КТП по осетинской литературе 4 класс.

Ахуырадон программæ

ирон литературон кæсынадæй араезт арцыд Туаты Ларисайы аразт ахуыргаенан чиныгмае гаесгае
Дзаеуджыхъаеу 2014 аз

4 кълас

Æмбарынгæнæн фыстæг

Ирæттæ сæ рæвзæрдæй фæстæмæ аудынц сæ мадæлон æвзагыл, уымæн æмæ æмбарынц: цалынмæ æвзаг цæра, уæдмæ фидар уыдзæн национ культурæ, национ хиæмбарынад.

Ног (дыккаг фæлтæры) стандартты домæнтæ сты, цæмæй Уæрæсейы цæрæг алы адæмæн дæр йе ΄взаджы кад се ΄хсæн бæрзонддæр ист æрцæуа, цæхгæр фæхуыздæр уа йæ ахуыр кæныны хъуыддаг. Уыцы хæстæ та æххæст кæны райдайæн скъола.

Райдайæн скъолайы бындур æвæрд æрцæуы сывæллæтты алывæрсыг рæзтæн.

Уымæ гæсгæ ирон æвзаг ахуыр кæныны хъуыддаг арæзт у ахæм нысан æмæ хæстæ сæххæст кæнынмæ:

- хъуамæ сывæллæттæ сæ кæрæдзимæ иронау дзурын сахуыр уой. Уый тыххæй та хъæуы фидар фæлтæрддзинад кæсын, фыссын æмæ хъуыды кæнынæй;

- иумæйаг ахуырадон зонындзинæдтæ бæрзонддæр кæнын; ныхасы рæзтыл кусын; фылдæр базонынмæ æмæ интеллект уæрæхдæр кæнынмæ тырнын;

- мадæлон æвзаджы фæрцы сывæллоны алывæрсыгæй хъомыл кæнын;

- хъазты хуызы сывæллæтты эмоционалон уавæр рæзын кæнын;

- зонындзинæдтæ фылдæр кæнынмæ тырнындзинад рæзын кæнын.

Куыд зонæм, афтæмæй æппæтæй хуыздæр фадат уыцы нысантæ сæххæст кæнынæн ис кæсыны урокты.

Кæсыны урокты хъæздыгдæр æмæ рæсугъддæр кæнынц сабиты миддуне, ахъаз сын сты сæ эстетикон рæзтæн, æвзæрын сæм кæнынц алыхуызон бæллицаг æнкъарæнтæ. Ахуыр сæ кæнынц Райгуырæн бæстæ уарзын, æрдзы рæсугъддзинад æмбарын, хистæрæн, ныййарæгæн кад кæнын, фæллой уарзын æмæ а.д. Иудзырдæй сæ алывæрсыгæй хъомыл кæнынц. Хъомыл кæнын та, В.Г. Белинскийы загъдау, цытджын хъуыддаг у, адæймаджы хъысмæт уымæй аразгæ у.

Литературон кæсынад сабитæн æнкъарын кæны нывæфтыд ныхасы ад, йæ аивдзинад, амоны йын  ныв æмæ фæлгонц уынын. Райдайæн кълæсты литературон кæсынадæн йæ сæйраг нысан у скъоладзауты раст æмæ æмбаргæ кæсыныл сахуыр кæнын.

Программæ домы, цæмæй скъоладзаутæ базоной тексты сæйрагдæр цы у, уый рахицæн кæнын, уацмысы мидис хи ныхæстæй радзурын, дзырдты нысаниуæг зонын, текстæн йæ аивадон æууæлтæ рахатын, сахуыр уой хъуыды кæнын, рæза сæ аивадон æнкъарынад, цымыдис æмæ разæнгард кæной чиныг кæсынмæ.

Программæйы домæнтæ куыд æмбæрст æрцыдысты, æмæ цы фæстиуджытæ хъуамæ раттой, уый номхыгъд.

1-аг хай «Ныхасы æмæ кæсыны архайды хуызтæ»:

Рауагъдон сахуыр уыдзæн:

- чиныджы ахадындзинад æмбарын, йæ дарддæры царды йын цы пайда уыдзæн, уый зонын;

- алы хуызы текстты мидис æмбарын, архайджыты æмæ тексты сæйраг хъуыды иртасын, уацмысы мидисмæ гæсгæ фæрстытæн дзуапп дæттын, бакаст уацмыс кæнæ аивадон текстмæ фæстытæ дæттын;

- авторы текст кæнæ лæвæрд темæйæ монологон ныхас аразын;

- диалогон ныхасы архайын, этикеты нормæтæ хынцгæйæ;

- дзырдимæ кусын (комкоммæ æмæ ахæсгæ нысаниуæг иртасын, дзырды бирæнысаниуæгад);

- хъæрæй æмæ хинымæр æмбаргæ каст кæнын;

- геройы удварны хорздзинæдтæй хайджын уæвын;

- алыхуызы тексттæн хуымæтæг хыузы анализ кæнын;

- бакаст уацмысы мидис хиныхæстæй дзурын;

- коллективон æгъдауæй бакаст уацмысæн анализ кæнын, хи цæстæнгас дзы фидар кæнын;

- лæвæрд фæткмæ гæсгæ литературон уацмысæн цыбыр аннотации аразын (автор, чиныджы ном, темæ, рекомендацитæ йæ бæкæсынмæ).

2- аг хай «Сфæлдыстадон архайд»

Рауагъдон сахуыр уыдзæн:

- литературон уацмыс рольтæм гæсгæ кæсын;

- деформацигонд текстимæ кусын;

- аивадон уацмысы бындурыл кæнæ нывмæ гæсгæ текст саразын;

- уацмысы мидисмæ диафильм кæнæ иллюстрацитæ аразын;

- къордты кусын, уацмыстæм сценаритæ, проекттæ аразын

3-аг хай «Литературон пропедевтика»

Рауагъдон сахуыр уыдзæн:

- алыхуызы тексттæн элементарон анализ кæнын, кæрæдзиимæ сæ барын æмæ ныхмæ æвæрын;

- прозаикон æмæ поэтикон текст кæрæдзийæ иртасын»

- фольклоры алыхуызты хицæндзинæдтæ иртасын»

Къæлиндарон-тематикон пълан

№	Темæ	Х/к	Афон
1	Царукъаты В. "Чиныг". Дзасохты М."Амондджын бон"	Фарс 3-7.
2	Царукъаты В."Хазби". Адамон дзурга сфадыстад."Сырдон уайгуыты куыд асайдта.ИКТ	Фарс 8-16.
3	Хацырты Сергей "Фаллойы зараг".  Чеджемты Геор "Сауцъиу ама Ахсыргур	Фарс 16-19
4	Айларты Измаил "уарз фаллой". Айларты Чермен "Хаххон балццон".	Фарс1 9-24.
5	Чеджемты Ахсар "Цъырцъыраг". Дзесты Куыдзаг "Тегайы балас"	Фарс 24-30.
6	Чеджемты Ахсар "Мыртга баласы хъыг". Хуыгаты Лена "Авджы састыта"	Фарс 31-37.
7	Плиты Харитон "Найынма". Дзасохты Музафер. "Хъаддаг бабызы лаппын	Фарс 38-42.
8	Токаты Алихан "Изарай". Ситохаты С. "Зилга мал	Фарс 43-52
9	Плиты Х. "Хъаеды"  Ситохаты Саламджери "Сагуытты лаппын	Фарс 53-56
10	Хаджеты Таймураз "Сардыгон изар". Коцойты Арсен "Куысыфтаг ама дурын	Фарс 56-59
11	Бадоаты Хъ."Жоркка	Фарс 60-65.
12	Заххы сой -царды сой .Чеджемты Ахсар"Захх-мад". Джыккайты Шамил "Цама баллы балццон»	Фарс 65-68
13	"Авдадзы хос" въетнамаг аргъау. Хозиты Мелитон "Иу къусы.	Фарс 69-74.
14	Дзесты К. "Макъуылта фервазын кодта". Г.Х.Андерсен "Дыргъдонгас ама уаздатта	Фарс 77-86.
15	Будайты Милуся "Дидинджыта". Нартыл фыддуг куыд скодта.	Фарс 86-94.
16	Кочысаты М. "Фаззаджы нывтай". Айларты Чермен "Баркадхон".	Фарс 95-99

17	Хъайтыхъты Азамат "Ардз Хуыцауай адаймагыл фадзахст у". Дзасохты Музафер "Бехъаны муга»	Фарс 99-109.
18	Мамсыраты Дабе "Хърихъхъупп Бипп-Бипп"	Фарс 109-113.
19	Хетагкаты КЪоста "Магуыры зарда".  Айларты Чермен "Задалески Нана"	Ф. 113-117. амдзавга зардылавардай сахуыр канын
20	Гадиаты Секъа "Уаййаг сываллатта".  Чеджемты Геор "Барагахсав"	Фарс 119-125
21	Лев Толстой "Магуыр адам". Барахъты Гино "Амбалтта"	Фарс 126-135 аив касын.
22	,К.Ушинский "Куырм бах".  Гулуты Андрей "Къостайан	Фарс 136-144.
23	Чеджемты Геор "Уайыджы цассыгта". Агъниан "Уарада"	Фарс 144-150
24	Хетагкаты Къоста "Зымаг". Тедеты Георги "Зымагон цъырцъырагта.	АЕмдзавга зардылавардай сахуыр канын.
25	Мадаелты фаедзаехст: «Макуыуал уаед хаест!» Кард. Калоты Хазби  Ахболы заердае хъаелдзаег у. Цсерукъаты Владимир	Фарс 170-174.
26	Саби. Плиты Грис Чысыл лаевар. Къадзаты Станислав	Фарс 175-180.
27	Мад. Гаджиты Георги Мае лаеппу уыд уый... Хъайттаты Сергей	фарс 180-183
28	Хъайтыхты Сергей «Салдаты боныг»	Фарс 184-186.
29	Заеронд лаег аемае баелаеттае. Салтук Олег Дзулы дидинаег. Яковлев Юрий	Фарс 187-195.
30	Плиты Иссаейы зараег Иры фаедисаеттае. Чеджемты АExcap	Фарс 196-199
31	Фарны артдзаест у мае баестае. Джыккайты Шамил. Фыдаелты уаезаег. Айларты Чермен	Амдзавга зардылавардай сахуыр канын
32	/Ембаргае куыдз. Боситы Ирбег Хаес. Цырыхаты Михал Ирон дзырд. Чеджемты АExcap	Аив касын фарс204-213.
33	Егас цаеуай, дзывылдар! Чеджемты Геор Малусаег аемае Баерз. Соттшпы Риммсе	Фарс 214-216
34	Уалдзаег. Кочысаты Мухарбег Хурты хуртае. Дзасохты Музафер	Сарды касын ирон авторты уацмыста.