Мұғалімдерге, ата-аналарға түсіндірме. "Суицидтік мінез-құлық ерекшеліктері"

• 1 слайд

  Жақсы № 1орта мектебі
  
  “Суицидтік мінез-құлықтың өзіндік ерекшеліктері”
  
  
  
  
  Дайындаған: мектеп психологы Ғазез Ж.С
  
  2015-2016 оқу жылы
  
  
  
  1
  

• 2 слайд

  
  
  
  “
  
  
  
  
  
  
  Суицид “латын тілінен аударғанда- “
  өзін- өзі өлтіру, өзіне қол салу,
  қасақана өз өмірін қию “деген
  мағынаны білдіреді.
  Өзін-өзі өлтіру- философиялық
  ( өмірдің мәнін жоғалту),
  психологиялық (фрустрация-
  барлығынан бетінің қайтуы),
  әлеуметтік( әлеуметтік жағынан өз орнын таппау,
  қанағаттанбау сезімі, әлеуметтік мәртебесін
  жоғалту),
  медициналық ( күрделі ауру, психикасының бұзылуы).
  
  
  2
  

• 3 слайд

  Суицидтің түрлері
  Шынайы(шындығында да өзін-өзі өлтіргісі келетін адам )
  Өз-өзіне қол саламын деп -қорқыту. (Асылады немесе жоғарыдан секіреді)
  Ереже бойынша, суицидтік жасөспірімдер өз достары мен жақындарына тікелей және жанама түрде, өмірден кететіндігі жайлы түсінік береді. Мыс: "Мен өз-өзімді өлтіруге бел будым", «Келесі дүйсенбіде мен тірі болмаймын"…
  Аффектілі. Өз әрекетін жоспарламай, қызу қандылықпен қимылдайды. Ашу, ыза. (асылады, не улы немесе таксинді препараттарды қолданады).
  Демонстративті (өз-өзіне қол салуды, өзіне назар аударту әдісі ретінде қолданады. Қан тамырын кесу, залалсыз дәрі қабылдау)
  
  3
  

• 4 слайд

  4
  Суицидалды мінез-құлықтың даму динамикасы
  Бірінші кезең-өмір мен өлім мағанасы туралы сұрақтар кезеңі. Бейімделу.(Сабақ үлгерімінің, қызығушылық деңгейінің төмендеуі, қарым-қатынастың күрт шектелуі, тез ашуланғыш т.б). Мысал ретінде «Осылай өмір сүргенше…», «Ұйықтап кетіп, оянбай қалсам ғой» деген сұрақтар қояды.
  Екінші кезең- Ниеттерін жүзеге асыру үшін жоспарлайды, әдісін, уақыты мен орнын анықтау әрекеттерін жасайды.
  Үшінші кезең-Өзін өлтіруді іске асыру үшін қалыптасқан шешім.
  

• 5 слайд

  Суицид жайлы бірер сөз:
  
  
  1. Суицидтің алдын –алуға болады. Суицидтің құрбаны болғанның көбі өлгісі келмейді.
  
  2. Өлімнің себептерінің тізімінде суицид 8 орында тұр.
  
  3 Суицид жайлы сөз қозғау, өз-өзіне қол салудың сылтауы емес.
  
  4. Суицидтік мінез-құлық тұқым қуалаушылық емес, бірақ, жақын туыстарының өз-өзіне қол салуы, осы әрекетке баруға үлкен тәуекел жасауы мүмкін.
  
  5. Өз-өзіне қол салу деңгейі, басқа жас кезеңіне қарағанда жасөспірімдік шақта, 14-18 жас аралығында көбірек кездеседі.
  
  6. Жастар арасындағы өлім себебінің тізімінде суицид 2-орын алады.
  
  
  5
  

• 6 слайд

  Суицидтке баратын уақыт.
  Күннің бірінші жартысында – 32%
  Екінші жартысында- 44%
  Түнгі мезгілде – 24%.
  
  
  
  
  6
  
  Әйелдерге қарағанда ер адамдар 3 есеге көп өз-өзіне қол салады, бірақ әйелдер ерлермен салыстырғанда 4 есеге жиі суицидке ұмтылыс (попытка) жасайды.
  
  Адамдардың 80% астамы өз-өзіне қол салатыны жайлы сездіреді. Олар осындай жағдайға бармас бұрын, бізге өз бақытсыздығы немесе қайғы қасіреті жайлы білдіреді.
  
  9.Соңғы 30 жылда жастар арасындағы суицид жағдайының тіркелуі 3 есеге артты.
  
  
  
  
  
  

• 7 слайд

  Эмоциялық жағынан бірнеше белгілері:
  1.Сыртқы түрі мен мінезінде:
  Сағынып, мұңайып жүргендей түр
  Баяу қимылдау
  Монотонды дауыс ( естілер –естілместей)
  Сөйлеудің баяулауы
  Қысқа жауаптар
  Жауап бермеу
  Сөйлеудің жылдамдауы
  Екпіндеп сөйлеу
  Ұқыптылықтың шектен шығуы
  Іс- әрекеттсіздік
  Қимыл- қозғалыстың артуы
  Ұйқысы келгендей түр көрсету
  7
  

• 8 слайд

  2.Эмоциялық жағынан бұзылуы:
  
  Зерігу
  Ашулы
  Кекті
  Қабағы қату
  Қоршаған ортаға өшпенді қарым- қатынас
  Өзіне және ортаға салғырттық
  Мақсатсыз үрейлену, қорқыныш
  Қуанышты сәттерге қуана алмау
  Секемшілдік
  Ешнәрсеге мән бермеушілік
  Қайғылы түр
  
  
  8
  

• 9 слайд

  3.Психикалық аурулар:
  Депрессия
  Себепсіз қорқынышты байқататын невроздық
  Шизофрения
  4.Өз өмірін бағалау:
  Өткен өміріне пессимистік баға беру
  Өткеннің жағамсыз сәттерін көп еске алу
  Жаңа жағдайларға құлықсыз, төмен баға беру
  Болашақ туралы жоспарларының болмауы
  
  9
  

• 10 слайд

  5.Қоршаған ортамен араласуы:
  Ортамен араласудан қашқақтауы
  Көмекті қажетсініп ортамен қарам- қатынас жасауға ұмтылыс, қолдау күту
  Өзінің қайғысын ешкіммен бөліспеу
  
  6. Тәулік барысындағы динамикалық жағдайы:
  Кешке қарай көңіл- күйінің көтерілуі
  Кешке қарай көңіл- күйінің төмендеуі
  
  
  10
  

• 11 слайд

  7.Вегативтік бұзылулар:
  Көздің жасаурауы
  Көзқарашығының үлкеюі
  Ауыздың құрғауы
  Тахикардия
  Қан қысымының көтерілуі
  Ауаның жетіспеуі, тұншығатындай күйде болу
  Тамақта бірнәрсе тұрғандай болуы
  Бас ауруы
  Ұйқысыздық немесе ұйқышылдық
  Кеуде тұсының ауруы, дене бөлшектернің ауруы
  Іш қату
  Салмағының төмендеуі немесе артуы
  Тәбетінің азаюы, дәм сезуінің төмендеуі
  Менструалдық циклдің бұзылуы
  
  
  
  
  11
  

• 12 слайд

  Жыл мезгілі
  Табиғаттың оянған гүлденген кезінде көктем мезгілінде жиі кездеседі.
  
  “Сәуір-ең қатыгез ай” (Томас Эллиот)
  
  Сәуір айындағы суицид көрсеткіші жыл бойғы көрсеткіштен -120% жоғары
  

• 13 слайд

  Педагогтарға кеңес
  1.Баланның мінез-құлқы мен іс- әрекетінде пайда болған жаңа өзгерістерді байқай білу. Тәртіпсіздік, жағымсыздық байқатса, шыдымдылықпен қараңыз. Үркіту, қорқыту әдістерін қолданбаңыз.
  
  2. Егер, бала сөйлескісі келсе, оны тыңдауға уақыт табыңыз, әңгіме барысында тек құлақпен ғана емес, жаныңызбен, жүрегіңізбен тыңдаңыз. Баланы құшақтаңыз, ата-анасының жылуы жетіспеген бала үшін ол өте маңызды.
  
  3.Баланың басқа да достарын өзіңізге жақын тартыңыз, олармен әңгіме барысында өмір, бақыт, қуаныш, жетістіктер туралы келтіріп отырыңыз.
  4.Оқушылардың өмір мен өлім туралы қойған сұрақтарына дұрыс жауап беруге әрқашанда дайын болыңыз.
  
  5. Қиын жағдай болғанда жылаудың ұят еместігін айтыңыз, әңгіме барысында көзіңізге жас толса, оны жасырмаңыз.
  
  
  
  
  
  
  13
  

• 14 слайд

  Жадынама
  1. Баламен жұмыс жасағанда оның жыныс ерекшелігіне назар аудару.
  2. баланың жас ерекшелігіне көңіл аудару.
  3. Баланың әлеуметтік жағдайын, отбасын, қоршаған ортасын терең зерттеу.
  4. Баланың күнделікті көңіл-күйіне назар аударып отыру.
  5. Ата-анамен тығыз байланыста болу.
  6. Балалардың бір-бірімен, қоршаған ортамен қарым-қатынасын зерттеу.
  7. Қаталдықпен ештеңе ұқпайтындығыңызды есте сақтау.
  8. Баламен жұмысты мейіріммен ұштастыра білу.
  9. Баланың қиялына қанат бітіретіндей жылы сөздер айту, қолдап отыру.
  10.Баланың бос уақытын тиімді пайдалануына кеңес беру.
  
  
  

• 15 слайд

  Баланы мадақтап жақсы көрудің 35 тәсілі
  1-ші сөз «Жарайсың»
  2-ші сөз «Керемет»
  3-ші сөз «Жақсы»
  4-ші сөз «Сен бәрін де үйренуге тиіссің»
  5-ші сөз «Үздіксің»
  6-ші сөз «Таңғажайыпсың»
  8-ші сөз «Ақылдысың»
  9-шы сөз «Сен бүгін керемет іс тындырдың»
  10-шы сөз «Мен бақыттымын»
  11-ші сөз «Өзгешесің»
  12-ші сөз «Сен дарындысың»
  13-шісөз «Сен маған осы күніңмен ұнайсың»
  14-ші сөз «Сен бәріненде артықсың»
  15-ші сөз «Сен маған қажеттсін»
  16-шы сөз «Құттықтаймын»
  17-ші сөз «Мен сені мақтан тұтамын»
  18-ші сөз «Сенімен жұмыс істеу өте қызық»
  19-шы сөз « Мен үшін сенен артық ешкім жоқ»
  20-шы сөз «Ешкім сенің орныңды алмастыра алмайды»
  21-ші сөз «Тамаша»
  22-ші сөз «Күннен-күнге істеген ісің артық болып келеді»
  23-ші сөз «Сен бүгін көп іс атқардың»
  24-ші сөз «Күндегідей емес,бүгін ерекшесің»
  25-ші сөз «Сен дұрыс жолдасың»
  26-шы сөз «Мен осыны көптен күтіп едім»
  27-ші сөз «Сен менің күнімсің»
  28-ші сөз «Маған сенің көмегің қажет»
  29-шы сөз «Сені тебірентетін, ойландыратын нәрсенің бәрі мен үшін негізгі»
  30-шы сөз «Бұл жерден мен сенсіз шыға алмаймын»
  31-ші сөз «Бастамасы жақсы»
  32-ші сөз «Сен менен де артық болдың»
  33-ші сөз «Саған бір нәрсе бола қалған жағдайда есімнен адасамын»
  34-ші сөз «Дүниеге әкелгеніме қуаныштымын»
  35-ші сөз «Мені осылай жасауға үйретші»
  
  

• 16 слайд

  Біздің болашағымыз балалар
  аман болып, ата-анасына, еліне тірек болсын
  Тыңдағандарыңызға рахмет!
  16