МИФ әлемінде /танымдық сайыс/

• 1 слайд

  Инфор-
  - матика әлемінде
  Матем-
  Жоспары
  Ұйымдастыру
  Пәндік сайыс
  Қорытынды
  

• 2 слайд

  Сіз білесіз бе?
  Қазақ математиктерінің саны , кейінгі аға буындарды қоспағанда 30 - дың үстінде екен.
  Назар аударыңыз!
  
  Әл –Жауһари Сейіт (ІХ ғасырдың шамасында өмір сүрген) –математик, әрі астроном. Арыс өзенінің Сырдарияға құяр жеріндегі Жауһар елді – мекенінде туып, алғашқы білімді осында алған. Кейін білім іздеп Бағдатқа келеді.
  

• 3 слайд

  Әл-Фараби (870-950) –ғұлама, екінші ұстаз, шығыстың бірінші философы. Сырдария өңіріндегі Қарашоқы жерінде туып, Дамаскіде қайтыс болған. Ол алғашқы білімді Отырар медресесінде алып, Бағдатта оқыған. “ Тәлім” деген кітап жазып, “Ғылымдар тізбегін” жасаған. Жетпіс тіл біліп, 150 –ден астам кітап жазған
  Ақбергенов Ибатулла ( 1907 -1938) –қазақ математигі, физика – математика ғылымдарының Қазақстаннан шыққан тұңғыш кандидаты. Шымкент облысының Созақ ауданында туған. 1934 жылы Ташкенттегі Орта Aзия университетінің физика – математика факультетін бітіріп осы жылы Ленинградтың мемлекеттік универ-
  ситетіне аспирантураға түсті.
  
  
  

• 4 слайд

  Жәутіков Орынбек Ахметбекұлы (1911 – 1989 ) – белгілі математик, физика –математика ғалымдарының қазақ арасынан шыққан тұңғыш докторы (1961) , профессор (1961) , Қазақстан Ұлттық ғылым Академиясының академигі, Қазақ ССр-інің ғылымға еңбек сіңірген қайраткері (1974) , Қазақ ССР Мемлекеттік сыйлығының жүлдегері (1976).
  

• 5 слайд

  Ал, біздің жерлесіміз Аманов Төлеубай Ыдырысұлы (1923-1978) – қазақтың белгілі математигі, Қазақстан Ұлттық Ғылым Академиясының корреспондент мүшесі (1972),
  физика – математика ғылымдарының док-
  торы (1968) , профессор (1971), дүниежүзілік математика конгрессінде баяндама жасаған тұңғыш қазақ.
  Ол 1923жылы 25 тамызда Жаңасемей ауданына қарасты, орталықтан 20 шақы-
  рымдай жерде орналасқан , Құрманқожа ауылында өмірге келді.
  
  

• 6 слайд

  Ұлы тұлға қазақтың тұңғыш геологы , Қазақ ССР Ғылым Академиясының тұңғыш президенті, СССР Ғылым Академиясының кеңестік шығыстан шыққан бірінші академигі Қаныш Имантайұлы Сәтбаев қазақ тіліндегі тұңғыш алгебра оқулығын жазған.
  

• 7 слайд

  Сайыс жоспары:
  1 бөлім: Портреттер сөйлейді
  2-бөлім: Ойлан тап!
  3-бөлім: Қызықты есептер
  4- бөлім: Кім жылдам?
  5- бөлім: Не? Қайда? Қашан?
  
  

• 8 слайд

  Портреттер сөйлейді
  Бұл ғалым кім , ол жайлы не айтар едің?
  

• 9 слайд

  Бұл ғалым кім, ол жайлы не айтар едің?
  

• 10 слайд

  Математика- ғылымдардың патшасы, ал арифметика – математиканың патшасы .
  К. Гаусс.
  Ойлан тап!
  

• 11 слайд

  Сиқырлы шырпылар.
  Шырпыдан құралған 5 шаршыдан 3 шырпы-
  ны алып тастап, дәл осындай өлшемдегі 3 шар-
  шыны қалдыру керек.
  

• 12 слайд

  Сиқырлы шырпылар.
  Шырпыдан құралған 6 шаршыдан 5 шырпы-
  ны алып тастап, дәл осындай өлшемдегі 3 шар-
  шыны қалдыру керек.
  

• 13 слайд

  Сан – математика ғылымның іргетасы.
  Орынбек Жәутіков
  Кім жылдам?
  

• 14 слайд

• 15 слайд

• 16 слайд

• 17 слайд

  
  
  “ Біле бер қанша білсең – тағы тіле
  Жетерсің мақсатыңа біле – біле.”
  Жүсіп Баласағұни
  Ойнайық та, ойлайық
  

• 18 слайд

  1. Санға қосып, алсан
  Сол санның өзі шығады.
  Санды оған бөлуге болмайтынын
  Математиктер ұғады.
  Көп адамдар ол санға
  Шекесінен қараған
  Сан осін қақ бөлуге
  Сол санымыз жараған
  2. Алды – артымыз шексіздікте
  Жете алмайсын біздерге
  Сәуле, кесінді
  Шыққан тегін білесін де?
  

• 19 слайд

  3. Перне тақта ауылында тұратын,
  Пернелік деген атаның
  Бар екен 12 ағайынды
  Немерелері алғашқы.
  Есімдері де өздерінің бір қызық
  Тек қана : Ғ (эф) әріпімен басталады.
  4. Бұтақ орнында мың бір инесі ,
  Компьютер жаны мекені.
  

• 20 слайд

  Үнді шайы.
  Сәске кезі болатын. Анам кесеге шайды толтырып құя салды. Кенже інім аңдымай қолындағы қантын сол кесеге түсіріп алды. Алайда қант құп – құрғақ күйінде қалды. Неліктен деп ойлайсын?
  Салт аттылар.
  Айдала. Көзге түртсе көрінбейтін айсыз түн.
  Суыт жүрістілер аяң жүріспен келеді.
  Екі ауылдың арасы ет пісірімдік жер.
  Жаппадан жылт еткен сәуле сөніп – өшті .
  Үй иесі бірінші көре ме, салт аттылар бірінші көре ме?
  Қызықты есептер
  Жауабы: Қант құрғақ шай ішіне түсті.
  Жауабы: Ешқайсысы көрмейді , себебі сөніп – өшті деген сөзге мән берсек, сәуле сөнгенен кейін жанған жоқ, өшіп қалды.
  

• 21 слайд

  Бәрін бірге ойлап қой.
  
  Түйе , бота маң басқан,
  Төрт аяғын тең басқан.
  Шұнақ құлақ бес ешкі,
  Қос – қос лақты қос ешкі,
  Төрт қозылы екі қой,
  Бәрін бірге ойлап қой.
  Жауабы: 19 бас мал.
  

• 22 слайд

• 23 слайд

  Торғай нешеу?
  Талдан ұшты топ торғай
  Емес бірақ көп торғай.
  Алдында оның бастаушы,
  Артында төртеу қостаушы.
  Және тағы қарасақ,
  Қайта оны санасақ,
  Соңында біреу қалып келеді,
  Алдында төртеу , топ келеді.
  Үшеу қатар жарысқан,
  Түзіліп үшеу қалыспан.
  Ойын жүйрік болса егер,
  Торғай нешеу есепкер?
  Жауабы 5 торғай
  

• 24 слайд

• 25 слайд

  Білгенге маржан,
  Білмеске арзан.
  Артық болмас білгенің
  

• 26 слайд

  Есептеуіш техниканың қарқындап дамуы ХІХ ғасырдан басталады. 1833 жылы Чарлз Бэббидж бағдарлама арқылы басқарылатын “ Аналетикалық машина ” жобасын жасады. Сондықтан оны қазіргі компьютер атасы деп атайды.
  Ал, дүние жүзі бойынша алғашқы 1846 жылы Бэббидж машинасына бағдарлама жасаған Ада Лавлейс ғалым – әйел бірінші програмист болып саналады.
  

• 27 слайд

  Құтқарып ауыр бейнеттен
  Техниканы үйреткен
  Роботтай – адамды
  Тіл бітіріп сөйлеткен
  Компьютер емей немене?
  Не? Қайда? Қашан?
  

• 28 слайд

  Атақты неміс математигі Лейбниц Паскальдің
  идеясын дамытып, өзінің механикалық есептеу машинасын құрастырды.
  Дөңгелектің орнына мұнда цифрлар жазылған цилиндр қолданылды. Бұл құрал күрделі қосу мен алу есептеулерін жүргізумен қатар сандарды бөлу, көбейту , тіпті квадрат түбірлерін табу амал-
  дарында орындайтын болды.
  
  Сұрақ: Не? Қайда? Қашан?
  
  Яғни қандай есептеу құралы жайлы айтылып тұр?
  

• 29 слайд

• 30 слайд

  Француз математигі он тоғыз жасында
  дүние жүзінде бірінші рет қосу машинасы
  деген атпен белгілі, жетектер мен дөңгелек-
  терден тұратын механикалық есептеу маши-
  насын құрастырды. Бұл машинаның көме-
  гімен көпорынды сандарды қосу мүмкін
  болды.
  Сұрақ: Не? Қайда? Қашан?
  Қай есептеу құралы жайлы айтылып тұр?
  
  

• 31 слайд

• 32 слайд

  Есепшот Ресейде XVI – XVII ғасырларда
  пайда болды. XVII ғасырдың басында шот-
  ландиялық математик Джон Непер логарифм
  түсінігін енгізді және логарифм кестесін жа-
  риялады. Екі ғасыр бойы әр елдің оқымысты-
  лары логарифм функциясының негізінде жасал-
  ған есептеу құралын жетілдірумен шұғылданды.
  Тек ағылшын ғалымы Д. Робертсон жүгіртпесі
  бар навигациялық есептеулер жүргізуге арнал-
  ған сызғыш жасады.
  Сұрақ : Не? Қайда ? Қашан?
  Сызғыштың атауы не, қайда , қашан жасалған?
  

• 33 слайд

• 34 слайд

  Ағылшын оқымыстысы Чарлз Бэббидж
  программа арқылы басқарылатын машина жоба-
  сын жасады. Бұл машинада қазіргі компьютер-
  лерде бар барлық негізгі құраушылар: бастапқы
  шамалар мен аралық нәтижелерді сақтауға арнал-
  ған жад , жадыдан алынған сандармен амалдар
  орындайтын арифметикалық құрылғы , берілген
  программа бойынша есептеу барысын қадағалап
  отыратын басқару құрылғымы , деректерді енгізу
  мен оларды басып шығару құрылғылары бар.
  Сұрақ : Не? Қайда? Қашан?
  Қандай есептеуіш құрылғы жайлы айтылып тұр?
  

• 35 слайд

• 36 слайд

  Бірінші электронды есептеуіш машинаны Дж.
  Эккерт пен Дж Моучли Пенсильван университетінде
  жасады.
  Бұл машина соншалықты үлкен болғандықтан, оны
  әуелі орнынан қозғау мүмкін емес еді. Оның салмағы
  30 тонна және 18000 электрондық лампасы бар , ол
  1секундта 5000 қосу , азайту амалдарын, 300 көбейту
  амалын орындай алды. Жұмыс кезінде тез қызатын
  болғандықтан, ол арнайы суытуды талап етті. Релік
  машиналарға қарағанда, оның амал орындау жылдам-
  дығы мың есе жоғары болды.
  
  Сұрақ: Не? Қайда? Қашан?
  Қай электрондық – есептеуіш машина жайлы айтылып тұр?
  

• 37 слайд

• 38 слайд

  Атақты математик Говард Айкен Гарвард
  университетінде программмасымен басқа-
  рылатын, релік және механикалық элемент
  терге негізделген автоматты есептеуіш ма-
  шинасын құрастырды.
  
  Сұрақ : Не? Қайда? Қашан?
  

• 39 слайд