Ойын - әлеуметтік қызмет

Ойын - әлеуметтік қызмет

Ақтобе қ. МДҰ №17 «Шұғыла»

Арнайы түзету төбы тәрбиешісі Курманова Гүлшат Төлеуқызы

Орыс педагогі К.Д.Ушинский  айтқандай,қазіргі заман талабына сай, әр мұғалім, өз білімін жетілдіріп, ескі бірсарынды сабақтардан гөрі,жаңа талапқа сай инновациялық технологияларды өз сабақтарында күнделікті пайдаланса, сабақ тартымды да, мәнді,қонымды,тиімді болар сөзсіз.Бұл жөнінде Қазақстан Республикасы «Білім туралы» Заңының 8-ші бабында «Білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі-оқытудың жаңа технологияларын енгізу,білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» деп атап көрсеткен. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев жолдауында айтқандай: «Болашақта өркениетті дамыған елдердің қатарына ену үшін заман талабына сай білім қажет. Қазақстанды дамыған 50 елдің қатарына жеткізетін,терезесін тең ететін-білім».  Сондықтан, қазіргі даму кезеңі білім беру жүйесінің алдында оқыту үрдісінің технологияландыру мәселесін қойып отыр.

Қазіргі кезеңде білім ғылым саласында инновациялық педагогикалық технологиялар қаншалықты маңызды болса,мектеп жасына дейінгі балаларды оқыту мен тәрбиелеуде де педагогикалық технологиялар ұғымы кеңінен қолданылатын  ұғымдардың біріне айналады.

Мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту мәселесі мемлекеттік саясаттың ажырамас бөлігі болып отыр. Сондықтан мектепке дейінгі балаларды оқыту мен тәрбиелеудің негізгі мақсаты-баланың жеке басының қалыптасуы мен дамуы болып отыр.

Жаңа заман баласы ертеңгі еліміздің болашағы.Жаңа заман баласын қалыптастырып,дамыту үшін, тұлғаның ішкі дүниесі мен оның қыр сырын анықтап,мүмкіншіліктері мен қабілетінің дамуына жағдай туғызу қажет.

Әрине, ол үшін мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде балалардың жеке басының қалыптасуы мен дамуына педагогтардың педагогикалық технологияларды қолдана білі сауаттылығына да байланысты.

Яғни,педагогикалық технологияны қолдану колдану кезінде келешек ұрпақтың еркін дамуына, жан-жақты білім алуына, белсенді, шығармашыл болуына жағдай жасау қазіргі таңдағы әрбір педагогтың міндеті.

Кез келген оқыту технологиясы тәрбиешіден терең теориялық, психологиялық, педагогикалық әдістемелік білімді, педагогикалық шеберлікті, балалардың жан дүниесіне терең үңіліп, оны ұғына білуді талап етеді.

Қазіргі таңда мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде қолданылатын педагогикалық технологиялардың бірнеше түріне тоқталайық.

Ойын арқылы оқыту технологиясының мақсаты дидактикалық, тәрбиелік, дамытушылық, әлеуметтендірушілік мақсатқа жету. Ойын технологиясының ерекшелігі ойындық іс-әрекеттің психологиялық механизмі жеке бастың өзіндік талап-талғамдарына сүйенеді. Баланың бойындағы білімділік, танымдылық, шығармашылық қасиеттерін аша түсуді көздейді. Ойын - балалар үшін оқу да, еңбект те. Ойын айналадығы дүниені таңудың тәсілі. Сонымен қатар,ойын балаларға өмірде кездескен қиыншылықтарды жеңу жолын үйретіп қана қоймай, олардың ұйымдастырушылық қабілеттерін де қалыптастырады.

Ойын - әлеуметтік қызмет. Ол баланың жасына қарай өзін қоршаған ортаны танып-білуге құштарлығын арттырады.

Проблемалық оқыту техгологиясы-баланың өз бетімен ізденуге үйрету, танымдық және шығармашылық қабілеттерін дамыту. Яғни, балалрдың белсенділігін арттыру, оқу материалына баланы қызықтыратын дай мәселе тудыру, бала материалды сезім мүшелері арқылы арқылы ғана қабылдап қоймайды, білімге деген қажеттілігін қанағаттандыру мақсатын да меңгереді, бала оқытуды өмірмен және еңбегімен байланыстырады.

Өздігінен даму технологиясы – бұл баланы жан-жақты дамыту, дербестікке тәрбиелеу, бала санасында нәрселер әлемі мен ойлау әрекетінің бірігуі. Мұнда оқыту бала дамуына сәйкес табиғи болуы керек,сонда ғана бала өзін дамыта алады. М.Монтесори педагогикасының түсіндіруінше туғаннан азамат болғанға дейін барлық өмірі – оның еркіндігі мен дербестігінің дамуы болып табылады.

Бұл технологияның ерекшелігі оқытудың бірыңғай бағдарламасы болмайды, әркім табиғат берген даму жолымен жүреді. Балабақшада сабақ болмайды әр күн жалпы жиыннан басталады және жиыннан  кейін әркім өз еркімен қалаған жұмысымен айналысады. Әр баланың іс-әрекеті өз еңбегіне орай үлкендердің басқа бала тарапынан бағаланды. Мұндағы басты мәселе бала өзін-өзі бағалайды.

Ынтымақтастық педагогикасы – педагогтың талап ету педагогикасынан қарым-қатынас педагогикасына көшуі. Балаға ізгілік тұрғысынан қару,оқыту мен тәрбиенің  ажырамас бірлігі. Тәрбиеші – бала, бала – тәрбиеші, бала – бала, яғни бала да тәрбиеші де субъектілер болып табылады. Сонымен қатар, баланның жеке басына ізгілік қарым – қатынас, бала мен тәрбиеші арасындағы өзара түсінушілік, ынтымақтастық қарым – қатынас жасау.

Бұл технологияның негізгі мақсаты – баланы азамат етіп тәрбиелеу, олардың танымдық күшін қалыптастыру және дамыту, баланың жаны мен жүрегіне жылылық ұялату.

Деңгейлеп – саралап оқыту технологиясы – білім, білік дағдыны меңгерту болып табылады. Әр баланы мүмкіндік деңгейі мен қабілетіне қарай оқыту, балалардың әртүрлі топ ерекшеліктеріне сәйкес оқытуды бейімдеу, ыңғайлау.

Дамыта оқыту технологиясы – баланы оқыта отырып, дамыту. Бала бойында еркіндік, мақсаткерлік, ар-намыс, мақтаныш сезім, дербестік, адамгершілік, еңбексүйгіштік, белсенділік т.б қасиеттерін дамыту.

Модульдік оқыту технологиясы – оқытудың тұтас технологиясын жобалау,алға қойған мақсатқа жетуді көздейтін педагогикалық процесті ұйымдастыру, тәрбиешіге нәтижені талдап, түсіндіріп бере алатындай жүйені таңдау және құру.

Сонымен қатар, мектепке дейінгі мекемелерде инновациялық білім беру құралдарын қолданудың да маңызы зор.

Аталған педагогикалық технологиялар мен инновациялық құралдар балабақшада баланың жас екершеліктерін ескерген, әр сатыға балалардың қабылдау мүмкіндіктерін ескерген жағдайда ғана пайдалануға болады.

Елімізде болып жатқан әлеуметтік, экономикалық, экологиялық, саяси, мәдени өзгерістерге байланысты оқу тәрбие үрдісін ұлттық сипатта ұйымдастыру – өмір талабы. Әр халықтың ұлттық тарихи дәстүрі, оның адамзаттық білім берудегі мәдениеті  мен диалектикалық білімі осы тәрбие үрдісіне тікелей байланысты. Қазақ халқы – елін, жерін, оның табиғи, мәдени байлығын, өнері мен тілін, тарихын, салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпын сақтап, қорғап рухани адамгершілік қағидасын қорғап, тағылымдарын ұрпағына мұра етіп қалдырған. Сондықтан, оқу тәрбие үрдісінде қолданылатын бағдарламалар, оқулықтар, дидактикалық материалдар, ұлттық психологиялық ерекшеліктер ескеріле отырып жасалуы керек. Қорыта айтқанда, бастауыш мектептегі тәрбие жұмысының мазмұны әдіс-тәсілдері әлі де анықталуы қажет деп санаймыз.