"Хаһыат тыла-өһө" элективнэй куурус бырагыраамата

С.С.Яковлев-Эрилик Эристиин  аатынан Чакыр орто оскуолата

“Хаһыат тыла-өһө”  элективнэй куурус бырагыраамата

Автор: Филиппова А.В.

Быһаарыы сурук.

         Ханнык баҕарар тыл ураты олох-дьаһах, өй-санаа, сайдыы кэрэһитэ буолар. Олоҥхо, остуоруйа, сэһэн, үһүйээн, ырыа-тойук тыла – идэлээхтэр тыллара. Оттон күннээҕи олоххо-дьаьахха туттар, кэпсэтэр тыл-өс, истиил, сиэр букатын атын. Тылбытын наука, техника, үүнүү-сайдыы, күннээҕи олох-дьаһах, иһитиннэрии-биллэрии, политика тыла оҥорор туһугар тылга, тыл култууратыгар сыһыан лаппа уларыйыахтаах. Оччоҕо эрэ саха тыла араас эйгэҕэ толору туттуллар кыахтаах, араас функциональнай истииллээх, үрдүк култууралаах тыл буолуохтаах.

         Биһиги тылбыт чыпчаала, саамай сайдыылаах, баай, этигэн, бэргэн өттө, санааны, иэйиини мындырдык араҥалаан этэр күүһэ – литературнай тыл чаҕылхай көстүүтэ. Бүгүҥҥү күҥҥэ хас биирдии киһи суруйбут этигэн, бэргэн тыла-өһө, саҥарар саҥата – норуот араас таһымнаах тыла-өһө, суруйар истиилэ. Оттон дьон, норуот туттар суруйар тылыгар-өһүгэр хаһыат үлэһитин, суруналыыс тылын күүһэ-күдэҕэ, этигэнэ-тупсаҕайа, сытыыта улахан сабыдыаллаах. Хаһыат норуот сайдыытын көрдөрөр, кини тыла-өһө төһө сиппитин-хоппутун туоһулуур, кэрэһэлиир уонна литературнай тыл нуормата бөҕөргүүрүгэр, тыл култуурата иҥэригэр ураты суолталаах.

         Куурус сыала: публицистика истиилин, хаһыат жанрдарын быһаарыы, тылын-өһүн ырытыы.

Куурус соруктара:

                                      - публицистика истиилин туһунан билиини дириҥэтии;

- хаһыат тиэкиһин көмөтүнэн төрөөбүт тылы-өһү, сомоҕо домоҕу салгыы үөрэтии, чиҥэтии;

- хаһыат араас жанрыгар дьүөрэлээх тиэкистэри литературнай тылынан, сөптөөх истиилинэн суруйарга эрчиллии, ырытар дьоҕуру тупсарыы;

                                      - хаһыакка суруйар үлэҕэ бэлэмнэнии;

- республиканскай таһымнаах «Кэскил» хаһыаты кытта ыкса   үлэлэһии.

№	Дьарык темата	Үлэ формата	Оҥоһуллар үлэ	Буолуохтаах күнэ-ыйа	Буолбут күнэ-ыйа
1	Киирии дьарык. Публицистика өйдөбүлэ, хаһыат тылын үөрэтии хайысхалара.	Лиэксийэ.		5.09.
2	Хаһыат сүрүн жанрдара.	Лабораторнай үлэ.	Тирэх конспект оҥоруу.	12.09.
3	Хаһыакка иһитиннэрэр-биллэрэр уонна анаалыстыыр хабааннаах матырыйааллар.	Практикум.	Тиэкиьи эрдээксийэлээһин.	19.09.
4	Сорох жанрдарга араас истиил бэлиэтин алтыһыыта.	Дискуссия.	Бэйэттэн араас истиил бэлиэлээх тиэкиһи оҥорорго холонуу.	26.09.
5	Хаһыат тылын-өһүн уратыта.	Лабораторнай үлэ.	Тирэх конспект оҥоруу.	3.10.
6	Халыып ситиминэн бэриллибит тиэкиһи ырытыы, сыыһырыытын булуу.	Практикум.	Тиэкиһи эрдээксийэлээһин.	10.10.
7	Хаһыакка кэпсэтии тыла-өһө	Лабораторнай үлэ.	Тирэх конспект оҥоруу.	17.10.
8	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары оскуола иһинээ5и «Түннүк» хаһыакка таһаартарыы.	24.10.
9	Хаһыат хоһуйууну, иэйиини көрдөрөр тылын-өһүн ырытыы.	Практикум.	Тиэкиһи эрдээксийэлээһин.	31.10.
10	Хаһыакка саха төрүт тылын туттуу.	Лабораторнай үлэ.	Тирэх конспект оҥоруу.	14.11.
11	Хаһыат тиэкиһин ырытыы, эрэдээксийэлээһин.	Чинчийии. Практикум.	Тиэкиһи эрдээксийэлээһин. Ыстатыйа.	21.11.
12	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары оскуола иһинээҕи «Түннүк» хаһыакка таһаартарыы.	28.11.
13	Хаһыакка киирии тылы туттуу.	Лабораторнай үлэ.	Тирэх конспект оҥоруу.	5.12.
14	Хаһыат тиэкиһин ырытыы, эрэдээксийэлээһин.	Чинчийии. Практикум.	Тиэкиһи эрдээксийэлээһин. Ыстатыйа.	12.12.
15	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары оскуола иһинээ5и «Түннүк» хаһыакка таһаартарыы.	19.12.
16	Хаһыакка сомо5о домо5у туттуу.	Лабораторнай үлэ.	Тирэх конспект оҥоруу.	26.12.
17	Хаһыат тиэкиһин ырытыы, эрэдээксийэлээһин.	Чинчийии. Практикум.	Тиэкиһи эрдээксийэлээһин. Ыстатыйа.	16.01.
18	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары «Түннүк» хаһыакка таһаартарыы.	23.01.
19	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары республиканскай «Кэскил» хаһыакка таһаартарыы.	30.01.
20	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары республиканскай «Кэскил» хаһыакка таһаартарыы.	6.02.
21	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбт ыстатыйалары респ-й «Кэскил» хаһыакка таһаартарыы.	13.02.
22	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары оскуола иһинээҕи «Түннүк» хаһыакка таһаартарыы.	20.02.
23	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары республиканскай «Кэскил» хаһыакка таһаартарыы.	27.02.
24	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары республиканскай «Кэскил» хаһыакка таһаартарыы.	6.03.
25	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары республиканскай «Кэскил» хаһыакка таһаартарыы.	13.03.
26	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары «Түннүк» хаһыакка таһаартарыы.	20.03.
27	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыб. ыстатыйалары респ. «Кэскил»  хаһыакка таһаартарыы.	3.04.
28	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары республиканскай «Кэскил» хаһыакка таһаартарыы.	10.04.
29	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары республиканскай «Кэскил»  хаһыакка таһаартарыы.	17.04.
30	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары «Түннүк» хаүыакка таһаартарыы.	24.04.
31	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары республиканскай «Кэскил»  хаһыакка таһаартарыы.	1.05.
32	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары республиканскай «Кэскил» хаһыакка таһаартарыы.	8.05.
33	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыб. ыстатыйалары респ. «Кэскил» хаһыакка таһаартарыы.	15.05.
34	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары «Түннүк» хаһыакка таһаартарыы.	22.05.
35	Литературнай тыл нуорматын тутуһан ыстатыйа суруйуу.	Практическай үлэ.	Табыллыбыт ыстатыйалары «Кэскил» хаһыакка таһаартарыы.	29.05.

Краткое описание документа:

ханнык баҕарар ты ураты олох-дьаһах, өй санаа, сайдыы кэрэһитэ буолар. биһиги тылбыт чыпчаала, саамай сайдыылаах, баай, этигэн, бэргэн өттө, санааны, мэйиини мындырдык араҥалаан этэр күүһэ - литературнай тыл чаҕылхай көстүүтэ. бүгүҥҥү күҥҥэ хас биирдии киһи суруйбут этигэн, бэрэн тыла-өһө, саҥарар саҥата - норуот араас таһымнаах тыла-өһө, суруйар истиилэ. оттон дьон, норуот туттар, суруйар тылыгар-өһүгэрхаһыат үлэһитин, суруналыыс тылын-өһүн күүһэ-күдэҕэ, этигэнэ-тупсаҕайа, сытыыта улахан сабыдыаллаах.