«4-5 жастағы бала нені білуі керек»

Ата-аналарға арналған кеңес

Тақырыбы: «4-5 жастағы бала нені білуі керек»

Мақсаты: мектепке дейінгі балалардың жас ерекшеліктері туралы педагогтардың білімдерін арттыру; балалардың танымдық процестерін дамытудың параметрлерімен таныстыру.

3 жастағы бала нені білуі керек

Қарапайым математика ұғымдары:

• «біреу», «көп» деген сөздерді дұрыс қолдана алады.

• сөйлеу тілде «үлкен», «кіші», «көп», «аз» сөздерін қолданады.

• «ұзын», «қысқа» сөздерін қолданады, заттарды салыстырып, ұзындығы бірдей заттарды таба алады.

• «биік», «төмен» сөздерін қолданады, заттарды биіктігі бойынша салыстыра алады.

• «жуан», «жіңішке» сөздерін қолданады, заттарды жуандығы бойынша салыстыра алады.

• заттардың тең, тең еместігін анықтай алады.

• шеңберлерді, шаршыларды таба алады, соларға ұқсас заттарды көрсете алады.

• үшке дейін санай алады, саусақпен көрсетеді.

Қоршаған орта.

•Үйдің, автокөліктердің, ағаштардың бөлшектерін, сонымен қатар адамдар мен жануарлардың дене мүшелерін дұрыс ажырата білу керек.

•кейбір жемістер мен көкөністерді білу керек.

•негізгі алты түсті ажырата білу керек – қызыл, сары, көк, жасыл, ақ, қара.

•тәуліктерді ажырата білу (күн, түн), олардың айырмашылығын білу.

•кейбір заттардың атын, олардың қандай мақсатта қолданылатынын білу.

•шағын ертегілерді, әңгімелерді мазмұндай білу, ертегі кейіпкерлерін тану.

•өзінің аты-жөнін, жасын, жақын туыстарының есімін, тәрбиешілердің аты-жөнін білу, айта алу.

•ересектердің ауызша тапсырмаларын орындау («қызыл түсті кубикті; сары допты, кішкентай

қоянды алып келші»);

•көлік атауларын білу (машина, автобус), көліктің бөлшектерін білу (кабина,шанақ, доңғалақ, рөл), өсімдіктерді (ағаш, шөп, гүлдер), көкөністерді (алма, алмұрт, банан), жесістерді (сәбіз, қызанақ, қияр), үй жануарларын (мысық, ит, тауық) және олардың балаларын;

•сөйлеу тілінде іс-әрекеттерді білдіретін етістіктерді қолдану (жуу, шаю, сүрту, үтіктеу, емдеу және т.с.с.);

•заттардың түстерін, көлемін, дәмін білдіретін сын есімдерді қолдану;

•үстеулерді (алыс - жақсын, биік – төмен, жылдам - баяу, қараңғы – жарық және т.б.);

•көрген-білгенін, суреттегіні баяндау бойынша бір-бірімен байланыстыра отырып әңгімелей білу. (2-4 сөйлем);

•үлкендердің қойған сұрақтарына жауап бере білу.

Тілді дамыту.

Балалар 4 жасқа толған кезде оларда «неге» сұрағы пайда болады. Оған бәрі қызықты, көп сұрақтар қойып, көп сөйлейді. Енді оларды қарапайым ғана жауаппен қанағаттандыра алмайсың. Олар білгісі келіп қызыға, құмарлана түседі. Балалардың сөздік қоры 300-ге жуықтайды. Ол сөйлемде «мен» және «сен» есімдіктерін қолданады. «Үстінде», «астында», «артында», «қасында» демеулік сөздерін, етістіктерді, зат есімдерді дұрыс қолдана отырып сөйлем құрастыра біледі. Бала ендігі «киім», «ыдыс», «көкөніс», «жеміс»

түсініктерін меңгеріп алады. Бұл сөздерді сөйлеу тілінде қолданбаса да, күрте, көйлек, шұлық – бұл киімдер екенін, алма, алмұрт – көкөністер екенін, тәрелке, қасық – ыдыстар екенін, картоп, қырыққабат – жемістер екенін біледі.Бірнешеқарапайым өлең, тақпақтарды жатқа біледі. Ересектің көмегі арқылы шағын

ертегіні мазмұндай алып, сурет бойынша сұрақтарға жауап бере алады. Жыл мезгілдерін, олардың ерекшеліктерін айта алады. Дене мүшелерін, адамдар мен жануарларда қанша дене мүшелері бар екенін айта алады.  4 жастағы бала үй жануарлары мен жабайы жануарларды, құстард ы ажырата алады, олардың балаларын қалай атайтынын айта алады. Мысалы: сиыр - бұзау, тауық - балапан, аю – қонжық және

т.т.Жетекші сұрақтар қою арқылы, суреттің мазмұны туралы есінде қалғанын әңгімелеп айта алады. Күні бойы істеген әрекетін еске түсіріп жеткізеді. Барлық дыбыстарды дерлік анық айта алады деуге болады. Кейбір дыбыстар келесі жылға қалдырылады, мысалы Ж Ш Ч Щ Ч Л Р.

Жеңіл моторика.

• «жолдың» шетіне шықпай, түзу көлденең сызықтар жүргізе алу керек.

• «дөңгелектер» сала алу керек.

• тік сызықтар сала алу керек.

• әртүрлі бағытта тік сызықтар сала алу керек – «күннің шуақтары».

• көлбеу сызықтар сала алу керек – «шыршаның бұталараы».

•пішіннің ішін сыртына шығармай бояуға тырысу керек.

Дене тәрбиесі

ü Ересектермен бірге дене жаттығуларын орындай алады;

ü Қос аяқпен секіре алады;

ü Саппен, шеңбер бойымен жүре алады;

ü Доп, кегли, жібек бау, құрсау және т.б. дене тәрбиесінің құралдары түсінеді, қолдана алады;

ü Допты қолмен лақтыра алады;

ü Түзу сызықпен жүре алады.

Байқау – белсенді ой-әрекетінің балада дамып келе жатқандығының көрінісі.

Балаға «күндіз не істедің?», «не көрдің?», «не байқадың?»,- деген сұрақтарды жиі қойыңыз. Сөйлемейтін бала басқаның да сөзін ұқпайтынын есте ұстаңыз. Бала сөйлеп тұрып та өзін тыңдай білуді үйренуі керек.