Урок по калмыцкому языку для 3 класса на тему: «Шовуд – мана нәәҗнр»

Элст балһсна Көглтин Даван нертә 17 дунд школ.

Хальмг келнә кичәл

3 класс

Кичәлин төр: “Шовуд – мана нәәҗнр”

Багш: Трафимова Анна Улюмджиевна

Кичәлин төр: “Шовуд – мана нәәҗнр”.

Кичәлин күцл:

- Эн кичәлд «Шовудт дөң болхмн» гидг келвр, «Иньгүд», «Богшурһа» шүлгүд умшад сурһульчнрта хамдан учр – утхинь зааһад, түрү өгмүдин чинринь цәәллһәд, күүндвр кех, грамматическ даалһвр бас куцәх.

Сурһмҗин төр:

- Шовудт харм төрх, хәәрлх уха сурһх, эднд үвлд хот өгх.

Көгҗлтин күцл:

- Сурһульчнрин үгин көрңгинь делгрүлх, байҗулх, күүндврт орлцад, эврәннь сана – седклән медүлдг чадвринь батлх.

Грамматикин седв:

- Эгшгин таарлтын зокал, бәәлһнә нернә киискврмүдин туск медрлән батлх.

Оборудование: интерактивная самбр, презентация.

Олзлсн дөңцлмүд: “Девәлә” 3 классин даслур 1 –гч әңг, Н. Д. Аристаева, Н. Г. Конкаева, М. Г. Мадеева; көдлмш девтр.

Кичәлин йовуд:

1. Кичәлд белдлһн.

Мендлһн. Кичәлд белдлһн.

2. Фонозарядк давуллһн. Герин даалвһр шүүлһн.

Малын олз-тусын тускар.

Сурврт хәрү өгтн:

·         Малас авдг олз-тус ямаран болна?

·         Хальмуд ямаран 4 зүсн мал өскнә?

- Сән, ухата сурһульчнр. Байрлҗанав.

3.  Шин төр.

“Шовуд – мана нәәҗнр”

Шин төр хаһллһн болн батллһн. Сурврмудар күүндвр келһн.

- Күүкд – көвүд, ода ямаран җилин цаг? (ода үвлин цаг)

-Мана теегт ямаран шовуд үвлзнә? (керә, хар керә, богшурһа, шаазһ, көглрҗһн)

- Ямаран шовуд дулан һазрур ниснә? (харада, торһа, тоһрун, үкр хар)

- Нә, сән.

- Би таднд ода «Шовудт дөң болхмн» гидг келвр умшҗ өгнәв.

Толин көдлмш. (тольдан бичҗавх). Дасх үгмүд:

әрә киитә – еле живой

өврлх – класть запазуху

отлг – кормушка для птиц

моһлцг – круглый

чоңкх - клевать

Келвр умшлһн. (Девәлә даслур х.182-183)

Сурврмудар күүндвр тогталһн

-          Юңгад богшурһа цасн деер унв?

-          Санҗ ямаран шиидвр авв?

-          Юңгад Дорҗ дүүһән буульв?

-          Санҗ ямаран седвәртә көвүн?

-          Тадн заагт иим көвүд, күүкд бәәнү?

-          Күүкд, көвүд, тадн үвлд шовудт хот өгдвт?

4. Физминутк.

5. Дегтрәр көдлһн. Грамматическ даалһвр күцәлһн.

·         Харар барлата үгмүдин киисквринь темдглх Санҗ шовудт – ө.к.

·         Деегшән асхн гидг үгмүдт антонимс олх.

·         Удан эгшгүдтә үгмүд заах, бичлһинь цәәлһх   ( киистә, деегшән, деерәс, бууһад, әрә киитә, наачаһад, даарсн, бәәҗәһәд, нааран, үүрмг, дүүһән).

Багшин үг: Күүкнд, эндр мадн Бадмин Серәтр бичсн “Богшурһа” гидг шүлглә таньлдхм.

Түрү үгмүд:

шуукрх – глубоко вздыхать

экрх – всхлипывать

өрүлгән сөрсәлһх – взъерошивать перья

бегзих – хохлиться

Сурврмудар күүндвр тогталһн:

-          Шүлгтән түүрвәч юуна дүрмүд үзүлжәнә?   (үвлин, шуурһна, салькна дүрмүд)

-          Эн дүрмүдиг кенлә дүңцүлҗәнә?    (күүнлә)

-          Юңгад тиигҗ санҗанат?

Мадн иигҗ келнәвидн: Шовуд – мана нәәҗнр, шовуд – мана нөкднр. Эдн маднд ямаран тусан күргнә? Кен меднә? Келтн. (Эдн хорлтан күргдг өт – хорха уга кенә. Үлгүрләд келхд, харада зуна мармудт сай шаху өт болн хорхас уга кенә).

Харм төрхд, зәрм шовудын то баһрад йовна.

Эдн улан дегтрт бичәтә:

Тоһрун – журавль

Хун – лебедь

Оошк үкр хар – розовый скворец

Һәрд – орел

Тоодг – дрофа

Көк хутн – цапля

Цах – чайка

Харцх – ястреб

6. Ашлт һарһлһн:

- Шовуд – мана нөкднр, эдниг хәләх – харх кергтә, үвлин цагт эднд хот өгх кергтә: зарм, буудя, өдмгин үүрмг.

- Герин даавһвр:

Шовудын туск күүндврт белдх, шовудын тускар үлгүрмүд, тәәлвртә туульс олҗ дасх.

-  Эндр тадн цугтан йир сәәнәр көдлцхәвүд! Байрлҗанав!