"Қызым қызғалдағым, ұлым ізгі арманым"

Тақырыбы:  Қызым-қызғалдағым, ұлым-ізгі арманым.

Мақсаты:  Оқушыларды қазақ қызы мен ер баланың бойына тән өнерлік тәлімдік  қасиеттермен таныстыру, мұны ұлттық салт-дәстүр, әдет-ғұрыптармен      байланыстыра білу. Ұл бала мен қыз баланы бір-бірін шынайы құрметтеп, қастерлей білуге баулу, өзара сыйласымдылықты, достық қарым-қатынасты қалыптастыру; Оқушылардың бойында әдептілік қасиеттерді дамыту;  Талғаммен киінуге, әсемдікке, сұлулыққа құштарлығын арттыру, яғни эстетикаға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:  Пікірталас.

Көрнекілігі:  Слайд-шоу.

1.     «Қыз өссе-елдің көркі, гүл өссе – жердің көркі».

2.     «Қызға қырық үйден тыю, қала берсе қара күңнен тыю».

Сабақтың барысы:

Мұғалім сөзі:

              Құрметті ата-аналар, ұстаздар және оқушылар! «Қызым – қызғалдағым, ұлым – ізгі арманым» атты ашық тәрбие сағатымызды ашық деп жариялауға рұқсат етіңіздер.

         Қыз бен ер баланы тәрбиелеуге халқымыз ерте заманнан бері ерекше мән беріп келеді. Қыз бен ер баланы құрметтеп, олардың алдында дөрекі сөйлемей ізетті болуды, ер тұрманы әшекейленген сұлу жорғаларды қыздарына, қарындастарына, мінгізуді, киімнің сәндісін, алтынды бұйымдардың жақсысын қыздарына тарту етуді дәстүрге айналдырды. Жиын тойларда қыз баланы  әр уақытта сыйлы орынға отырғызған. Жаңа түскен келіндер қайынсіңілілерін, қайындарың атымен атамай, еркелетіп «Еркежан», «Шырайлым», «Төре жігіт» деген сияқты аттар қойған. Жалғыз келе жатқан қызды көрсе оған қорған болып, баратын жеріне шығарып салу әрбір ер адамның парызы болып келген. «Қыз өссе-елдің көркі, гүл өссе – жердің  көркі» дей отырып, осы қызғалдақтай болып өсіп келе жатқан гүлдің мезгілсіз солып қалмауына қамқорлық жасаған.

  2- оқушы:

     Қазақ отбасындағы қыз бала тәрбиесінде ұл бала тәрбиесіне қарағанда , біраз ерекшеліктердің бар екенін білеміз.  Себебі, бүгін отбасында еркелетіп ұстап отырған қыз балаларымыздың күні ертең бойжетіп өскен соң, өзге шаңырақтың түтінін түтетіп, ошағының отын жағатын әйел, ана болатынын айтсақ та жеткілікті.

  3- оқушы:

    Қазақ халқы «Қыз» деген сөздің өзін әдеміліктің, әдептіліктің, инабаттылықтың, сұлулықтың белгісі деп таныған.

    Халқымыздың халық ауыз әдебиетінде көптеген ақындарымыз қызға деген керемет суреттемелер берген.

   Сондай-ақ қыз баланың ұқыптылығын, шеберлігін, сүйікімділігін, жанының нәзіктігін, өнер, білімге бейім тұратынын жоғары бағалап, оның ол қасиеттері бейнелі сөздер арқылы ерекше көрсеткен.

   4-оқушы:

    Қыздарымызға тән нәзіктік, сұлулық, ұяңдық, ибалық, сыпайылық, әдемілік, ұялшақтық, мығымдық, өнерпаздық, іскерлік, шеберлік, рухани байлық, ақ ниет, сүйіспеншілік, махаббат мұратына жетуден талабы, намысы, қайрат-жігері, бәрінен де ар тазалығы тән. Осындай қасиеттерімен де қазақ қыздары зор тағылым иесі!

7-оқушы:

Қазақтың жігіттері қандай болу керек?

«Жігіттер» әні орындалады

   Нағыз жігіт – қорған болар халқына,

   Нағыз жігіт -  берік болар антына.

   Нағыз  жігіт – жалғастырып дәстүрді,

   Адал болар ата-баба салтына – дей келе біз де ұлдар жайлы  өз ой –толғаныстарымызды ортаға салсақ деп едік.

11 – оқушы:

    Иә, бүгін мектеп партасында отырған ұл бала- ертеңгі жігіт, ер азамат. Ал, азаматтың жүгі ауыр. Себебі, «Мен қазақпын» дейтін азамат өзінің шықан тегін, кіндік кесіп, кір жуған ата жұртын қастерлеп, жеті атасын жадында тұтуы шарт. «Жеті атасын білген ұл, жеті рулы елді біледі» -деп атамыз қазақ тегін айтпаған.

12-оқушы:

   Өткенімізді қарап отырсақ, ел бастаған көсем де, ділмар шешен де, ақиық ақын да, ел қорғаны батыр да, осы жігіттерден шықан.

13-оқушы:

    Иә, алысты жақын тұтқан, жақынды бауыр тұтқан, туыстық желіні үзбеген, береке -бірлікті бұзбаған, «қыздың жолы жіңішке» деп, қарындасын хан көтеріп сыйлай білген де қазақтың қара домалақ ұлдары.

14-оқушы:

     Қырандай алғыр, сұңқардай өр, арыстандай айбатты, жолбарыстай қайратты, қасқырдай өжет, қабыландай сұсты, нардай төзімді, құландай сүйікті, жылқы мінезді жігіт болу керек.

15-оқушы:

      Әзілімізді ұға алатын, қиындықта, сыналатын,

      Қыздарды сыйлай білетін,

      Жөн сөзді тыңдай білетін:

      Қырандай алғыр,

      Сұңқардай өр,

      Достыққа адал ұлдарымызға арналған бір аз ғана сыйымыз бар, соны тапсыруға рұқсат етініздер.

     Қыздар, ұлдарға сыйлықтарын тапсырады.

     Жігітке қатысты сөздер

Көсем жігіт- ел басқаратын жігіт.

Шешен жігіт – дау шешетін тұлға.

Батыр жігіт – еліне қамқор жауына алаберген жігіт.

Өнерлі жігіт – мың құбылтып  ән салып, күмбірлеген күй тартатын.

Сері жігіт – аттың жүйрігін мінеді.

Ер қаруы – бес қаруды сайлады.

Қыздар мен ұлдар бір – біріне өз тілек сөздерін  айтып өтеді.

Қорытынды:

     Мұғалім: Құрметті ұстаздар және оқушылар. Бүгінгі тәрибе сағатынан соң кейбір оқушылар өз бойындағы кемшіліктен арыла білуі керек, бүл әрбір адам болам, азамат болам деп құлшынған жанның қолынан келер нәрсе. Бүгінгі бозбала –ертеңгі қамқор әке, баланың панасы, әулеттің тірегі, бүгінгі бойжеткен -ертеңгі аяулы ана, ақылшы әже, әулеттің  ұйтқысы. Қыздарымыз қызғалдақтай құлпыра берсін, ұлдарымыз ізгі армандарымызды орындай берсін деген тілекпен бүгінгі тәрбие сағатын тәмәмдаймыз. Келген қадамдарыңызға гүл бітсін!!!

Хор: «Қыздар – ай»