Баяндама Дарынды оқушылармен жұмыс

Ел президенті Н.Назарбаевтың  Қазақстан халқына арналған Жолдауында “Біздің болашақтағы жоғары технологиялық және ғылыми қамтымды өндірістері үшін кадрлар қорын жасақтауымыз қажет” деген сөздері бар. Демек, оқушылардың ғылыми зерттеу жұмыстарына қызығуын қалыптастыру, шығармашылық қабілетін дамыту, қазіргі техниканы тиімді пайдалану мәдениетіне тәрбиелеу – мектептің басты бағыттарының бірі.  Бұл салада атқарылатын жұмыстар жетерлік.

“Баланың шығармашылық қабілетін ашу, оны алға қарай дамыту үшін ең бастысы жағдайлар жасау қажет”.

Оқушының дарындылығының дамуы, қабілетінің ашылуы көбінесе мұғалімнің кәсіби  біліктілігіне, және оның тұлғалық қасиетіне байланысты екені айдан анық. Осыған орай дарынды оқушыларды анықтап, олармен қосымша жұмыстар жүргізу қазіргі білім жүйесіндегі қажеттілік деуге болады.

Дарынды оқушымен жұмыстың негізгі  мақсаты- қабілеті жоғары оқушылардың интеллектуалдық, шығармашылық, жеке тұлғалық мүмкіндіктерін ашуға көмектесу, қызығушылығын арттыру, жеке жұмыс жасай білу дағдысын қалыптастыру.

Міндеттері:

1. Баланың жеке тұлғалық ерекшелігін дамыту, оны қоғамда өмір сүруге психологиялық тұрғыдан дайындау.

2. Балалардың кәсіби және жеке даралық қабілеттерін анықтай алуына психологиялық-педагогикалық көмек көрсету.

Күтілетін нәтиже: оқу бағдарламасына сай білімді терең меңгерген, жеке шығармашылық қабілеті дамыған, ұлттық сана сезімі жетілген және ішкі жан дүниесін тануға, өзін өзгелермен салыстыра алатын, іс-әрекетке талдау жасай алатын, жоспарлау мүмкіндігі қалыптасқан тұлға.

Көбінесе “дарынды оқушы – бұл жақсы оқитын оқушы” деген пікір қалыптасқан. Бірақ бұл пікірге барлығы келісе бермейді. Дарынды оқушы деген кім?

Дарынды бала – зейіндік, есте сақтау қабілеті, күш-жігері жоғары, белсенді, ой - өрісі кең, еңбексүйгіш, өзіндік идеясы бар, жаңашылдыққа құмар қасиеттерімен дараланатын оқушы.

Дарынды баламен жұмыс жасауда түрлі әдістерді қолдануға болады. Бұл баланың қабілетіне қарай жүргізіледі. Дарынды балаларды анықтауда қолданылатын әдістер:

q Балаларды бақылаудың түрлі баламалары;

q  Баланың отбасылық жағдайы, оның ерте балалық шағынан бергі жетілуі туралы ақпараттарды жинаудағы әртүрлі әдістер  (ата-аналармен әңгіме, сауалнама, балалар шығармалары, күнделік жазбалары, т.б.);

q  Арнайы психодиагностикалық тренингтер;

q Баланың іс-әрекетін мұғалімдер, ата-аналар, тәрбиелеушілер тарапынан бағалау;

q  Арнайы бағдарламалар бойынша  “байқау” сабақтарын өткізу, балаларды арнайы ойын сабақтарға қатыстыру;

q  Ұжымдық шығармашылық іс-шараларды жүргізуде балаларды басты рөлдерге қатыстыру;

q  Балалардың шығармашылық жұмысының нақты нәтижелерін сараптау;

q  Түрлі танымдық әрі пәндік олимпиадалар, спорт жарыстары, шығармашылық байқауларға қатыстыру.

Осы әдістерді қолдана отырып  дарынды бала деген талаптарға сәйкес келетін оқушылардың жалпы тізімі жасалады. Онда дарынды баланың қай пәнге, қандай өнерге бейім екендігі көрсетіледі. Ол оқушыларды нақтылау үшін әр пән бойынша оқушының жеке жетістіктер көрсету парағы оқу жылы бойында толтырылып, жоғары ұпай жинаған дарынды балалар марапатталады. (үлгісі)

Сыныптан тыс уақытта дарынды оқушылармен қосымша жұмыстар жүргізіледі. Бұл балалардың қабілетін ашуға көмектеседі.

Дарынды оқушылармен жұмыс жасай отырып, төмендегідей нәтижеге қол   жеткіздім:

2015 жылы Қалдарбек Бекзат халықаралық «Кенгуру» интеллектуалдық сайысында І орын иеленіп, Алматы «Тау күні» лагеріне жолдама алды.

2014-2015 оқу жылында математикадан қалалық олимпиадада Мұрзатай Жанель ІІІ орынға қол жеткізді. Дәл осы оқу жылында  Саят Дінмұхамед «Зерде» балалардың зерттеу жұмыстары мен шығармашылық жобалар сайысының жүлдегері атанды.

Сағымбекова Мейірім көптеген жетістіктерге жетіп, салған суреттері республикалық «Ертегілер елінде» балалар журналында жарық көрді.

Махатов Мұхамедәлінің жазған шығармалары мен қолөнер бұйымдары, салған суреттері «Балдырған», «Ертегілер елінде» журналдардары беттерінде басылып шықты.

Осындай жетістіктерге жетіп отырған дарынды оқушылардың жасаған жұмыстары мен жетістерін жинақтау мақсатында әр дарынды оқушыға оқушы портфолиосын дайындадым. Дарынды оқушы портфолиосында оқушы жайлы мәліметтен бастап, оның ұстазы, отбасы жайлы мәліметтер беріліп, жеке шығармашылық жұмыстары мен алған мақтау қағаздары жиналады.

Қорытындылай келе, оқушылардың шығармашылығын, қызығушылығын дамыта отырып, ғылым саласында, байқауларға дайындай отырып, дарынды, шығармашыл, білімді, ізденімпаз, тапқыр қабілеті зор оқушы шығару- әрбір ұстаздың міндеті. Бүгінгі күннің негізгі талабы білімді адамды әлемнің бүтіндей бейнесін қабылдай алатын, шығармашылық таныммен тікелей қатынас жасай алатын, жаңаша ойлай алатын дарынды адамға айналдыру.

Н.Ә.Назарбаев халыққа  Жолдауында айтқандай: «Жастар- біздің болашағымыздың тірегі. Мемлекет жаңа буынның алдында барлық есіктер мен жолдарды ашты! Сондықтан Елбасының сенімін ақтайтындай, туған жеріміздің гүлденіп, бұрынғыдан да зор биікке көтеретін жаңа шыңдарға жеткізуде өз үлесімізді қосып, жас ұрпақты оқытып, тәрбиелейік!