Қазақстан тарихы: "Ұлт-азаттық көтерілістің барысы" (9-сынып)

Тақырыбы: §2. Ұлт-азаттық көтерілістің барысы

Сабақтың мақсаты:

? Оқушыларға Жетісу мен Торғайдағы қозғалыстың барысы, оның жеңілу себептері, қорытындылары және тарихи маңызын түсіндіру.

? Пәнге деген қызығушылығын арттырып, жан-жақты ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамыту:

? Оқушыларды   ерлікке, елін,  жерін, туған  отанын  сүюге  тәрбиелеу.          

Сабақ түрі: аралас

Сабақ әдісі: талдау, баяндау, слайдтар, сұрақ-жауап т.б.

Сабақ көрнекілігі: карта, суреттер, тірек-сызбалар.

Сабақ барыс:

І . Ұйымдастыру кезеңі

·        Оқу құралын тексеріп түгелдеу

·        Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ. Миға шабуыл

1.      Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдары?

2.      І дүниежүзілік қай елдер арсындағы соғыс?

3.      «Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды» - деп кім жазды?

4.      1916 ж. Қазақтардан неше млн.га жер алынды?

5.      «Үштік Одаққа» кірген мемлекеттер?

6.      Соғыстың Қазақстан дамуына әсері?

7.      Көтеріліс себептері?

8.      Қозғаушы күші?

9.      Көтеріліске қатысқан революцияшыл-демократияшылар?

10.  Генерал-губернатор Куропаткин қандай құпия бұйрық шығарды?

ІІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1.      §1 мазмұнын, кестені тексеру

2.      қосымша мәліметтерді талдау

ІҮ. Жаңа сабақ

Жоспар:

G Қозғалыстың Жетісудағы орталығы

G Торғайдағы көтеріліс орталығы

G Қозғалыстың қорытындылары, жеңілу себептері және тарихи маңызы

1916 жылғы көтерілістің ірі орталығының бірі – Жетісу болды.            

     Түркістанның                       Генерал-губернатор                   Жетісудың

  А.Куропаткин                                                                              М.А.Фольбаум

Іс-әрекеттері

 

«Қандай амалды болса да                        Ұлтаралық қақтығыстар туғызу үшін арандату

қолданудан тайынбай,                              шараларын қолданды: - Қоныстанушылар

көтерілісшілерді бағындыруға»,              ауылындағы орыс кулактарын қаруландыру.

«лаң салушыларға қарсы күресу             - Қапал, Лепсі, Жаркент, Прежевальск

үшін байырғы халықтың рулық               уезд бастықтарынан жергілікті халыққа

немесе тайпалық араздығын                      ойран салуды ұйымдастыруды талап етті.

 пайдалануға» нұсқау берді.                        - қырғыздардың топтасуын бүлік деп санап,

                                                                         көтеріліс басшылырын тұтқындап, дарға асу.

    Революцияның ірі ошағы – Қарқара аймағы: 5 мың көтерілісші Қарқара жәрмеңкесін қоршап, Кравченконың жазалау отрядын талқандады(1916ж,11 тамыз). Лепсі уезінде – Масловтың жазалау отрядтары 220 жуық көтерілісшілерді оққа ұшырды (10-12 қыркүйек).

    Жетісу жетекшілері: Б.Әшекеев, Т.Бокин, Ж..Мәмбетов, Ұ.Саурықов,А.Қосанов.

   1916 жылы қазанда – патша әкімшілігі «Қырғыздарды көшіру туралы» шешім қабылдады. Жеңілу себебі мен нәтижесі: күш тең болмағандықтан, Б.Әшекеев халықты ойлап өз еркімен беріледі. 9 қыркүйек те оны Боалдай асуына дарға асты, Қытай азаматтығын алғандар 400-дей қазақ қаза болды, қазан айында Жетісу көтерілісі талқандалды.

Торғайдағы көтеріліс:

Ерекшеліктері	Барысы	Салдары
- табанды болып, ұзаққа созылды; - билік көтерілісшілердің қолына өтіп, бір орталықтан жұргізілді; - басқарудың бір тәртіпке келтірілген жүйесі болды;	Жетекші-сардарбек А.Иманов – Торғай, Қостанай, Ырғыз, Ақтөбе, Ақмола, Семей болыстарының көтерілісшілерін басын біріктірді. Қыркүйекте – көтер.саны: 20000, 26 қарашада-50000 б. 22 қазанда – 15000 көтер.мен Торғайды қоршады. Ә.Жангельдин «рухани көсем» деп атанды. 1917 жыл-Торғай көтерілісі талқандалды.	- 3 мың адам жауапқа тартылды; - оның 201 өлім жазасына кесілді; - 162 каторгаға айдалды; -жүздеген ауылдар тоналып, өрттелді, жазықсыз адамдар атылды.

Көтерілістің жеңілу себептері мен тарихи маңызы:

Жеңілу себептері:	Салдары:	Тарихи маңызы:
*Бытыраңқылығы *қарудың детіспеушілігі *руаралық тартыстар *жергілікті халық пен қоныстанушылар арсындағы қайшылықтар *зиялылар қатарында біліктіліктің болмауы *қазақ феодалдарының сатқындығы.	-қазақ өлкесінде-446 мың -Орта Азияда-121,7 мың -Астрахань губ.-51,8 мың -Ресей имп/да-617,5 мыңға жуық қазақ азайды.	*Революциялық таптық санасы өсті; *Ұлттық мүдделерінің ортақтығын ұғынды; *Өкімет құрылымы, қарулы күштер, басқару аппараты құрылды; *Ресей имп/да азаттық күрестің шырқау шыңы болды.

Ү. Бекіту

Тақырып соңындағы 4 тапсырманы орындау

ҮІ. Үй тапсырмасы

1. §2 оқу,  хронологиялық кесте жасау

2.  тестке дайындалу

ҮІІ. Бағалау