Конспект занятия для старшей группы по теме: "Байанай"

Байанай бырааһынньыгын сценарийа

Сыала:  Саха киһитин төрүт  дьарыга булт  туһунан оҕолор билиилэрин  чиҥэтии, өбүгэлэр үгэстэрин, булт сиэрин-туомун салгыы билиһиннэрии. Айылҕаҕа тапталы, харыстабыллаах сыһыаны иитии.

1 чааьа «Байанайы кытта билиһиннэрии»

Ыытааччы:  Сэтинньи ый - Байанай ыйа  диэн ааттанар. Биһиги төрүттэрбит түҥ былыргы дьарыктарынан бултааһын буолар. Саха булчута бултаан дьиэ кэргэнин, чугас дьонун  иитэр-аһатар, таҥыннарар.Булт сиэрин - туомун тутуһуу- саха киһитигэр суруллубатах сокуон. Бу биһиги айылҕа оҕото буоларбыт туоһута.

Бүгүн биһиэхэ үөрүүлээх күн Баай  Барыылаах Байанайбыт күнэ. Үтүөкэн үгэстээх, Сээркээн сэһэннээх, өттук харалаах Баай  Байанай бырааьынньыгынан эҕэрдэлиибит.

 Байанай диэн кими этэллэр эбитий? Эһиги билэҕит дуо оҕолоор?

Хара тыа кыылын- булдун Баай Байанай бас билэр эбит. Кини хара тыаны харыстыыр, күөх тыаны көмүскүүр, сүүрэр атахтааҕы айар, көтөр кынаттааҕы үөскэтэр.

Байанай  ойуурга олорор, түү таҥастаах буолар, маҥан бытыктаах.  Кини олус түргэн сырыылаах буолар, тыаһы-ууһу сөбүлээбэт, сүрдээх өһүргэс. Сөбүлээбэтэҕинэ булду үргүтэн атын сиринэн үүрэр. Булчут бултуйдаҕына кыра да буоллун үөрүөхтээх. Байанай ону сүрдээҕин сөбүлүүр. Булчут киһи Байанайы өрүү ытыктыахтаах.

Билигин биьиги ,  ойуур олохтоохторун  төһө билэргитин билиэхпит.

Презентация "Кыыллары төһө билэҕин"

Таабырыннар.

1.     Ууга олохтоох,от аьылыктаах кыыл баар уьу (Андаатар)

2.     От-мас аьылыктаах ойуоккалаан о5онньор баар уьу (Куобах)

3.     Тор-тор торулуур маьы тонсуйар баар уьу (Тонсо5ой)

4.     Ууга киирдэ5инэ балык, кытыыга та5ыста5ына кыыл баар уьу (Урун эьэ)

5.     Отонноо5ор оччугуй,о5устаа5ар куустээх баар уьу (Бууддьа)

6.     БаЬаам элбэх аанынан ким да тахсыбат уьу (Илим)

7.     Бииргэ миинниллэр икки ат баар уьу (Хайыьар)

 Булчут киирэр. Утуо кунунэн о5олор! Мин эьиэхэ ыалдьыттыы кэллим , бүгүн биһиги сааскы уонна күһүҥҥү булт  оонньууларын  оонньотуом.

 Булчут кыраҕы харахтаах , эрчимнээх илиилээх буолар. Онон  ким саамай сытыы харахтааҕын, сымса илиилээҕин билиэхпит.

1."Кусчуттар" оонньуу.

Саас айылҕа уһуктуута эр дьон сааларын сүгэн бултуу бараллар

  (Сыал быраҕыы мээчигинэн) о5олор биирдии тахсаннар истиэнэҕэ ыйаммыт фетртан полотноҕа сыһыарыллыбыт кустары быраҕаллар. Таппыт кустарын ылан иһэллэр. Ким төһө куһу таппытынан кыайыылааҕынан тахсар .

2. «Күөгүлээһин»

Ханнык баҕарар саха киһитэ балыга суох сатаммат. Балыгы араас ньыманан бултууллар ( күөгүнэн, илиминэн, туунан, мунханан.) Биһиги билигин күөгүнэн балыктыахпыт.

Тумук.  Оҕолоор Байанай диэн ким эбитий?

Биһиги аар  тайҕабытын, тулалыыр  айылҕабытын мэлдьи харыстыаҕын!

Маһы- оту мээнэ алдьатыман, чыычаах уйатын алдьатыман,тыаҕа таҕыстаххытына бөҕү ыһыман.  Оччоҕо эрэ көтөр-сүүрэр үксүү туруо,  Баай Байанайбыт араас булдунан  күндүлүү  туруо!