БИОЛОГИЯ
САБАҒЫНДА АҚПАРАТТЫҚ - КОММУНИКАТИВТІК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ
Қазіргі қоғам
мұғалімдердің алдына білім берумен қатар, оқушылардың тұлғалық маңызды
қасиеттерін
дамыту міндетін
де қатар қойып отыр. Білім беруді ізгілендіру, оқушылардың әртүрлі тұлғалық
ерекшеліктерін бағалы
қарым- қатынас жасауды да көздейді . Білім оқудың мақсаты ретінде
ғана емес , түрлі тәсілі
ретінде
де тұлғаның даму құралына айналу қажет. Қазіргі заманғы ақпараттық және
коммуникативтік технологиялар (АКТ) көптеген мүмкіндіктер ұсынады.
Қазіргі балалар
ақпарат алу үшін кітаптарға көп үңілмейді, оны компьютерден алады. Биология
курсында ақпараттық технологияларды қолдану оқушылардың төмен ынталануының
өзінде білім сапасы деңгейін көтереді. Оқытудағы мультимедиялық технологияны
қолданудың ерекше қасиеті қызметтің жаңалығының, компьютермен жұмысқа
қызығушылықтың арқасында оқыту сапасын көтереді.
Биология сабақтарында компьютерді
қолдану сабақты көрнекі және қызықты етіп, оқушылардың саналы және белсенді
қызметінің жаңа әдісі бола алады. Компьютерді қолдану сабақтары мұғалімді
алмастырмайды, керісінше оқушымен қарым-қатынасты мазмұнды, дербес және өнімді
етеді.
Педагогикалық бағдарламалық
құралдар жинағы білім алушыларға ауқымды ақпарат ағымын жеткізуге мүмкіндік
береді. Мұнда оқушыларда көріп есте сақтау қабілеті дамып, материалды жекелеп
беру арқылы маңызды нысандарға көңіл бөлінеді. Жұмыс барысында бірнеше
компоненттерді үйлестірген ақпараттық технологияның басымдығы қолданылады:
мәтінді, суретті, анимацияны, дыбыстық ілестіруді және т.б.
Биология сабақтарында материалды
берудің тиімді түрлеріне мультимедиялық презентацияларды жатқызуға
болады. Мультимедиялық презентацияларды сабақтың және тақырыптың барлық
кезеңінде қолдануға болады. Презентация мұғалімге шығармашылығын, тұлғалығын
көрсетуге, сабақ өткізудің қарабайыр түрінен ауытқуға мүмкіндік береді. Бұл оқу
материалын алгоритмдік тәртіпте құрылымданған толық ақпаратты тірек
образдарының жүйесі ретінде ұсынуға мүмкіндік береді. Мұндай жағдайда
оқушылардың барлық қабылдау қабілеттері іске қосылады, ақпаратты фотографиялық
түрде сақтаумен қатар, оқушылар санасында тұрақты қалады. Ақпаратты бұлай
берудің мақсаты – оқушыларда ойтұлғалардың қалыптасуы. Оқу материалын
мультимедиялық презентациялар түрінде беру оқу уақытын үнемдейді, оқушылар
денсаулығы қорын тоздырмайды. Мұнымен қатар олар принтер болған жағдайда
көшірмеге айналады.
Мектеп жасында оқушылардың жарысқа
қажеттілігі, материалды терең меңгеруге, жаңаны білуге құмарлығы артады. Бұл
оқу сабағының аясына сыймайтын әдіс, тәсілдерді талап етіп, тек сабақта ғана
шешілмейтін міндеттер. Бұған ақпараттық технологиялармен үйлескен білімді үнемі
жетілдіріп отыруға, оның өзі толықтырып және практикада қолдануға әкелетін
кластан тыс жұмыс түрі жатады.
Компьютерді сабақ үрдісінде қолдану
ақпараттар базасында қажетті дидактикалық материалды жинақтауға мүмкіндік
береді: бақылау, емтихандық, өзіндік жұмыстарының нұсқалары, бланктік нұсқадағы
жаттығулар мен тестілер. Оргтехниканы қолдану оқушыларға жеке тапсырмаларды
таңдауды жеңілдетеді, оқушыларды оқу құралдарымен қамтамасыз ету қажеттілігін
шешеді.
Соңғы кездері мектеп біліміне
Ғаламаторды жаппай енгізу үрдісі байқалады. Барлық пәндер бойынша, соның ішінде
биологиядан ақпараттық қорлар саны көбеюде. Ғаламтор мұғалімнің өзін-өзі
оқытуына, сабаққа дайындық барысында бай қорларын пайдалануына үлкен көмегін
тигізеді. Соның ішінде ағылшын тілді сайттарды жиі пайдаланып, сақтап, ондағы
өте қызықты иллюстрацияларды мультимедиалық презентациялар дайындау кезінде
қолдануға болады.
Сонымен, биология сабақтарында АКТ-мен келесі жұмыс түрлерін қолдануға
болады:
- сабақтарда жаңа материалды оқу
кезіндегі презентациялар;
- электрондық оқулықтардағы кейбір
фрагменттерді жаңа материал оқу кезінде қосу;
- практикалық жұмыстарды жүргізу;
- ҰБТ дайындық кезінде
- түрлі деңгейдегі бақылау
жұмыстарын, тестілерді жасақтау;
- класты безендіру кезінде көрнекі
құралдар жасау
АКТ қолданып жақсы сабақ өткізу үшін:
- осындай техникамен жабдықталған
заманауи химия және биология кабинеті;
- әр сабаққа дайындық кезінде әрбір
мұғалімнің үйінде және жұмыс орнында дербес комптютері болуы;
- әрине, ең бастысы мұғалімнің өз
ниеті болуы қажет. Мұндай сабақтарға дайындық көп уақытты, ақпаратты жүйелеуді
және безендіруді талап етеді.
Ең бірінші кезең – экранға қарапайым кестелер мен көрнекі құралдарды шығару.
Бүгінгі күні оқулықтан суретті
сканерлеу міндетті емес. Оқу дискілерінің алуан түрі бар.
Бүгінгі күні оқу орындарында оқу
құралдарының медиатекасы құрылған. Оның ішінде биология пәнінен де бар. Бір
дискінің өзі көптеген кестелер жиынтығын алмастыра алады. Егер де суреттер аз
немес жеткіліксіз болса, оны ғаламтордан табуға тырысу керек.
Екінші кезең – бұл презентациялар жасау, мұнда әрбір слайд сабақтың
түрлі кезеңдеріне нақты сәйкес келеді. Презентацияға тек статистикалық
суреттерден басқа сабақтың мақсаты мен міндетіне сәйкес анимация, кадр
сыртындағы дауысты кірістіруге болады. Оқу фильмдерінен фрагменттер енгізу өте
маңызды.
Келесі кезең – өте күрделілердің бірі, тақта қарапайым экран емес,
интерактивті тақта болады. Бұл білім алушы тақтаның интерактивтік
мүмкіндіктерін пайдалану кезінде түрлі тапсырмалар мен оқушы білімін тексерудің
түрлі нұсқаларын ойластыру.
Сондай-ақ, бүгінгі күні іске
асырылуы күрделі кезең – бұл компьютерлік тестілеу.
Бұл мектепте АКТ қолданудың алуан
түрінің бір қыры. АКТ қолдану қазір оқу үрдісіне дендеп еніп келеді. Дегенмен,
мұның көптеген пайдалы жақтарымен қатар, зияны да бар. Ең бастысы, білім алушы
дәстүрлі оқудан алыстап, кітапты пайдаланбай кетуі мүмкін. Көзбен көрген
ақпараттар легі шоғырланып, кейбір оқу арқылы есте сақтау қабілеті бар оқушылар
тоқырауға ұшырап, сабақты қабылдауы төмендейді. Бұл әлі де зерттеп, сабақта АКТ
қолдану уақытының мөлшерін анықтауды қажет етеді.
Сонымен АКТ қолдану әр оқушының
санаткерлік дамуын қамтамасыз ете отырып, білім сапасын арттыруға шексіз
мүмкіндік береді, білім алушының танымдық қызметін тиімді ұйымдастыруды
қамтамасыз етеді.
«Жаңа ақпараттық
– коммуникациялық технологиялар» ұғымының пайда болуы білім беру саласында
компьютердің қолданыла бастауымен тығыз байланысты. Көптеген электронды
оқулықтар мен оқу бағдарламалары, мультимедиалық оқу бағдарламалары жасалады
және жасалып та жатыр. Сондықтан, бүгінгі таңда пән мұғалімдерінің
кәсіби құзырлылығы құрылымынан оқытудың ақпараттық – коммуникациялық
технологиялары ерекше орын алады.
Жаңа ақпараттық
технологиялар дегеніміз – білім беру ісінде ақпараттарды даярлап, оны білім
алушыға беру үрдісі. Бұл үрдісті іске асырудың негізі компьютер болып табылады.
Еліміздің келешегі
қазіргі оқушылар қолында екені даусыз. Қазақстан халқының 60%-ы ауылдық жерде
орналасқанын ескерсек, ауылдағы оқу процесіне АКТ-ны жалпы қолданысқа енгізудің
қаншалықты маңызы зор екенін байқауға болады .
Жоғарыда айтылған
ой-пікірлерді тұжырымдай келе, оқытуды жетілдіре отырып, компьютерді
қолдану негізінде мектеп пәндерін оқыту сапасын арттырып, білім беруді
ақпараттандыру жүйелі түрде іске асады деуге болады.
Қорыта келе
айтарымыз, оқу процесінде компьютерді қолдану техникалық жағынан да,
психологиялық жағынан да күрделі мәселе болып саналады. Бүгінде мектептің
мұғалімдеріне АКТ-ды қолданбай жұмыс істеу мүмкін еместігін түсінетін кез
келді. Қорыта айтқанда « қазіргі заманда жастарға ақпараттық
технологиялармен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте
қажет» - деп елбасымыз өз жолдауында айтып қана қоймай, әр мектепті түрлі
ақпаратты технологиялармен қамтамасыз етуде.Ақпараттық технологиялардың білім
берудегі пайдасы мыналар болып табылады.
-
алыстағы ақпарат көздерін пайдалану,
-
түрлі жүйелерге ену арқылы өз бетімен іздену,
-
сұраныс бойынша ақпарат алу,
-
интернет тарапында берілген тапсырмалар мен жаттығуларды орындау,
-
ақпаратты кез-келген арақашықтықта тез арада жеткізу,
-
электронды пошта арқылы хат алмасу т,б.
Пайдаланған
әдебиеттер:
1. Назарбаев
Н.Ә. «Қазақстан – 2050» Жолдау
2. Қазақстан
Республикасының Білім Заңы
3. Мұғалімге арналған
нұсқаулық.2012 ж
4. Құдайбергенова
К.С. Инновациялық тәжірибе орталығы
5. Педагогикалық
технология көзі. Алматы // 2001.
6. Мұғаліммен
оқушы қарым-қатынас технологиясы. Жүнісова А
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.