Төменгі және жоғарғы жіп реттегіш тің жұмыс істеу принципі

 БАЙҚАУҒА

Ақтөбе облысы

Шалқар қаласы

«№1 мектеп - гимназиясы»КММ

Технология пәні мұғалімі

Құдайбергенова Дина Құдайбергенқызы

Сабақ тақырыбы: Жоғарғы және төменгі жіптің керіліс реттегіштің құрылысы және әрекет ету принципі. Машина тігімінің сапасын реттеу

Сабақтың мақсаты:Оқушыларға тігін машина реттегішінің құрылысы және жұмыс істеу принципімен таныстыру.

Сабақтың міндеттері:

Білімділік: Реттегіштің тағайындалуы және олардың қимыл әрекеті туралы  жоғарғы және төменгі жіптердің тартылуы туралы білімін меңгеру.Жіптің тартылысын,инешаншымның ұзындығын реттеуге үйрету.

Дамытушылық: Жұмыс істеу кезінде жадының,зейіннің,дербестік қасиеттерін дамыту.

Тәрбиелік: Тігім жүргізу кезінде ұқыптылыққа,зейінділікке,тігін машиналарын күтіп  ұстауға,жауапкершілік сезіміне тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі:топтық,жеке.

Пәнаралық байланыс:Биология,қазақ тілі,сызу,бейнелеу.

Көрнекі құралдар мен жабдықтар: кестелер «тігін машинасы механизмдері», «жетек құрылғылар,жоғары және төменгі жіптерді сабақтау,тігін машинасы.

Сабақтың барысы.

1.Ұйымдастыру бөлімі.

Оқушылармен амандасу,кезекші тағайындау,түгендеу,сабаққа әзірлігін тексеру.

2.Өткенді еске түсіру.

Бүгінгі сабақта жаңа бөлім машинатану бөлімін бастамақпыз. Ол үшін 5-сыныпта өткенімізді еске түсіру тақтадағы сұрақтарға көңіл аударайық.

1.Тігін машинасы не үшін қажет?

    Тігін бөлшектерін қосу арқылы

-          Уақыт үнемдеу үшін,

-          Тігістің сапалы болуы үшін

2.ХХІ ғасыр тігін машиналарына үлкен талаптар қоя бастады.Бұл талаптарды қазіргі заманғы қандай машиналар қанағаттандырады?

Әмбебап  Арнаулы Машина- компьютер

3.Тігін машинасында жұмысты бастау және аяқтау ережелерін ата.

1).Бұйым мен тігінші көзінің арасндағы қашықтық 30-40 см болуы, ал шынтақ машина қақпағымен бір деңгейде жату керек.

2).Тігін машинасында жұмыс істеген кезде орындықта дене мен басты сәл алға қарай иіп,тік отыру керек.

3).Жұмыс орнына жарық сол жақтан немесе алдыңғы жағынан түсу керек.

4) Жұмыс аяқталысымен табан астына мата қиындысын салып,табанды түсіріп,инені түсіріп,машинаны тоқтан ажырату қажет.

4.Инешаншым,тігім,инешаншым ұзындығы деген не?

Инешаншым-иненің екі шаншымының арасындағы жіптер.

Тігім- инешаншымдардың қайталанған қатар.

Инешаншым ұзындығы- кезектесіп келетін екі инешаншым арасындағы арақашықтық.

5.Инешаншым ұзындығы неге байланысты реттеледі?

Инешаншым ұзындығы матаға байланысты реттеледі.

Жұқа матаға 2-3мм  Қалың матаға 4-5мм

6.Инешаншым қалай реттеледі?

Инешаншым ұзындығы тігіс реттеуіштің тетігін қажет инешаншым ұзындығына қою арқылы реттеледі.

7.Тігіс сапасы тігін машинасының қандай бөліктеріне байланысты?

Тігін машинасындағы жоғарғы және төменгі жіптің керіліс реттегішінің көмегімен реттеледі.

3.Жаңа сабақ. Сабақтың тақырыбы мен мақсатымен таныстыру

Бүгінгі сабағымызда жоғарғы және төменгі  жіптің керіліс реттегіштерінің  құрылысы және  әрекет ету принципімен танысып,машина тігімінің  сапасын реттеуді үйрнеміз. (тігін машинасында көрсете отырып түсіндіру)

Тігін машинасын іске қосар кезде  біз ең алдымен үстіңгі және астыңғы жіпті сабақтап,астыңғы жіпті машина бетіне шығарып,табан астына қайырамыз.

Табан көтеріңкі жағдайда тұрады.Мата салынған соң  табанды  түсіріп,тігіс жүргізіледі. Осы тігістің сапалы әрі әдемі шығуы үшін жоғарғы және төменгі реттегіштердің көмегімен тігіс сапасын реттейміз.

Жоғары тігістің керіліс реттегіші тігін машинасының корпусында орналасқан.(тігін машинасында көрсету)

Оның көмегімен жоғарғы жіптің тартылуын реттеуге болады.Жоғарғы жіпті салған кезде ол тартылу шайбасы арқылы өтуі керек.Тігіс сапасы көп жағдайда жоғарғы жіптің дұрыс тартылуына байланысты болады.

Жоғары жіптің керіліс реттеуішінің құрылысымен танысу.

1.      Бұрандалы шпилькадан

2.      Компенсациялық серіппеден

3.      Жіп тартатын шайбадан

4.      Керіліс шайбаларынан

5.      Қалпақтан

6.      Керіліс серіппесінен

7.      Реттеуіш гайкадан

Реттеуіш гайканың көмегімен керіліс серіппесінің жіп тарту шайбасына қысымды өзгерту арқылы тартылу күшін азайтуға немесе күшейтуге болады.Жоғарғы жіптің тартылуы бұрама сағат бағыты бойынша бұралғанда күшейеді де, кері бұрылғанда босайды.

Төмегі жіптің керілісін реттеуіш шөрікте орналасқан. Төменгі жіпті салғанда жіп шөріктің пластиналы серіппесінің астынан өткізетінін төменгі жіптің сабақталуынан білеміз.

1.       Корпустан

2.      Бұрандадан

3.      Пластиналы серіппеден тұрады.

Тартылу күші серіппені шөріктің корпусына қысып тұратын бұранда арқылы реттейді.Егер де жіп пластиналы серіппенің асынан еркін шығатын болса,бұранданы қысу керек.Жіптің нөмірлерін ауыстырған кезде алдымен төменгі жіптің тартылуын,сонан соң жоғарғысын реттеу крек.Төмегі жіптің тартылуын реттеу үшін байтесенің көмегімен серіппенің бұрандасын қаттырақ қысу керек немесе босату қажет.

Машина тігісінің ақауларын жоюға арналған жоғарғы және төменгі жіптердің тартылуын мына кестенің көмегімен реттеуге болады(кесте бойынша баяндау).

4.Тапсырмамен жұмыс.

Тақтаға назар аударайық.

1-тапсырма.Суретке қарап шығыңдар да, төменгі жіп керіліс реттеуішінің нөмірленуі бойынша атауын жазыңдар.

1.

2.

3.

4.

2-тапсырма.Суреттегі жоғарғы жіп керіліс реттегішін қарап шығыңдар да, бөлшектеріне сәйкес реттік санын қойып шығыңдар.

 

1.      Бұрандалы шпилька

2.      Компенсациялық серіппе

3.      Жіп тартатын шайба

4.      Керіліс шайбалары

5.      Қалпақ

6.      Керіліс серіппесі

7.      Реттеуіш гайка

3-тапсырма Суреттегі шөрік қалпағының конструктивтік элементтеріне сәйкес реттік санын қойып шығыңдар.

 

1.       Қондыру сұққысы

2.      Кертік

3.      Бұранда

4.      Ілгешек

5.      Корпус

6.      Пластиналық серіппе

4-тапсырма.Машинаның жоғарғы жіпті сабақтау жүргізетін конструктивті элементтерінің аталуын жазып шығыңдар.

1.

2.

3.

5.

6.

 5.сабақты бекіту.

Сабақты бекіту мақсатында графикалық диктант орындаймыз.сұраққа «Иә» немесе «Жоқ» деп жауап бере отыра,сәйкес кесіндіні тізу сыз, жоқ деген жауап үшін кесіндіні қиғаш сыз.

1.Жоғарғы жіптің керіліс реттегіші 7 бөліктен тұрады.

2.Жоғарғы жіп керілісін шөріктегі бұранданы байтесенің көмегімен реттейді.

3.Төменгі жіптің тартылысын бұранданы сағат тіліне қарама-қарсы бұрау арқылы реттейді

4.Тығыз тігіс жоғарғы және төменгі жіптердің қатты тартылуынан болады.

5.Жоғарғы жіп жоғарғы жіп керіліс реттегішінің жіп тартатын шайбадан сағат тілі бағытымен өтеді.

6.Тігін машина жұмысы барысында пайда болған бос тігіс екі жіптің қатты тартылуына алып келеді.

7.Машина тігісінреттеуді жоғарғы жіптен бастаған дұрыс.

Жауабы:

  1          2         3          4          5         6            7         8

 

 

6.Сабақты қорытындылау.

Бүгінгі сабақта: жоғарғы  және керіліс  реттегіш;тігіс сапасын реттеу жолдарымен;механизм құрылысы  және жұмыс істеу принципімен таныстық

Бағалау

Үй тапсырмасы.