Презентация по әдебиеттік оқу на тему "Абылай"

• 1 слайд

  Ұйымдастыру
  Панасызға пана бол,
  Кек сақтамас бала бол
  Дос сүйсініп, қас сыйлар,
  Асу бермес дана бол.
  

• 2 слайд

  Бөгенбай батыр
  

• 3 слайд

  1. Бөгенбай батыр кім?
  2. Бөгенбай батыр қашан, қайда туды?
  3. Халық батырды қалай атаған?
  5. Ол кімнің қолбасшысы болды?
  4. Бөгенбай батыр қай жылы қайтыс болды?
  Қай жерде жерлеген?
  

• 4 слайд

  Абылай
  
  М.Жұмабаев
  Ақпанның жиырмасы
  

• 5 слайд

  Мағжан Жұмабаев (1893-1938)
  Мағжанның туып өскен жері –
  Солтүстік Қазақстан облысының
  қазіргі Булаев ауданы. Әкесі
  Бекен – көзі ашық, өжет,
  қайратты, парасатты адам,
  көп жылдар болыс болған.
  Мектеп ашып, мұғалім ұстап,
  өз балаларының оқуына
  қамқорлық жасайды.
  Бұл мектепте патша әскерінен
  қашып жүрген Ажиетдин Ақанов
  деген оқыған, білімді башқұрт
  жігіті мұғалім боп істеген. Зерек
  Мағжан төрт жасында осы
  мектеп есігін ашады, хат таниды.
  Шығыс әдебиетімен алғаш
  осы мектепте танысады.
  Оның қаламынан «Батыр Баян»,
  «Қорқыт», «Жүсіпхан» сияқты
  поэмалар туған.
  

• 6 слайд

  Абылай хан
  (1711-1781)
  
  
  
  

• 7 слайд

  Абылай хан – аса қаталдығымен, кесімді пікірмен, сонымен бірге қажет жеріндегі айлалығымен және әркімнің ісін бағалай білумен де беделге ие болған адам. Ол сөз бастаған шешен, ел бастаған көсем, жау қашырған батыр екенін көпшілік білгенімен, оның дарынды күйші екенін біреу біліп, біреу біле бермейді. Бүкіл қазақ жерін қалмақтардан толық азат етіп, 200 жылға жуық созылған жоңғар басқын-шылығына нүкте қойған Абылай екендігін жоққа шығару мүмкін емес. Оның жұбайының аты Қарашаш, ал бала-ларының аттары Уәли хан мен Қасым хан болды. Абылай қаһарлы хан болуы мен қатар, қазақ халқының рухани қасиетінен еркін сусындаған дарынды күйші ретінде де белгілі. Ол – «Ақтолқын» «Алабайрақ» «Бұлан жігіт» «Дүние қалды» «Қайран елім» «Майда жел» «Қара жорға» «Сары бура» «Қоржынқақпай» күйлердің авторы. Абылай өмір жолын ат үстінде жорықтарда өткізіп, Арыс өзенінің жағасында қайтыс болды. Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Иасауи кесенесінде ішінде Қабырхана мен Ақсарай арасындағы дәлізде жерлеген.
  

• 8 слайд

  Абылай заманы –
  
  Қазақ батырларының
  
  заманы
  

• 9 слайд

  Батыр Баян
  (1699-1773)
  

• 10 слайд

  Арқада жер жетпейді Бурабайға
  Бөленген бұйра сыпсың қарағайға.
  Бұлт құшқан мәңгі мең – зең Көкшетауға
  Бөлектау: «Ой, бауырым!» дер анадайда.
  
  Оқжетпес найза қия – қыранға ұя,
  Қарасаң жанның шері тарамай ма?
  Солардың ортасында Бурабай көл
  Мөп – мөлдір, дөп – дөңгелек ұқсайды Айға.
  
  Бурабай – Арқа аралы, жер еркесі,
  Ертеде қоныс болған Абылайға.
  Бауырында Бурабайдың қалың ағаш
  Көкшенің жалыменен біткен жалғас.
  
  Арудың ақпен өрген тұлымындай
  Қарағай, қызыл қайың, тал аралас.
  Ертеде жел өтпейтін қызыл ағаш
  Дариға, бұл күндерде жап – жалаңаш!
  
  Қабірінен әулиенің алашқа артық
  Ертеде Абылайға орда болған ағаш.
  Ордасын сол ағаштағы Абылайдың
  Меккедей тәуеп қылған тамам алаш.
  
  Қиын күн туған алаш баласына,
  Шұбырып жапанның сары даласында.
  Кез болған жаудан үркіп «Ақтабанға»
  Дұшпанның қалғандай болып табасына.
  
  Арқаға аяқ салып, түскен барып,
  Екі оттың – орыс, қытай арасына.
  Күндерде сонау қара, тапсырған ел
  Тағдырын Абылайдай данасына.
  
  Сол күнде ел қорғаған Абылайдың
  Қылсаң да аз қанша тәуеп моласына.
  Абылай. М.Жұмабаев
  

• 11 слайд

  Сөздікпен жұмыс
  Сыпсың – үшкір, тартқан сымдай;
  Қия – таудың, шыңның тік, құлама беті;
  Шер – қайғы-қасірет, мұң-зар;
  Арқа – Қазақстанның Орталық және Шығыс аймақтарын қамтитын өлке;
  Жал – жылқының жалына теңеу;
  Ақ табан – жерінен, елінен ауып шұбаған, шұбырған кезбе, босқын;
  Табасына – біреудің сәтсіз ісіне қуану немесе күлкі, мазақ болуы.
  

• 12 слайд

  Бурабай көлі
  

• 13 слайд

  Бөлектау
  

• 14 слайд

  Оқжетпес
  

• 15 слайд

  Жұмбақтас
  

• 16 слайд

  Жеке батыр
  

• 17 слайд

  Орда ағаш
  

• 18 слайд

  Түркістан қаласы
  Қожа Ахмет Иассауи кесенесі
  

• 19 слайд

  Хан сайлау рәсімі
  

• 20 слайд

  «Хан тағы»
  

• 21 слайд

  Абылай жазығындағы ескерткіш тақта
  

• 22 слайд

  Шығармашылық тапсырма
  І топ
  Күрделі сөздерді табу, қалай жасалғанын айту
  ІІ топ
  Бірыңғай мүшелерді табу
  ІІІ топ
  Жазылуы бір мағынасы басқа сөздерді табу
  

• 23 слайд

  Абылай
  

• 24 слайд

  Абылай
  Хан
  

• 25 слайд

  Абылай
  Хан
  Мемлекет қайраткері
  

• 26 слайд

  Абылай
  Хан
  Мемлекет қайраткері
  Елші
  

• 27 слайд

  Абылай
  Хан
  Мемлекет қайраткері
  Елші
  Батыр
  

• 28 слайд

  Абылай
  Хан
  Мемлекет қайраткері
  Елші
  Батыр
  Күйші
  

• 29 слайд

  Абылай
  Хан
  Мемлекет қайраткері
  Елші
  Батыр
  Күйші
  Қолбасшы
  

• 30 слайд

  Абылай
  Хан
  Мемлекет қайраткері
  Елші
  Батыр
  Күйші
  Қолбасшы
  Көреген
  

• 31 слайд

  Абылай
  Хан
  Мемлекет қайраткері
  Елші
  Батыр
  Күйші
  Қолбасшы
  Қайраткер
  Көсем
  

• 32 слайд

  Сабақты қорыту:
  Белгілі ғой айтпасам да ар жағын:
  Сол Сабалақ – Абылай Ата тарланың.
  Абылай тағы туа ма деп қазақтан,
  Тосып келем, сол - ендігі арманым.
  Қуандық Шаңғытбаев