс «Досымен сөйлесу»;

- К. Авдеенко «Настя мен ұялы телефон»;

- С. Маршак «Өрт».

Өнімді іс-әрекет түрлері

- «Билайн» бейнебаянын көру;

- есеп шоттың, чектің бланкісін дайындау;

- жарнама журналдарын көру, бейдждер жасау

Балалармен әңгімелесу

- «Билайн деген не?», «Ұялы телефон не үшін қажет?»;

- «Адамдар неге ұялы телефондарды артық көре бастады?»

Дидактикалық ойындар

- қазақтелеком (сөйлесу пункті)

- туған-туыстарыңа хабарлас.

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- ұялы телефондар салонына саяхат;

- қоршаған ортамен таныстыру «Телефонмен сөйлесу этикеті».

Ата-аналармен жұмыс

- Билайн фирмасының ұялы нөмірін, визиткасын алып келу;

- қалауы бойынша ойынға қатысу;

«Билайн» Корпорациясы» сюжетті-рөлді ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: Балаларға рөлдерді өз беттерімен бөлуді және өзіне бөлінген рөл бойынша әрекет етуді үйрету. Ойын барысында әлеуметтік болмысты көрсету, қоғамдық орындардағы мінез-құлық ережелерін, қызметтестер арасындағы этиканы бекіту, сөйлеу этикетінің дағдыларын қалыптастыру, топтық жұмысқа кірісуге және сол жұмыс барысында өзіне ұнайтын жағдайларды табуға үйрету, тапсырамның орындалуының сапасын бағалауға үйрету, ынтымақтастық дағдыларын қалыптастыру.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Байланыс торабы оператор-ларының жұмысы; Телефондар мен басқа да  байланыс құралдарын сату менеджер- лерінің жұмысы; Жөндеу шеберхана сы; Қызметтер ақысын төлеу; Анықтама қызметі; Келушілер ді шақырудың электрон дық   жүйесі	Ұялы телефондар; Компью терлер; Еспешот бланкілері; Чектер; «билайн» бейнелеме сімен заттер; Қызмет керлерге арналған бейдждер;	Келуші рөлінде сюжетті ашуға көмектеседі, телефонын қай жерде жөндеуге болатындығын, қаржысын шотқа қалай салу керектігін,   көрсетілген қызметтерге қай жерде төлей алатындығын, жаңа телефондарды қашан әкелетіндігін сұрайды. Келушілерді шақырудың электронды   жүйесін ұйымдастыруға көмектеседі.	Анықтама қызметі телефондарды жарнамалайды, сату пункттері туралы хабарлайды, журналдарды қарауды ұсынады Қызметші персонал телефондарды ұсынады, бағаларын айтады, телефон нөмірін айтады,  телефонды тіркейді,    телефонның паспортын береді,телефонның шотына ақша салуды ұсынады, телефонды қолдануды үйретеді. Сатып алушы телефонды таңдайды, сатып алады, шотына ақша салады. Кассир ақшаны қабылдайды. Шеберханадағы жөндеушілер телефондарды қабылдайды, оларды қарайды,  істен шыға себебін анықтайды, жөндейді, тапсырыстың  орындалу мерзімін айтады.

«Зообақ» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу:

- С. Я. Маршак «Тордағы аңдар»;

- К. И. Чуковский «Айболит»;

- Е. И. Чарушин «Большие и маленькие»;

- Б. С. Житков «Мангуст туралы», «Піл туралы», «Маймыл туралы».

- Өтетілеуов Е. «Хайуандармен танысу»

Өнімді іс-әрекет түрлері

- билеттерді, жарнама парақтарын, жануарлардың аттары жазылған тақтайшаларды дайындау;

- зообақтың сызбанұсқасын жасау.

Балалармен әңгімелесу

- «Зообақ не үшін қажет?», «Зообаққа кім барды?», «Оларға не ұнады?».

Дидактикалық ойындар

- «Төртінші артық»;

- «Бөліктерден бүтін құра».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- зообаққа саяхат;

- «Қандай мамандықтар болады» тіл дамыту;

- «Айболит дәрігерінің киімі» құрастыру;

- жапсыру + мүсіндеу «Айболит дәрігерге қонжықтарды емдеуге көмектесейік».

Ата-аналармен жұмыс

- балаларды зообаққа шығарып салу.

«Зообақ» сюжетті-рөлді ойынының

технологиялық картасы

Мақсаты: Балаларға ойынның сюжетіне сәйкес шағын топтарға бөлінуге және берілген ойын әрекетінен кейін бір ұжымға жиналуға үйретуді жалғастыру. Зообақ қызметкерлерінің еңбегі гуманистік бағыт алғандығы туралы, ондағы негізгі мамандықтар: зообақ директоры, жұмысшылар, дәрігер, жол көрсетуші, асхана жұмысшысы, экскурсия жетекшісі туралы, жануарларды күтіп-бағудағы негізгі еңбек процестері туралы балалардың түсініктерін кеңейту.

Жағдаят	Атрибут тар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Зообаққа кіру билеттерін сатып алу; Зообақтың жоспарын, жүру маршрутын зерттеу; Төл жүретін алаңқай. Зообаққа саяхат жасау,  жануарлар ды тамақтан дыруды, торлы орынды жинастыруды бақылау; Демалыс алаңы. Орманды мекендеушілер ауырып қалды. Айболит дәрігерге хат жіберу Айболит дәрігердің алдындағы кедергі Аңдардың тәуір болуы	Билеттер; зообақтың сызбанұсқасы; жол көрсеткіш тер; құрылыс материал дары; жануарлар дың киімдерінің элемент тері; Ойыншық — жануарлар дың, ойыншық — аңдардың  (түлкі, қасқыр, аю) жиынтығы. Айболит дәрігерге хат, киім. Шприцтер, тонометр, градусник тер, дәрумендер, дәрілер.	В роли директора зоопарка напоминает, что для животных нужно завести корм, отремонтиро вать клетки, пригласить ветеринара Помогает детям собрать аптечку и написать письмо доктору Айболиту	Гид. Зообақтың ішіне саяхат жүргізеді,  аңдар туралы айтып береді. Күзетші торлы орындардың бүтін және жабық болуын тексереді, келушілерге аңдарды тамақтандыруға болмайтын дығын естеріне салады, зообақты күзетеді Аңдарды күтушілер аңдарды тамақтандыра ды, оларға мейіріммен қарап, олармен сөйлеседі, торлы орындарды жөндейді,  олардың іштерін қалыпқа келтіріп жинайды,   аңдарға дәрумендер береді. Кассир билеттерді сатады, зообақта жаңа аңдар пайда болғандығына назар аударады. Айболит дәрігер аңдар жаңбырдан соң тоңып ауырып, емделуді қажет ететіндігі туралы хатты алады, қажетті заттардың барлығын алып , жаолға дайындалады, алайда  кедергілерге тап болады - жаңбырдан соң өзен арнасынан шықты. Дәрігер айналып өтуді ұйғарады, зообаққа келіп аңдарға көмек көрсетеді.  Аңдар тәуір болады.

«Дәмхана. Макдональдс. Пиццерия» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- Б. Житков «Менің көргенім» (шығармадан үзінді);

- Д. Родари «Қолөнер деген не?»;

- П. Воронко «Бәліш».

Өнімід іс-әрекет түрлері

- ас мәзірін жасау;

- майлықтарды әдемілеп қою;

- пиццалар мен тәтті тоқаштарды салу үшін қораптарды дайындау.

Балалармен әңгімелесу

- «Пиццерия» туралы түсінікті ашып айту, бұл жерде не пісіретіндігін айтып беру, балаларға пиццадан дәм татқызу.

- «Макдональдс» деген не екендігін түсіндіру.

Дидактикалық ойындар

- Айгүл қуыршағына арналған ас-шай;

- дастархан әзірле.

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- жақын арада орналасқан дәмханаға, пиццерияға серуен жасау;

-  сурет салу «Жарнама»;

- қоршаған ортамен таныстыру «Тамақтану мәдениетінің этикеті».

Ата-аналармен жұмыс

- атрибутика мен азық-түлікті таңдауға көмектесу;

- саяхатқа қатысу

«Дәмхана. Макдональдс. Пиццерия»

сюжетті-рөлдік ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: Азық-түлік өнеркісібінің қызметкерлерінің еңбегі туралы түсініктерін нақтылау. Балаларға рөлдерді бөлуге және рөлдері бойынша әрекет етуге көмектесу, өз беттерімен қажетті құрылыстарды салуға үйрету,  балалардың тілектестік-қарым қатынас дағдыларын қалыптастыру. Балаларды қоршаған орта туралы алған білімдерін ойын барысында кеңінен қолдануға ықпал ету.

Жағдаят	Атрибут тар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Үстелді таңдау; Ас мәзірімен танысу; Тапсырысты қабылдау; Тапсырысты дайындау; Тамақтану; Қажет болған жағдайда менеджер мен бірге жұмыс істеу (арыздану, алғыс айту); Тапсырыстытөлеу; Үстел үстін жинау, ыдысты жуу.	Алжапқыш; Ыдыс-аяқ жиынтығы; Табақ; Ас мәзірі; Дастарқан; Сүлгілер; Майлықтар; Азық-түліктер; Пиццерия.	Меңгерушінің рөлінде жұмысшыларды басқарады, азық-түлік, жаңа ыдыс-аяқ, жиhаз әкелу қажет екендігін естеріне салады, менеджерге дәмханада ойындармен және сайқымазақтармен балалардың мейрамын ұйымдастыру туралы хабарлауды ұсынады. Пиццаны пісіру үшін қажетті азықты сатып алу мәселелерімен айналысады.	Менеджер жарнаманың суретін салады, телефон бойынша тапсырыс қабылдайды, жүргізушіге тапсырма береді Аспазшылдар пиццаны, салаттар жасайды. Кондитерлер тәтті тоқаштар жасайды, торттарды безендіреді Даяшылар үстел жасайды, таспырыстарын әкеледі, үстел үстін жинайды Келушілер ас мәзірінен тағам түрлерін таңдап, таспырыс береді, этикет ережелерін сақтайды, алғыс айтады, ақысын төлейді. Ыдыс-аяқ жуушы ыдыс-аяқты жуады. Жүргізуші — жабдықтаушы заттарды дүкендерге, балабақшаларға, жеткізеді.

«Кітапхана» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығырмалар оқу

- «Кітапхана» Е. Өтетілеуов;

- «Оқи білген қандай тамаша» В. Берестов;

- «Кітаптарды қалай басып шағарады» Б. Житков;

- «Менің кітабым» Ғ. Мусрепов.

Өнімді іс-әрекет түрлері

- көрме сөрелерін, тақталарды, оқырмандардың карточкаларын дайындау;

- балаларға арналған жиналмалы кітаптар жасау.

Балалармен әңгімелесу

- «Кітапхана туралы не білесіңдер, ол сендерге не үшін қажет, кітапханада қалай жүріп-тұру керек»;

- «Кітап — өте керек зат екенін, сондықтан оған ұқыпыт қарау керектігін айту. ».

Дидактикалық ойындар

- «Сөзді аяған жеткізіп айт»;

- «Жұмыс үшін кімге не қажет».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- кітапханаға саяхат;

- Қоршаған ортамен таныстыру «Бізге кітап келді».

Ата-аналармен жұмыс

- үй кітапханасын қарау, балаларға оқу үшін кітаптарды таңдау, оларға жеке сөрелер арнау, бұл үй кітапханасы екендігін, ол кітаптармен толықтырылатындығын айту.

«Кітапхана» сюжетті-рөлді ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: Ойын барысында қоршаған орта туралы алған білімдерін, кітапханалардың әлеуемттік маңыздылыған көрсету. Кітапхана қызметкерлері туралы түсініктерін нақтылау, қоғамдық орындағы мінез-құлық ережесін бекіту. Ойынды ойластыруын өз құрбыларының ойымен келістіру. Ойын барасында рөлдерді ауыстыру. Балалардың есте сақтауын, тілдерін дамыту.

Жағдаят	Атрибут тар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Оқырман формулярын толтыру; Кітапхана шының тапсырыс қабылдауы; Картотека мен жұмыс (компьтерді пайдалану); Кітаптарды беру; Мұрағаттан қажетті кітаптарды іздеу; Оқу залы;	Компьютер; Есеп карточка лары; Кітаптар, журналдар Картотека.	Келушінің рөлінде әртүрлі авторлардың, әртүрлі тақырыптағы кітаптарға қызығушылық танытады; оқу залында әртүрлі балаларға арналған журналдарға тапсырыс береді, кітап ханашыдан картотеканың қай жерде екенін және онымен қалай жұмыс жасау керектігін сұрайды.	Кітапханашы келушілерді қарсы алады, оларға формулыр ашады, өзімен бірге алуға кітаптарды таңдауды, оқу залында газет пен журнал оқуды ұсынады,     мұрағатқа тапсырыс береді. Оқырмандар өз аты-жөндерін айтады,формулырға қол қояды,  кітапханашыға тапсырыс береді,  сөрелерден кітаптарды өздері таңдайды,  тақырыптық көрмелермен танысады,  оқу залына өтеді. Бөлім меңгерушісі оқырмандарды ертегілер викторинасына   қатысып, сыйлыққа-ертегілер кітабын жеңіп алуды ұсынады.

«Жылжымайтын мүлік агенттігі» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- А. Л. Барто «Созылмалы Зина»;

- Б. Житков «Менің көргенім», «Біз «Мәскеу қонақ үйіне келдік» , «Мейрамхананың қай нөмірі»;

- С. Маршак «Балалар театрында».

Өнімді іс-әрекет түрлері

- коллаж жасау (түрлі үйлердің суреттерін журналдардын қиып алу).

Балалармен әңгімелесу

- «Жылжымайтын мүлік деген не? Ол не үшін қажет?»

- «Жылжымайтын мүлікте кім басшы? Не сатып алады? Не сатады?».

Дидактикалық ойындар

- «Қал-жағдайың қалай?»;

- «Атық затты алып таста»;

- «Бірлесіп әңгіме құрайық. Поштада»;

- «Үй саламыз».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- қоршаған ортамен таныстыру «Үйлер қандай болады»;

- тіл дамыту бойынша тапсырма «Сурет бойынша әңгіме құру»;

- қарапайым математикалық ұғымдарын қалыптастыру «Геометриялық пішіндермен таныстыру»;

- қол еңбегі «Мата түрлерімен танысу».

Ата-аналармен жұмыс

- отбасы қалай пәтерге ие болғаныдығы туралы балаларға айтып беру.

«Жылжымайтын мүлік агенттігі» сюжеті-рөлдік ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: Ойын барысында бірнеше әрекетті логикалық бірізділік бойынша байланыстыру білігін қалыптастыруды жалғастыру, рөлдерді өз беттерімен бөлуге және сол бойынша әрекет етуге үйрету. Балалардың әлеуметтік белсенділік саласын және қоршаған орта туралы түсініктерін кеңейту, жылжымайтын мүлікті сату бойынша агенттіктердің жұмысы туралы білімдерін бекіту, балаға ересектердің түрлі позицияда тұру мүмкіндігін беру.

Жағдаят	Атрибут тар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Жарнама басылымымен таныстыру; Жылжымайтын мүлікті таңдау; Жылжы майтын мүліктің орналасқан жерін талқылау; Жоспарлау мен ресімдеудің ерекшеліктерімен таныстыру; Келісімді ресімдеу; Құжаттарды ресімдеу.	Жарнама журнал дары; Пәтерлер дің жоспарлары; Үйлердің фотосурет тері.	Сатып алушының рөлінде менеджермен әңгімелесу нұсқасын береді:пәтерде қанша бөлме болуы керек; нешінші қабатта, қай ауданда, оны қаланың картасында көрсетуді ұсынады.	Агенттіктің менеджері келушілерді жарнама басылымымен таныстырады, не сатып алуға болатындығын айтып береді. Сатып алушылар үйлер мен өңірлердің фотосуреттерін, пәтерлердің жоспарларын қарайды, пәтерде қандай бөлмелер бар екендігіне, автобус аялдамасының, дүкендердің, мектептің, балабақшаның қай жерде орналасқандығына  қызығушылық танытады. Агенттер жылжымайтын мүлікті (үй, саяжай, көлік) тіркейді Салық иснпекторы жылжымайтын мүлікке салынатын салықты анықтайды Нотариус сауда-саттық келісімін растайды.

«Ғарыш» сюжетті-рөлді ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- К. Булычёв «Үшінші ғаламшардың сыры»;

- В. Кащенко «Шоқжұлдызды тап»;

- В. Бороздин «Ғарыштағы ең алғашқы»;

- П. Клушанцев «Телескоп не туралы айтты»;

Өнімді іс-әрекет түрлері

- «Ғарыш кеңістігі» панносын безендіру;

- папье-машеден планеталардың макетін жасау.

Балалармен әңгімелесу

- «Жұлдыздар, олар қандай?»;

- «Күн жүйесі дегеніміз не?».

Дидактикалық ойындар

- «Артық затты тап»;

- «Барлаушылар».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- ознакомление с окружающим миром «Жер — біздің әлемдегі үйіміз»;

- «Зымыран жұлдыздарға ұшады» тіл дамыту;

- «Біздің ғарыш кемесі» құрастыру;

- «Жұлдыздарға салынған жол» сурет салу.

Ата-анларамен жұмыс

- «Ғарышты бағындыру» атты тақырыпта өткен сабақ туралы ата-аналарға арнлаған ақпарат парағы.

«Ғарыш» сюжетті-рөлді ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: Ғарыш саласында жүргізілген зерттеулер туралы, зерттеушілердің еңбегінің өзіндік жағдайлары туралы балалардың білімдерін бекіту. Ойдағы жағдаятты елестету, түсіну және сол жағдаятқа сәйкес әрекет ету. Ойын диалогын модельдеуге, түрлі құрастырғыштарды, құрылыс материалдарын, ауыстырғыш заттарды қолдануға үйрету. Балалардың шығармашылық қабілеттерін, байланыстырып сөйлеуін дамыту.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Зымыран ның құрылысы, ғарышкер лерді шығарып салу зымыранды ғарышқа жіберу, апаттық жағдай, жанармай құйю, ғарышкер лердің жерде кездесулері Зертхана құру; зерттеу объектісін таңдау (планета, жұлдыз, топырақ және т.б. планеталар ); зертхана дағы жұмыс; тәжірибе жұмысы жүргізу; ғарыштан түсірілген фотосурет терді, бейнемате риалдарды зерттеу; ғылыми ғарыш станция ларын пайдалану; ғылыми кеңес; Зерттеу қорытындыларын шығару. Жаңа планетаны табу.	Басқару тетігі, катапульта, парашют, радио- -аппарат, бейнекамера, барокамера, спутниктік байланыс Шоқшұджыздар картасы; ғарыш кемесінің элементтері; дүрбілер, рациялар; бақылау журналы. Телескоп, ғаламшар дың суреті бейнеленген ашық хаттар.	Ұшуды басқару тобының басшысы: ғарышкерлер мен байланыс жасайды, бастау командасын береді, ұшу жайында нұсқау береді, жанармай құйюшыны шақырады.	Құрастырушылар: зымыранның суретін салады, ғарышкерлерді зымыранды басақруға үйретеді Ғарышкерлер: ғыршты зерттейді, ғарыштан планеталарды фотоға түсіреді, ғарышкиім киеді, жермен байланыс жасайды, зымыранды басқарады,  аспаптың жұмыс істеуін бақылайды, жалынды аймақты анықтайды, көргендерін бас ғарышкерге хабарлайды,  апаттық жағдайларды жояды, ашық ғарышқа шығады, бейтаныс планетаға кемелерін қондырады. Ғарыш айлағындағы жұмысшылар: зымыранды құрастырады, ғарышқа ұшырады. Механик кеме қозғалтқышының күші әлсіз және оған түзеу жұмыстары керек екендігін хабарлайды.

«Химиялық тазарту» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- К. Чуковский «Федораның қайғысы»;

- К. Чуковский «Кірқоймас»;

- Г. Юдин «Кір жуатын орын «Егор және оның ұлдары».

Өнімді іс-әрекет түрлері

- ақша, қабылдау бланкілерін дайындау;

- сүйікті ойыншығының кір киімін шешіп, химиялық тазартуға тапсыру.

Балалармен әңгімелесу

- «Химиялық тазарту деген не?», «Ол не үшін керек?», «Оны кім қолданады?», «Химиялық тазартуда кім жұмыс істейді?» және т.б.

Дидактикалық ойындар

- «Түсі бойынша таңда» графикалық модельдеуі;

- «Кімнің жұмысына не қажет?»;

- «Ассоциациялар тізбегі»;

- «Ақылды мәшинелер»;

- «Ғажайып сандық»;

- «Қуыршақтың іш киімін жуу».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- химиялық тазартуға, кір жуатын орынға топсаяхат жүргізу;

- қоршаған ортамен таныстыру - «Адам тұрмысындағы мәшинелер»;

- тіл дамыту «Өзінің жеке тәжірибесі туралы әңгіме құрастыру».

Ата-аналармен жұмыс

- үйде балаларға кірді қалай жуатынын көрсету.

«Химиялық тазарту» сюжетті-рөлді ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: рөлдерді орындау сапасына бағытталған бірлескен іс-әрекетті қалыптастыру. Қажет болған жағдайда басқа затты қолдану. Қызмет көрсету саласы туралы түсініктерді ойында бейнелеу, химиялық тазарту қызметкерлері жайлы балалардың білімдерін бекіту. Есте сақтауды дамыту, балалардың сөйлеу тілін белсендіру.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Тапсырысты қабылдау. Тапсырысты ресімдеу. Тапсырыс тың ақысын төлеу. Киім тазалау. Жаңа құралдарды табу үшін зертхананы қолдану. Тапсырысты орындау. Тапсырысты жеткізу.	Қабылдау бланкілері. Киімге арналған тыс қаптар. Киімдер. Зертханаға арналған жиынтық. Кір жуу мәшинесі. Үтік.	Химиялық тазарту директорының рөлінде қызметшілерді басқарады, әдептілік ережелерін естеріне түсіреді, келушілерге кезек күту ыңғайлы болу үшін жағдай тудырады: орындықтар қоюды ұсынады, үстел үстіне журналдарды қояды және т.б. Қызметшілерге түскі үзіліс болғанын хабарлайды және дәмханаға баруды ұсынады, келесі кезектің жұмысын бастайды.	Клиенттер кір киімдерін әкеліп, оны қабылдаушыға тапсырады, ақшасын төлейді,  түбіртекті алады, таза киімдерді алады, алғысын білдіреді. Қабылдаушы, тіркеуші кір киімдерді қабылдап алады, қарайды, түбіртекті толтырады, кір жуушыға береді, телефон бойынша тапсырыс қабылдайды, жүргізушілерді мекен-жайлары бойынша жібереді. Кір жуушы бұйымдарды алады, жууға салады, ұқыпты болуын қадағалайды, бұйымдарды қабылдаушыға қайтарады.  Зертханашы бұйымдарды қарайды, дақтардың сипатын анықтайды, тазарту үшін қажетті ұнтақты таңдайды, заттарды операторға береді, түрлі ұнтақтарды араластырады, дұрыс тазарту үшін тәжірибе жүргізеді,  Оператор заттарды алады, ұнтақтың көмегімен тазалайды, заттарды қабылдаушыға қайтарады. Жеткізу қызметі заттарды мекен-жайлары бойынша түбіртекті көрсеткеннен кейін иелеріне жеткізеді, Жүргізушілер машиналарына жанармай құяды, жөндейді, таза бұйымдарды балабақшаға жеткізеді.

«Құтқару қызметі» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- Б. Житков «Опырылып құлау»,«Көмек келе жатыр»;

- С. Маршак «Өрт», «Белгісіз батыр туралы әңгіме»;

- К. Чуковский «Айболит».

Өнімді іс-әрекет түрлері

- плакатқа сурет салу: бір жері сынғанда, буынын шығарып алғанда көмек көрсету (балалардың тілегі бойынша).

Балалармен әңгімелесу

- «Құтқару қызметі деген не?», «Онда кім жұмыс істейді?», «Құтқару қызметіне ерекше таңдау не үшін қажет?» және т.б.

Дидактикалық ойындар

- «Кімге нешеу керек?»;

- «Кімде осынша бар?»;

- «Қай ойыншық жасырылған?»;

- «Мамандықтар»;

- «Құтқарушы мәшинелер».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- қоршаған ортамен таныстыру - «Құтқарумен тікелей айналысатын адаммен көзбе-көз тілдесу;

- сурет салу - «Өрт сөндіргіш мәшинелер», «Құтқару қызметі»;

- валеология - «Қауіпсіздік мектебі. Мен көшеде келе жатырмын», «Қауіпсіздік мектебі. Мен үйде отырмын»;

- жапсыру - «Жедел жәрдем», «Желкенді қайық»;

- құрастыру - «Кемелер».

Ата-аналармен жұмыс

- ойынға қатысу (тілегі бойынша);

- құтқарушылардың қызметі туралы телехабар қарау, ол туралы әңгімелесу.

«Құтқару қызметі» сюжетті-рөлді ойынының

технологиялық картасы

Мақсаты: әлеуметтік шығармашылыққа жағдай жасау және ынталандыру, ойын желісіне сәйкес шағын топтарға бөліне білуді және белгілі бір ойын әрекеті аяқталғанда тұтас ұжымға біріге білуді қалыптастыру. Құтқару қызметі жұмысының гуманистік бағыттылығы, оның қажеттілігі, төтенше жағдайларда олардың жылдам әрекет ететіні туралы балалардың түсініктерін кеңейту. Балалардың тілін дамыту.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Дабыл қағып шақыру. Оқиға болған орынды қарау, жергілікті жерде бағдарлану. Түрлі топтар ішінде құтқару жұмыстарын бөлу. Арнайы техниканы қолдану. Зардап шеккендерді құтқару. Алғашқы медициналық қызмет көрсету. Оқиға болған орынға қажетті заттарды жеткізу.	Арнаулы техника жиынтығы. Рациялар, телефондар. Жоспарлар, карталар. Құтқару қызметінің рәміздері. Құрал-жабдықтар. Қорғаныш бас киімдері, қолғаптар. Қолшамдар. Басқа ойындардыңмысалы, «Жедел жәрдемнің» атрибутта рын қолдану. Басқару пульттері, жүк көлігі, арқан (жіптер).	ТЖМ басшысының рөлінде оқиға болған жерге барардың алдында қажетті құралдар, жабдықтар туралы естеріне түсіреді,   арнайы үйретілген иттері бар жол сілтеушілерді, жедел жәрдемді және басқаларын шақырады.	Қызмет диспетчері қала картасында оқиға болған орында жанатын  дабылды қызыл жарықты бақылайды, телефон қоңырауларын қабылдайды, қай қызметтің іске кірісетінін анықтайды. ТЖМ кез келген жағдайдан күн-түн демей құтқарып шығады, адамдарды іздеу үшін иттерді қолданады, Жүргізушілер арнайы техникамен зардап шеккендерге азық-түлік, түрлі заттарды жеткізеді,  базаға қайта оралады, техниканы жөндейді.  Өрт сөндіру қызметі өрттен, су тасқынынан құтқарады. Жедел жәрдем аурудың шақыруы бойынша үйіне барады, жедел көмек көрсетеді, Фотосуретші лер ТЖМ бірге оқиға орнына барады, суретке түсіреді.

«Олимпиада» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- Е. Өтетілеуов «Кім күштірек?»;

- Қ. Жұмағалиев «Мұз айдыны»;

- Р. Қунақова «Қақпашы».

Өнімді іс-әрекет түрлері

- олимпиада рәміздерін, танымбелгілерін дайындау.

Балалармен әңгімелесу

- «Олимпиада деген не?», «Ол не үшін қажет?», «Оған кімдер қатысады?» және т.б.

Дидактикалық ойындар

- «Бүгін мен өзімді не үшін мақтар едім?»;

- «Бүгін мен өзімді не үшін ұрсатын едім?»;

- «Мен қандай болдым? Мен қазір қандаймын? Мен қандай боламын?».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- валеология - «Денім сау болсын десең»;

- қоршаған ортамен таныстыру - «Спорт. Спортшылар. Спорт түрлері»;

- сурет салу - «Біз жаттығулар жасаймыз»;

- ұжымдық жапсыру - «Стадион».

Ата-аналармен жұмыс

- «Денім сау болсын десең» тақырыбындағы сабақтар туралы ата-аналарға арналған ақпараттық парақ.

«Олимпиада» сюжетті-рөлді ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: ойын желісіне сәйкес шағын топтарға бөліне білуді және белгілі бір ойын әрекеті аяқталғанда тұтас ұжымға біріге білуді қалыптастыру. Балаларды қызықтыратын қоғамдық өмір оқиғаларын бейнелеу, балаларды бір мақсат айналасына топтастыру, эгоцентризмді жеңуге, бірлескен іс-әрекетті қалыптастыруға мүмкіндік жасау, балалардың зейінін рөлдерді орындау сапасына, оның әлеуметтік мәнділігіне бағыттау.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Олимпиада алауын жағу. Командалар шеруі. Спортшыларды Елбасының немесе спорт министрінің құттықтауы. Олимпиада ның ашылуы. Спорттық көрсетілім дер. Олимпиада ның жабылуы.	Олимпиада рәміздері. Командалардың танымбелгілері. Төрешілер ысқыруығы Меже ленталары. Медальдер және т.б. Секунд өлшегіш, рулетка. Микро фондар, фотоаппа раттар. Олимпиада ойындары астаналарының фотосурет тері. Жалаулар мен жанкүйер лерге арналған жалауша лар. Мәре тапаншасы.  Алаудың бейнесі.	Спорт министрінің рөлінде олимпиада ны ұйымдасты руға жауап береді.	Суретшілер рәміздерді, танымбелгілерді әзірлейді, спортшылар үшін костюм дизайнын ойластырады. Стадиондағы жұмысшылар спорттық құралдарды, көрермендер үшін орындықтарды, төрешілер үшін үстелдерді орналастырып, таблоны орнатады. Жаттықтырушы лар спорттың әр түрі бойынша спортшыларды дайындайды. Спортшылар сайысқа түседі, марапаттау үшін пьедесталға көтеріледі. Төрешілер спортшыларды бағалайды, таблоға көрсеткіштерді енгізеді. Спорт комментаторы жарыстар туралы әңгімелейді. Көрермендер билет сатып алады, өз орындарына отырады, жанкүйер болады.  Официанттар көрермендерге балмұздақ,  сусын, тәттілер таратады. Фотосуретшілер жарыс жеңімпаздарын суретке түсіреді.

«Мұражай» сюжетті-рөлді ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- С.В. Михалков «Ленин мұражайында»;

- Ж. Жабаев «Өнер жайлы өлең».

Өнімді іс-әрекет түрлері

- қолданбалы-сәндік өнерінің топтамасын дайындау;

- өнер, жолсілтеме бойынша альбом жасау.

Балалармен әңгімелесу

- «Мұражай деген не?», «Мұражайда не бар?», «Мұражайда кім жұмыс істейді?», «Гидтің, күзетшінің киімдері қандай?» және т.б.

Дидактикалық ойындар

- «Керісінше айт»;

- «Бұл қай кезде болады?»;

- «Бұл неден жасалған?»;

- «Кім не киген?».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- мұражайға топсаяхат ұйымдастыру;

- тіл дамыту - «Қолданбалы-сәндік өнерінің бұйымдары туралы әңгіме құрастыру»;

- халық шеберлері бұйымдарының суретін салу.

Ата-аналармен жұмыс

- өлкетану мұражайына ұйымдастырылған топсаяхатқа қатысу;

- баламен бірге мұражайға бару.

«Мұражай» сюжетті-рөлді ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: мұражай қызметі, оның қажеттілігі туралы балалардың түсініктерін бекіту. Ойын барысында қарым-қатынас жасауға, өз өтінішін білдіруге, сұрақтар қоюға, әрекеттеріне түсініктеме беруге, бір-біріне қайырымды болуға үйрету.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мұражайға баруға дайындалу. Жолсілтеме ні қарау. Мұражайды таңдау. Экспозиция ларды безендіру. Топсаяхат. Қалпына келтіру шеберханасы	Қолданба лы-сәндік өнері бұйымда рының топтамасы. Фотосурет тер, репродук циялар. Маңдайша жазулары. Өнер туралы альбомдар. Түрлі бағытты мұражай лар бойынша жолсілтеме лер. Экспонат тардың паспортта ры. Қалпына келтіруші қызметкер лердің құрал-саймандары арнайы киімдері.	Директордың рөлінде мұражайды басқарады,   экспонаттар ды қабылдап алады, қалпына келтіруші қызметкерлер мен келіседі, қызметшілерді басқарады: мұражай қызметкерлерін проспектілер жасауға, экспозициялар ды безендіруге, келушілермен жұмыс жүргізуге үйретеді.	Кассир билет сатады, жолсілтемелерді таратады. Мұражай қызметкерлері экспонаттарды таңдайды, экспонаттардың паспорттарын, маңдайша жазуын дайындайды,    экспозицияны безендіреді. Суретшілер мұражайдың ашылуы туралы жарнама дайындайды. Қалпына келтіруші қызметкерлер ескі экспонаттарды жөндейді. Топсаяхат жүргізуші (гид) келушілерді мұражай ішімен алып жүреді, экспонаттар жайлы әңгімелейді. Келушілер билет сатып алады, бағдарламамен таныс болады, экспонаттарды қарайды, сұрақтар қояды, өз тілектерін кітапшаға жазады,  Дүңгіршек сатушысы өнер жайлы фотосуреттер, открыткалар, альбомдар сатады. Жүргізушілер экспонаттарды алып келеді, көліктің жүріп-тұруын қадағалайды.

«Дизайнерлік студия» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- С. Мәуленов «Кішкентай суретші»;

- Б. Заходер «Құрылысшылар»;

- Н. Айтов «Киіз сырмақ»;

- А. Санабеков «Мен сурет саламын»;

- С. Қалиев «Үлкен үйлер не үшін қажет?».

Өнімді іс-әрекет түрлері

- үй-жай интерьері бар журналдарды қарау;

- фланелеграфты безендіру.

Балалармен әңгімелесу

- «Дизайнерлік студия деген не?», «Ол не үшін қажет?», «Онда кім жұмыс істейді?» және т.б.

Дидактикалық ойындар

- «Бөліктерден құрастыр»;

- «Әр нәрсенің өз орны бар»;

- «Геометриялық кілем».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- сұлулық салонына топсаяхат (безендірілуіне назар аудару);

- бұйымдарды безендіру элементтерін қағаздан және тастанды материалдан құрастыру.

Ата-аналармен жұмыс

- серуен кезінде ғимараттардың және үй-жайлардың ішкі жағының безендірілуіне балалардың назарын аудару, оны жасаумен айналысатын адамдар туралы әңгімелеп айту.

«Дизайнерлік студия» сюжетті-рөлді ойынының технологиялық картасы

Мақсаты: ойында рөлдік өзара әрекеттестікті құруға және рөлдік өзара қарым-қатынастарды меңгеруге мүмкіндік туғызу. Өздігінен ойын желісін құра білуді, тақырыбын келісе білуді дамыту. Тапсырманы орындау сапасын бағалауға, көпшілік алдында өз пікірін білдіруге үйрету; қоршаған өмір туралы білімдерін бекіту, дизайнерлік студия қызметкерлерімен таныстыруды жалғастыру.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Объектіні таңдау. Макеттер сайысы. Материал таңдау, жұмыс аумағын өлшеу. Тапсырыс берушімен келісу. Интерьерді безендіру, тапсырысты табыстау. Сәндік жағын толықтыру. Дау-жанжал дарды шешу.  Тапсырыс тың ақысын төлеу.	Интерьерді безендіруге арналған альбомдар. Мата, тұсқағаз, бояу және басқаларының үлгілері. Түрлі үй-жайларды жоспарлау. Сәндік әшекейлер. Жиһаз суреттері және сәндік әшекейлер жиынтығы бар фланелеграф. Сантиметр. Рулетка. Шамшырақ үлгілері берілген альбомдар.	Агенттік директорының рөлінде қызметшілерді басқарады, фотокөрмелер, өнімдерді жарнамалауды ұйымдастыра ды, тапсырыс берушілерді тартады, құрылысшыларға тапсырма береді. Студияны қажетті материалмен, шикізатпен қамтамасыз етеді.	Дизайнер тапсырысты қабылдайды, келісімшарт құрастырады, төменде көрсетілген адамдармен тікелей жұмыс жасайды. Тапсырыс беруші үй-жайды безендіруге тапсырыс береді, жұмысты қабылдайды, ақысын төлейді. Жиһаз жасаушы материал таңдайды, жиһазды  дайындайды. Құрылысшылар  объектіде құрылыс жұмыстарын жүргізеді. Заңгер (нотариус) келісімшартты куәландырады, жанжалды жағдайларды шешеді. Кассир орындалған жұмысқа төленетін ақыны қабылдайды, жұмысшылардың ақысын береді.

«Шаштараз» сюжетті-рөлдік ойыны

Ұйымдастыру жұмысы:

Көркем шығармалар оқу

- Б. Заходер «Шаштараз»;

- Г. Кругляков «Сән»;

- көңіл көтеру өлеңдері: «Өс, шашым», «Су-су», «Айна» және басқалары;

- Н. Айтов «Шебер».

Өнімді іс-әрекет түрлері

- «Сәнді шаш үлгісі», «Қазіргі заманғы шаш қию үлгісі», «Лиза» журналдарын қарау;

- сұлулық салонын ауыстырғыш заттармен безендіру.

Балалармен әңгімелесу

- әмбебап шаштараз, маникюр шебері, косметолог шебері, кассир мамандықтары туралы.

Дидактикалық ойындар

- «Кімнің жұмысына не қажет?»;

- «Лото»;

- «Пазлдар».

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

- шашатаразға, сұлулық салонына топсаяхат ұйымдастыру;

- қоршаған ортамен таныстыру - «Мамандық туралы суреттерді қарау».

Ата-аналармен жұмыс

- шаштаразға барғанда құрал-жабдықтарға, клиенттерге қарым-қатынасына, шаштаразда көрсетілетін қызмет түрлеріне балалардың назарын аудару.

«Шаштараз» сюжетті-рөлді ойынының

технологиялық картасы

Мақсаты: ойын желісін өздігінен дамыта білуді, тақырыбын келісіп алуды, рөлдерді бөлісе білуді қалыптастыруды жалғастыру. Ойында рөлдік өзара әрекеттестікті құруға және рөлдік өзара қарым-қатынастарды меңгеруге мүмкіндік туғызу. Қоғамдық орындардағы мінез-құлық мәдениетін тәрбиелеу.

Жағдаят	Атрибуттар	Тәрбиешінің әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Клиенттерді қабылдауға дайындық. Клиенттерге қызмет көрсету. Әйелдер және ерлер залын ашу. Дүкенге тапсырысты ресімдеу. Дүкеннен тауарды жеткізу.	Шаш қою үлгілері берілген журналдар, айна, бигуди, банттар, фен, касса, чек, пластик қайшы, шаш алатын мәшине, тарақ, иіс су құтылары, сусабын ыдыстары, кішкене шыны ыдыстар.	Меңгеруші рөлінде  қызметкерлердің: шаштараз, косметологтың жұмысын ұйымдастырады, мамандарды бөліп орналастырады, дау-жанжалды шешеді, дүкеннен косметикалық заттар алу үшін тапсырыс береді.	Шаштараз басты сусабынмен жуады, фенмен кептіреді, шашты қияды, шашты сәндейді; белгілі сомаға талон жазып береді; клиентпен сөйлеседі, шашты күтіп ұстау жайлы ақыл-кеңес береді. Дүкенде сатушы тапсырыс бойынша тауар босатады, тауарды буып-түйеді, чек жазады. Кассир  қызметке ақы алады, артық ақшаны қайтарады, қызметтің түрін журналға жазады. Клиенттер тапсырыс береді, ақысын төлейді, тексереді, қызметі үшін алғыс білдіреді, кезекке тұрады, бір-бірімен сөйлеседі, шаштың қандай үлгісін қою керектігін түсіндіреді.  Жүргізуші сатушымен әңгімелеседі, тауардың тапсырысын береді, тауарды алады,  мәшинеге артады, чекті алады, тауарды түсіреді, өткізеді, чекті береді.

Әдебиет

1. Березина В.Г., Викентьев И.Л., Модестов С.Ю. Детство творческой личности.- СПб.: изд. Буковского, 1994.

2. Левин В.А. Воспитание творчества. Томск: Пеленг, 1993.

3. Аджи А.В. Конспекты интегрированных занятий в подготовительной группе детского сада. Познавательное развитие. Развитие речи. Обучение грамоте: Практическое пособие для воспитателей ДОУ. - Воронеж: ТЦ "Учитель", 2006. 333 с.;

4. Шишкина В.А. «Прогулки в природу». Учебно-методическое пособие для воспитателей дошкольных образовательных учреждений. М.: Просвещение, 2009 год.

5. Николаева С.Н. «Юный эколог». Программа и условия ее реализации в детском саду. М.: Мозаика-Синтез, 1999 год.

6. Венгер Н.Ю. Путь к развитию творчества. Дошкольное воспитание. 1982. №11.

7. Ендовицкая Т.О. О развитии творческих способностей. Дошкольное воспитание. 1967.

8. Полуянов Д. Воображение и способности. М.: Знание, 1995.

9. Айджанова Д.К., Бейсенбаева С., Искакова А., Попова Т.Н., Саймасаева Г.А. Методическое пособие. Инновационная технология «Step by step» в дошкольных учреждениях Казахстана. 2000.

10. Алексеева Н.М. Взаимодействие дошкольного учреждения с семьей. Оренбург: 1998.

11. Образцова Т.Н. Ролевые игры для детей. М.: 2005.

12.        Лободина С.В. Способности ребенка. Как их развивать? Санкт-Петербург: Диалог, 2005.