Презентация на тему по истории "Абылай хан"(10класс)

• 1 слайд

  8)Абылай хан билігі тұсындағы қазақ хандығы
  Дайындаған:Абуева.М 8В сынып
  Тексерген:Жұмаева.Р
  

• 2 слайд

  Мазмұны:
  
  1)Абылай-қазақ хандығының аса көрнекті саяси және мемлекет қайраткері.
  2)Абылайдың ішкі саясаты.
  3)Абылайдың Ресеймен қарым-қатынасы
  4)Жоңғар хандығының әлсіреуі.
  5)Абылайдың қазақ жерлерін біріктіру жолындағы күресі.
  6)Қазақ-қырғыз қатынастары.
  7)Сөздік қоры.
  

• 3 слайд

  Абылай хан
  XVIIIғасырдағы аса көрнекті қазақ билеушілерінің бірі Абылай хан болды.
  Абылай (Әбілмансұр) хан —  (1733—1737) билік құрған. Абылай хан (1711-1781ж. Өмір сүрді)Түркістан қ. Дүниеге келді. Азан айтып койылған есімі Әбілмансұр еді.Бірақ ол Сабалақ деген жасырын атпен жүруге мәжбүр болды.Сұлтан Абылай мұсылманша жақсы білім алды,шығыстың 7тілін білген сонымен қатар домбыра тартқан және оның 20-дан астам күйі бар.Өзара алауыздық соғыстарда жетім қалған.15жасқа толғанда жоңғар басқыншыларымен сқғысқа белсене қатысқан.
  Ол зор күшке ие,батыл,ержүрек болған.Сөзге шебер әрі тапқыр еді.Ол өз астына халықтың құрметіне бөленген ең беделді әрі адал адамдардытоптастырды.Ол бір соғыстардың кезінде жоңғарқалмақтарының атақты батырыШарышты жекпе-жек ұрыс үстінде жазым етеді.Содан кейін Абылай деген жаңа атқа ие болып,қазақтар арасында зор беделге ие болады
  Сұлтан Абылай билігін нығайта түсуге және шекаралас елдер мен бейбіт қарым-қатынас орнатуға ұмтылды
  

• 4 слайд

  Абылайдың ішкі саясаты.
  Біріншіден,оның бір орталықтан басқарылатын мемлекет құруының сәті түсті.1771ж. Ол Түркістан қаласында қазақтың бүкіл уш жуздің ханы атанды.Өзінің қол астындағы халықты неғұрлымжақсы басқару үшін Абылай уш жүздің әрқайсысынаөзінің ұлдары менжақын туыстарынбилеуші етеп тағайындады.
  Екіншіден,олд сот билігін күшейте түсті.Сонымен қатар өз қызметінде белгілі қазақ билерінің,атақты қазақ батырларының беделіне арқа сүйеді.Неғұрлым күшті,ықпалды саяси тұлғаАбылайдың кеңесшісіБұқар жырау болды
  Үшіншіден,Абылай халықтан барымта алуды тоқтатты.Олардың егіншілікпен,балық аулаумен айналысуына қолдау көрсетті.Қазақ даласындағы керуен саудасын күшейтті,темір ұстаханаларын салудың бастамашысы болды.Абылай хан ақын-жырау,әнші-күйшілер мен діни қайраткерлерге қамқорлық жасап отырды.
  Жетісуда
  Әділ жәнеСүйік сұлтан
  Қасым сұлтан
  Немере туысы Сұлтанбет сұлтан
  Әбілмәмбеттің ұлы Әбілпиіз сұлтан
  

• 5 слайд

  Абылайдың Ресеймен қарым-қатынасы
  Абылайдың сыртқы саясаты өзінің икемділігімен әрі алыстан болжайтын көрегенділігімен ерекшеленеді.Абылайдың негізгі сыртқы саяси қызметі Қазақстан аумағының ешкім қол сұға алмайтын тұтастығын қамтамасыз етуге бағытталды. Мәселен,Абылай Ресеймен өзара қарым-қатынасында тату-тәттімкөршілік саясатын ұстануға тырысты
  Қазақ хандығының байрағы
  Ресей империясының елтаңбасы
  Қарым-қатынасы
  

• 6 слайд

  Жоңғарияның ханы Қалдан Серен 1745 жылы өліп, оның мұрагерлері таққа таласты. Осы кезде оған Цинь империясы тиісе бастайды. Абылай осы сәтті пайдаланды. Әскерін 3ке болді.
  Жорыққа қатысушылар Шиелі, Жаңақорған бойымен Түркістанның күнбатыс жағына қарай жылжыды. Бұл топта Қабанбай, Баян, Сырымбет, Малайсары, Жанұзақ болды.
  Жоңғар әскерін басқарған Қалдан Сереннің ортаншы ұлы Цевен Доржи де өз әскерін үшке бөлді. Ол өзінің басты күшін Абылайға қарай бағыттады. Оның қару-мылтығы, түйе үстіне орнатқан 15 зеңбірегі бар еді. Қазақ жасақтары сойыл, шоқпар, садақпен қаруланды.
  Бұл соғыс екі айға созылды. Қазақ әскерлері Жаңақорғанды, Шымкентті жаудан тазартты. Түркістанға дейін жетті. Бөгенбай басқарған әскерлер Созақ пен Сайрамды босатты. Батыр Баян Талас өзеніне дейін барды. Жәнібек батырдың әскерлері қарақалпақ жерін босатып, қалмақтарды Сырдың жоғарғы сапасына шегіндірді. Амалы таусылған Цевен Доржи Абылайдан бітім сұрауға мәжбүр болды.
  Келісім бойынша Созақ, Сайрам, Манкент, Шымкент қалалары Әбілмәмбеттің қарамағына өтті. Түркістан туралы мәселе кейінірек шешілетін болды. Абылай бұл жолғы жеңістерін жоңғар хандығының күйреуінің бастамасы деп есептеді. 1745 жылғы соғыс осымен бітті.
  Қазақ жерін қалмақтардан толық тазарту мақсатымен Абылай бастаған қазақ жасақтары 1750 жылы жауды жоңғар қақпасы маңында оңдырмай соққы берді.
  1755 жылы жоңғарлар бірнеше ұсақ иеліктерге бөлініп кетті. Осыдан кейін 1758 жылы Жоңғар мемлекеті құлады.
  
  Жоңғар хандығының әлсіреуі
  

• 7 слайд

  Жоңғар хандығының әлсіреуі
  1758 ж. Цинь қытайлары Шығыс Түркістандағы қазіргі Синь-Цзянь жерін басып алды. Цинь империясының батыс шекарасы қазақ жерімен шектесті. Қытайлар дүркін-дүркін шабуыл жасап қазақтарға тыным бермеді. Абылай келісімге келу туралы Пекинге адамдар жіберді. Сөйтіп, Қытаймен сауда, экономикалық қатынас орнату жолдарын іздестірді. Ол Ресеймен де қарым-қатынас орнатты.
  1771 жылы Әбілмәмбет хан өлгеннен кейін, Түркістанда Абылайды Орта жүздің ханы етіп сайлады. Бір жылдан кейін 1772 жылы вице-канцлер М.Л. Воронцовтың жарлығымен Абылайға арналып Есіл өзеніне таяу жерде Жаңғызтөбеге ағаш үй салынды. Абылай 1780 жылы мамыр айында Ташкентте 69 жасында қайтыс болды. Орнына Уәли сайланды.
  
  

• 8 слайд

  Абылайдың қазақ жерлерін біріктіру жолындағы күресі
  
  Хронологиялық кесте
  

• 9 слайд

  Қазақ –қырғыз қатынасы
  Қазақ-қырғыз қатынастары.
  XVIIIғ.60-70жылдарында қазақтардың Алатау қырғыздарымен қарым-қатынасы едәуір күрделене түсті
  I.Жоңғарлардан басып алған жерлерді иемденуге қырғыздар да талап қойды.
  II.Қырғыздардың жасақтары Жетісу жеріндегі қазақтардың малы барымталап айдап әкетуді жиілетті.
  III.Олар қазақтардың сауда керуендерін талап алуды тоқтатпады.
  Осы жағдайдан 1765ж.қырғыздарға қарсы бірінші жорығына шықты.бірақ жағдай өзгере қойған жоқ.
  1770жылы абылай қырғыздарға екінші жорығын жасады. Екі халықтың арасында белгіленген шекара шебі құрылды.
  1779ж.Мазасыз қырғыздарға үшінші жорығын жасауға мәжбүр болды. Бұл жорықбейбіт келісіммен аяқталды
  
  

• 10 слайд