Бізді қоршаған әлемдегі төртбұрыштар.

Пәні:	Геометрия
Сыныбы:	8
Уақыты:
Сабақтың тақырыбы:	«Бізді қоршаған әлемдегі төртбұрыштар»
сабақтың мақсат-міндеттері:	Геометрия пәніне деген оқушылардың танымдық қызығушылығын,  белсенділігін  арттыру,  төртбұрыштар тарауына шолу жасау, шығармашылық, өнерпаздық мүмкіндіктерін байқау. Алдарына қойған мақсаттарына жетуге, өздеріне сенімді болуға, жауапкершілікке, өзара көмек көрсетуге, ұйымшылдыққа тәрбиелеу. Мұқияттылығын, есте сақтау қабілетін, ойлау өрісін, өз беттерімен жұмыстануды дамыту.
Сабақтың типі:	Cыныптан тыс
Сабақта қолданылатын педагогикалық технологиялар:	АКТ, оза оқыту, ұжымдық және топтық оқыту,
Сабақтың әдісі:	Сөздік, көрнекілік, практикалық.
Пәнаралық байланыс:	Физика, қазақ тілі, информатика
Оқыту құралдары:	Интерактивті тақта, топшамалар, ребустар, мақтау қағазы.

Сабақтың барысы:	Оқытушының қызметі	Оқушының қызметі	Күтілетін нәтиже
Ұйымдастыру бөлімі (5 минут)	-Оқушылармен амандасу, түгендеу, сабаққа дайындықтарын тексеру, сыныптан тыс сайыстың тақырыбы мен мақсатын таныстыру. Армысыздар, ұстаздар мен оқушылар! «Бізді қоршаған әлемдегі төртбұрыштар» білімділік  сайысына қош келдіңіздер! Олай болса сайысымызды бастауға рұқсат етіңіздер. Сайысқа төрелік етуші әділқазылар алқасымен таныстырып өтейік: ______________________ Сайыс  мына бөлімдер бойынша өткізіледі: 1-бөлім    «Кел, танысайық!» (әр топқа берілген 4 ребусты шешу арқылы топ аттарын анықтау) 2-бөлім    «Математикалық диктант» (анықтамалардың бос орындарын толтыру) 3-бөлім    «Қанекей, бірге есептейік!» (әр топқа 2 есептен беріледі) 4-бөлім    «Сұрақ-жауап» (әр топ 3 сұрақтан жасырады) 5-бөлім    «Баламалы сұрақтар» («иә» немесе «жоқ») 6-бөлім    «Бізді қоршаған әлемдегі төртбұрыштар» (төртбұрыштарға өмірден мысал келтіру) Қорытынды	- Әрекет ритміне тез    қосылу және сабаққа  назар аудару; - Сабаққа құрал-жабдықтарын дайындау; Сайыстың бөлімдерімен танысу. - Сабаққа назарын аудару.	Оқушы  сабақта жұмыс істеуге дайындалуы, оқушы  бойында коммуникативті құзыреттіліктің вербальды емес формалары қалыптасуы және дамуы.
1-бөлім  «Кел, танысайық!» (әр топқа берілген 4 ребусты шешу арқылы топ аттарын анықтау) 5 минут 2-бөлім «Математикалық диктант» (анықтамалардың бос орындарын толтыру) 5 минут	Әр топқа берілген 4 ребусты шешу арқылы топ аттарын анықтау. Өзара топ басшысынын анықтайды. 1 топқа: 2 топқа: 3 топқа: 4 топқа:       Мейірімді жүрекпен, Ақпейілді тілекпен, Амандасып алайық, Бір жадырап қалайық! Әр топ өзін атауына сай етіп яғни, анықтамасын айтып таныстырады. Ұпайды әділқазылар алқасы қояды. Әр топқа математикалық диктант беріледі. Анықтамалардың бос орындарынын орнын толтырады. Топтың атына сай тақырыпта беріледі.	Әр топ өзіне берілген ребустарды шешу арқылы топтарынын атын анықтайды. Жауаптары: 1 топ: КВАДРАТ 2 топ: РОМБ 3 топ: ТІКТӨРТБҰРЫШ 4 топ: ТРАПЕЦИЯ Берілген математикалық диктантты толтырады. Бос орындарға қажетті сөздерді жазады. «Квадрат» тобы: 1) квадрат 2) тік 3) қабырғалары 4) диагональдары «Ромб» тобы: 1) ромб 2) диагональдары 3) перпендикуляр 4) катет «Тік төртбұрыш» тобы: 1) тік төртбұрыш 2) диагональдары 3) параллелограмм 4) медиана «Трапеция» тобы: 1) трапеция 2) тең бүйірлі трапеция, тік бұрышты трапеция 3) биіктігі 4) орта сызығы	Ребус арқылы топтың атын анықтауы. Таныстыру ретінде анықтамаларын білуі. Топ басшысын топтың шешімімен шығаруы. Топ болып ақылда суға, бірлесіп шешім қабылдауға үйренуі. Өткен тақырыптардан алған білімдерін тиімді қолдана білуі. Ребус арқылы шығармашылықтарын дамытуы, ой өрісін жетілдіруі. Математикалық диктантты қатесіз толтыруы. Топ мүшелері өзара ақылдасып, ойланып жауап беруге дағдылануы.         Геометрия пәніне деген оқушылардың танымдық қызығушылығын,  белсенділігін  арттыру,  төртбұрыштар тарауына шолу жасау, шығармашылық, өнерпаздық мүмкіндіктерін байқауы. Алдарына қойған мақсаттарына жетуге, өздеріне сенімді болуға, жауапкершілікке, өзара көмек көрсетуге, ұйымшылдыққа тәрбиеленуі. Мұқияттылығын, есте сақтау қабілетін, ойлау өрісін, өз беттерімен жұмыстануды дамытуы.
3-бөлім «Қанекей, бірге есептейік!» (әр топқа 2 есептен беріледі) 10 минут	Топ мүшелеріне өз топ атауларына сай 2 есептен топшамалармен беріледі. «Квадрат» тобына: 1. Егер квадраттың қабырғасы 4,5 см-ге ұзарса, онда берілген квадраттың периметрі қалай өзгереді? (квадраттың қабырғасын а деп аламыз) 2. Тең бүйірлі тік бұрышты үшбұрышқа іштей сызылған квадраттың екі төбесі гипотенуза бойында, ал қалған екі төбесі катеттің бойында жатыр. Гипотенузаны 3 см-ге тең деп алып, квадраттың қабырғасын табыңдар. «Ромб» тобына: 1. Ортақ төбесі бар екі қабырғасы тең параллелограмм ромб болатынын дәлелдеңдер. 2. Тіктөртбұрыштың қабырғаларының орталары ромбының төбелері болатынын дәлелдеңдер. «Тік төртбұрыш» тобына: 1. АВСД тік төртбұрышы берілген. Оның АВ қабырғасы АД қабырғасынан 2,5 м кіші. АВСД тік төртбұрышынын периметрін тап. 2. АВСД тік төртбұрышынын периметрі 24 м. АВ қабырғасы АД қабырғасынан 2 есе қысқа. АВ және АД қабырғаларын тап. «Трапеция» тобына: 1. АВСД тең бүйірлі трапециясы берілген. АС және ВД диагональдары жүргізілген. АС=ВД екенін дәлелдеңдер. 2. АВСД тең бүйірлі трапециясы берілген. АВ және ВС қабырғасы тең. ВК перпендикуляр АД-ға. АК=8 см, КД=26 см, ВС және АД қабырғаларын табыңдар.	Топ мүшелері өздеріне берілген есептерді шығарады. Жауаптарын жазбаша тапсырады. «Квадрат» тобына: 1.  Шешуі: Берілген квадраттың қабырғасы а десек                       Р=4а              а1=а+4,5                       Р1=4а1                       Р1=4(а+4,5) =4а+18=Р+18                       Р1=Р+18    Жауабы: 18 см ұзарады 2.            В                  Д              Е   А                              C          K           N              3 см Берілгені: АВС тең бүйірлі тік бұрышты үшбұрыш. ДЕКN- іштей сызылған квадрат. в=3см (гипотенуза) Табу керек: ДЕКN- қабырғалары? Шешуі: в=3см 3-2=1см (квадраттың барлық қабырғалары тең) «Ромб» тобына: 1.   В                     С А                       Д Берілгені: АВСД-параллелограмм. АВ=АД АВ││СД А- ортақ нүкте АВ=СД                АД││ВС 2. Берілгені: АВСД тіктөртбұрыш                   АК=ВК,  BN=NC, CF=, АН= Дәлелдеу керек: KNFH-ромб Дәлелдеуі: Екі катеттерінің теңдігі бойынша ΔNBK=ΔNCF=ΔHДF=ΔНАК . Онда бұл үшбұрыштардың гипотенузалары да тең. KN=NF=FH=KH  қабырғаларының теңдігі бойынша төртбұрыш KNFH-ромб болады. «Тік төртбұрыш» тобына:  1. Берілгені: АВСД тіктөртбұрыш                   АВ=(АД-2,5)м                           Т/К: Р=? Шешуі: Р=2 (АВ+АД)              АВ=15-2,5=12,5м               Р=2 (15-2,5) =2∙27,5=55  Жауабы: 55м 2. Берілгені: АВСД тіктөртбұрыш                                                              Р=24 м АВ                                                                                                   2 есе қысқа                                                           АД                                                        Т/К:  АВ, АД Шешуі:  АВ=х деп белгілесек АД=2х      Р=2(АВ+АД)     12 =3х                                                          х=4                                                   АВ=4м. АД=8м  Жауабы: 4м, 8м «Трапеция» тобына: 1. Берілгені:   теңбүйірлі трапеция мен диогональдар Дәлелдеу керек: Дәлелдеу: мен диогональдарын жүргіземіз.  мен  қарастырамыз: 1)  ортақ 2)  теңбүйірлі трапецияның қасиеті бойынша 3)  берілуі бойынша үшбұрыштар теңдігінің I белгісі бойынша,  онда. 2. Берілгені:   теңбүйірлі трапеция , Табу керек: Шешуі:  түсіреміз  болғандықтан , Жауабы: 18 см, 34 см	Топ мүшелері өзара ақылдасып, ойланып жауап беруге дағдылануы. Есептерді  шешу арқылы жан-жақты ойлау қабілеттерін дамытуы. Топ мүшелерінің шығармашылық ойлау қабілеттерінін  дамуы. Жан- жақты ойлануға, бірлесіп жұмыс жасауға дағдылануы. Алға қойған мақсаттарына жетуге талпынуы. Топ мүшелері сұрақтарға жазбаша жауап беруге үйренуі. Есептер арқылы есте сақтау қабілеттерін дамытуы. Есептер шығару арқылы жан-жақты ойлануға дағдылануы.  Тік төртбұрыш, ромб, трапеция, квадрат формулаларын, анықтамаларын қайталап өтуі. Есептер шығару жолдарын еске түсіруі. Трапецияның теоремаларын қайталап, есептер шығару кезінде қолдана білуі.
4-бөлім «Сұрақ-жауап» (әр топ 3 сұрақтан жасырады) 5-бөлім          «Баламалы сұрақтар» («иә» немесе «жоқ») 6-бөлім          «Бізді қоршаған әлемдегі төртбұрыштар» (төртбұрыштарға өмірден мысал келтіру)	«Жарыс заңы ежелден, Жеңімпазды анықтау. Жеңімпаз болу шарты сол Еңбектену жалықпау»-дей отырып, 4 бөлімге кезек береміз. Әр топ өз атауына сәйкес 2 сұрақтан қояды. Одан кейін, қосымша 2 сұрақ жасырамын. 1) Төртбұрыш дегеніміз не? 2) Параллелограмм дегеніміз не?             Ғылымның сырын ұғына,             Шығыңдар білім шыңына.             Ұқыптылық пен зеректік,             Жеткізер сіздердей өренді Жеңістің мынау шыңына- деп шешуші «Баламалы сұрақтар» бөліміне кезек береміз. Әр топқа 5 сұрақтан қойылады. Сұрақтар барлық тақырыптарды қамтиды. Бұл сайыс қосымша болып есептеледі. Ұпайы есептелмейді. Бұл бөлімде әр топ төртбұрыштардың түрлеріне өмірден мысал келтіреді. (тік төртбұрыш, ромб, параллелограмм, трапеция, квадрат)	Әр топ  өз атауына сәйкес 2 сұрақтан дайындайды және басқа топтардың сұрақтарына жауап береді. Қосымша сұрақтарға жауап беру арқылы қосымша ұпай жинайды. 1) Төртбұрыш деп төрт нүктеден және оларды тізбектей қосатын төрт кесіндіден тұратын фигураны айтады. 2) Параллелограмм деп қарама-қарсы қабырғалары параллель болып келетін төртбұрыш. Сұрақтарға «иә» немес «жоқ»  деп жауап береді. Дұрыс жауабы:   Дұрыс жауабы:   Дұрыс жауабы:   Дұрыс жауабы:   Нұсқау беріледі: мысалы, тік төрбұрыш- тақтаға, трапецияға-юбкаға т.с.с	Топ мүшелері 2 сұрақ дайындауы, шығармашылық ойлау қабілеттерін дамытуы. Жан- жақты ойлануға, бірлесіп жұмыс жасауға дағдылануы. Алға қойған мақсаттарына жетуге талпынуы. Топ мүшелері сұрақтарға жазбаша жауап беруге үйренуі. Баламалы сұрақтар арқылы есте сақтау қабілеттерін дамытуы. Жан-жақты ойлануға дағдылануы. Өмірден мысал келтіріп, ойлау қабілетін шыңдауы.
Қорытынды	Жарыс соңында әділқазылар алқасы әр топтың ұпай сандарын есептеп қорытындылайды. Жарысқа қатысушыларды марапаттау. Жүрекке адалдықтың ескен гүлін Ғажайып келешектің төккен үнін Ардақты ұстаздарға шын көңілден Жолдаймыз біз алғыс бүгін. Көңіл қойып тыңдағандарыңызға көп-көп рахмет.  Қош, сау болыңыздар!	Жарыс қорытындысы бойынша топтар марапатталады, сайыс мәресіне жетеді.	Барлық сайыс қорытындысы бойынша өз білім деңгейлерін байқайды, әлі де жетіле түседі.