Классный час " Олонхо"

• 1 слайд

  
  
  Сэтинньи 25 күнэ – Олоҥхо күнэ
  
  
  
  
  

• 2 слайд

  Саха норуотун тылынан уус-уран айымньытын саамай бөдөҥ көрүҥэ Олоҥхо буолар. Олоҥхо бэрт былыр сурук-бичик суох эрдэҕинэ үөскээбитэ.
  

• 3 слайд

  Олоҥхоҕо бухатыырдар герой-
  дуу охсуһуулара хоһоонунан
  хоһуйуллан көрдөрүллэр.
  
  Хол дойду
  Холоонноохторо
  холбостулар,
  Тэгил дойду
  Тэҥнээхтэрэ тиксистилэр...
  
  
  
  

• 4 слайд

  
  Россияттан 1000 км.тэйиччи сытар
  Франция государствотын киин куо-
  ратыгар Парижка Юнеско диэн Аан
  дойду норуотун культуратын,искус-
  ствотын чулуу холобурдарын нөҥүө
  норуоттары сомоҕолуур,түмэр сыал
  лаах тэрилтэ баар.
  

• 5 слайд

  2006 с. сэтинньи 25 күнүгэр Юнеско
  саха Олоҥхотун киһи аймах чулуу
  айымньытынан билиммитэ.
  

• 6 слайд

  Олоҥхону толорор киһини
  олоҥхоһут диибит.
  
  Олоҥхоһут олоҥхону бэйэтэ
  айан толорор уһулуччу талааннаах киһи.
  
  Кини олоҥхону этэн,туойан
  толорор.
  

• 7 слайд

  Олоҥхону толорооччу
  
  
  
  .
  
  

• 8 слайд

  Суруйааччы,олоҥхоһут Николай Степанов- Ноорой олоҕун олуктара
  
  * 1897 с. Хара нэһилиэгэр уус кэргэҥҥэ төрөөбүтэ.
  Колхозтааһын кэмигэр ууһунан үлэлээбит
  
  Саха сиригэр бастакынан улуустааҕы драматическай куруһуогу тэрийэн үлэлэппит.
  
  *Саха суруйааччыларын 1 сьеһигэр кыттыбыта.
  
  Фроҥҥа 44 сааһыгар ыҥырыллыбыта.Курскай уобалас аннынааҕы кыргыһыыга кыттыбыта.
  * 1975 с. Олохтон туораабыта.
  
  Айар үлэтэ
  * Норуокка олоҥхону тарҕатыыга улахан үтүөлээх. Ноорой айбыт олоҥхолоро Алаатыыр Ала Туйгун,Оҕо Туйгун, Оҕо Ньургун бухатыыр,Норуот дьоруой уола .
  * Дьол суола бастакы кинигэтэ 1953с тахсыбыта.
  
  

• 9 слайд

  
  Үөһээ дойду Орто дойду Аллараа дойду
  
  

• 10 слайд

  
  .
  Дьулуруйар Ньургун Боотур –саха норуотун саамай аатырбыт олоҥхото
  Ньургун Боотур- күүстээх-уохтаах,үтүөсанаалаах,кэскиллээҕи эрэ кэрэһэлиир Айыы бухатыыра.
  Кини Айыы дьонун абааһыттан көмүскүүр .
  

• 11 слайд

  
  
  
  (1893-1937)
  Платон Алексеевич Ойуунускай – саха норуотун уһулуччу-
  лаах поэта,суруйааччыта.
  Оҕо эрдэҕиттэн остуоруйалыы,олоҥхолуу үөрэммитэ.Тө-
  рөөбүт тылын,дойдутун олус таптыыра.
  
  
  
  
  ,
  

• 12 слайд

  Саха советскай литературатын төрүт-
  тээбит суруйааччы,ученай,бөдөҥ об-
  щественнай деятель
  Платон Алексеевич Слепцов-Ойуунус-
  кай 1893 с.,сэтинньи 11 күнүгэр күн
  сирин көрбүтэ.Ол эбэтэр бу сылга су-
  руйааччы төрөөбүтэ 120 сыла буолар.
  Кини дьоно дьадаҥылара бэрдит-
  тэн оскуолаҕа 13 сааһыгар киирбитэ.
  Салгыы куоракка киирэн үөрэҕин
  салҕаабыта.
  П.А.Ойуунускай төрөөбүт
  балаҕана
  

• 13 слайд

  Платон Ойуунскай ийэтэ
  Евдокия Ивановна уонна бииргэ
  төрөөбүттэрэ.
  

• 14 слайд

  Платон аан бастаан үөрэммит
  оскуолата .
  
  
  
  
  
  
  Суруйааччы бастакы учууталлара
  М.М.Сивцев,С.И.Прокопьев
  
  

• 15 слайд

  Платон Ойуунускай кэргэнэ
  Акулина Николаевна,кыргытта-
  ра Саргылана уонна Сардана.
  Сардана кэлин учуонай буол-
  бута,аҕатын үйэтитэргэ сыра-
  тын биэрэн үлэлэспитэ.
  Саргылана эдэр сааһыгар күн сириттэн күрэммитэ.
  

• 16 слайд

  Платон Ойуунускай литература
  араас жанрдарыгар улэлэспитэ:
  кэпсээҥҥэ,сэһэҥҥэ,хоһооҥҥо,
  драмаҕа.
  1917с «Үлэһит ырыата» диэн бас-
  такы айымньытын суруйбута.
  Оҕолорго анаан араас кэпсээннэр
  дээх. Ол курдук «О5о куйуурдуу
  турара», «Өйдөөх о5о», «Тураах
  тууһута» , «Саһыллаах барсук»
  о.д.а.
  
  
  

• 17 слайд

  Суруйааччы айымньыларын кинигэлэрэ
  

• 18 слайд

  
  «Ньургун Боотур» саха олоҥхолоруттан
  саамай аатырбыт олоҥхо.
  Бу олоҥхону аан бастаан Г.Оросин диэн
  киһи кэмигэр түбэһэ истэн сурунан ылан
  хаалларбыта.Кэлин Ойуунускай сурукка
  киирбит олоҥхону сыныйан аахпыта,
  үөрэппитэ уонна бэйэтин көрүүтүнэн ула-
  рытан ,кэҥэтэн тупсаран суруйбута.
  
  
  П.А.Ойуунускай «Дьулуруйар
  Ньургун Боотур» олоҥхото
  П.А.Слепцов-
  Ойуунускай
  Г.Оросин
  

• 19 слайд

  Саха Саарын тойон,Сабыйа Баай Хотун соҕотох уоллаахтар.
  Кини аата- күүстээх-уохтаах Күөнэ көҕөччөр аттаах Күн
  Дьирибинэ Бухатыыр.
  

• 20 слайд

  Кинини кытта бииргэ тоҕус былас суһуохтаах ,туналҕаннаах ньуурдаах Туйаарыма Куо барахсан кэрэ дьүһүннээх, үтүө санаалаах буола улааппыт.
  

• 21 слайд

  Бу кэмҥэ аллараа дойдуга сирэйин ортотугар сиикэй эт бэргэ харахтаах ,хаспах курдук хара дьабаа айахтаах,соҕотох харахтаах ,абыр-табыр ардьаа тиистээх адьарай Уола аҥаардастыы аатыран олорбут.
  

• 22 слайд

  Абааһы бухатыыра Уот Уһутаакы туналҕаннаах ньуурдаах
  Туйаарыма Куону суһуоҕуттан сулбу тардан ылан ат самыы-
  тыгар быраҕаат,хам курданан кэбистэ,суос соҕотохто алла-
  раа дойдутугар субурус гынан хаалла.
  

• 23 слайд

  Тоҕус былас суһуохтаах Туйаарыма Куону убайдаатар убайа
  Күн Дьирибинэ быыһыы барда. Ол гынан баран абааһы уолун
  албаһыгар киирэн биэрэр.
  

• 24 слайд

  Кини кэнниттэн үүт бүтэйи үрдүнэн көстөр Үрүмэччи маҥан
  аттаах Үрүҥ Уолан бухатыыр туналҕаннаах ньуурдаах Туйаа-
  рыма Куону быыһыы барар.
  

• 25 слайд

  Ол гынан баран эмиэ албаска түбэһэн ,аллараа дойдуга бү-
  түн уҥуоҕа урусхалланан ,өлөн хаалар.
  

• 26 слайд

  Үөһээ дойдуттан Үрүҥ Аар тойон биэс былас биэкэйэр биил-
  лээх ,алта былас дараҕар сарыннаах Дьулуруйар Ньургун
  Боотуру айыы дьонун араҥаччылыырга,күн дьонун көмүс-
  күүргэ анаан түһэрэр. Туналҕаннаах ньуурдаах Туйаарыма
  Куону быыһыы аны кини барар.
  

• 27 слайд

  Айыы дьонун араҥаччылааччы Дьулуруйар Ньургун Боотур
  уонна абааһы бииһин атамаана Уот Уһутаакы күөн көрүстүлэр
  күрэс былдьастылар.Бухатыырдар ириэнэх буору иэччэхтэри- гэр диэри кэстилэр,тоҥ буору тоҕо хаамтылар.
  

• 28 слайд

  Ый отут хонугар тэбис тэҥҥэ эристилэр.Иитэ-саҕата билли-
  бэт иирээн төрдө элбээтэ.Онтон кинилэр да буоллаллар эт
  бэйэлэрэ элэйдилэр,сыа бэйэлэрэ сылайдылар,сүүс сүүстэ-
  риттэн өйөһөр буоллулар.
  

• 29 слайд

  Инитин быыһыы тоҕус халлаан домньута,аҕыс халлаан арчы-
  Һыта Айыы Умсуур удаҕан бытырыыһа дьиримнээн тиийэн
  кэллэ,дүҥүрүн дор-дор оҕуста,дом-дом туойда,Ньургун
  Боотур бухатыырга аптааах кымньыыны уунна.
  

• 30 слайд

  Ону ылан орто дойду улуу бухатыыра Ньургун Боотур абааһы уола Уот Уһутаакыны үлтү сынньан үөдэн таһаан оҥордо. Инитин өлбөт мэҥэ уутунан тириэрдэ.Туйаарыма Куону уонна отут тоҕус бухатыыры быһаан ылла,хараҥа хаайыыттан таһаарда.
  

• 31 слайд

  Үрүмэччи маҥан аттаах Үрүҥ Уолан обургу төрүт буоругар
  аан ийэ дойдутугар эргиллэн кэллэ. Кинини кытта тоҕус бы-
  лас суһуохтаах,туналҕаннаах Ньуурдаах Туйаарыма Куо
  холоонноох доҕор буоларга ананан, эмиэ кэлистэ.
  

• 32 слайд

  Ойуунускай кыра эрдэҕиттэн Олоҥхону истэ улаатан бу чулуу айымньы уранын,этигэнин ылыммыт,кэлэр кэнчээрини иитэр айылгытын таайбыт,эриэккэһин билбит,этинэн хааныгар иҥэриммит буолан талааннаах,ураты суоллаах-иистээх суруйааччы,норуотум туһа диэн олорон үлэлээн-хамсаан ааспыт бастыҥ киһибит буолар.
  
  
  

• 33 слайд

  Сайдалыкы эбэҕэ урааҥхай саха барахсан аҕалаатар аҕата
  Саха Саарын Тойон,ийэлээтэр ийэлэрэ Сабыйа Баай Хотун
  олорбуттар.
  

Краткое описание документа:

классный час ко дню Олонхо. Красочно оформлено В доступной учащимся начальных классов форме дается общее понятие. рассказывает о мире Олонхо, об авторах, исполнителях. В конце презентации увлекательная викторина, где дети могут обобщить знания. картинки и репродукции использованы из книги Нюргун Боотур Стремительный