Презентация по тувинскому языку на тему "Чуве ады"

• 1 слайд

  Дустуг-Хем аржаанынче аян-чорук.

• 2 слайд

  Тускай Дузалал Чугаа кезектери Демдек ады Чүве ады Сан ады Кылыг сөзү Наречие Ат орну Эвилелдер Эдеринчилер Артынчылар Аян сөзү

• 3 слайд

  Февральдыӊ чээрби алдызы. Тема: Чүве ады.Чүве адыныӊ утказы болгаш грамматиктиг демдектери.

• 4 слайд

  Аржаан деп сөс ыдык азы эм суг дээн уткалыг. Моолдар биле буряттар аршан, а кыргыстар арашан дээр.Тыва улустуӊ ужурунда кижи аржаанга чүгле кадыкшылын быжыктырар эвес, а сагыш-сеткилин арыглаар. Ѳг-бүле чыл санында аржааннаар чораан. Аржаан быжа бээрге, тыва кижи белеткенип, аъттангаш чоруптар.

• 5 слайд

  Аржаан деп сөс чүү дээн уткалыг-дыр? Кымнар ону аршан база арашан дээрил? Анаа чүлерни арыглаарыл? Аржаан быжа бээрге кым аъттангаш чоруптарыл?

• 6 слайд

  Чүвениӊ адын илередир болгаш кым? чүү? деп айтырыгларга харыылаттынар чугаа кезээн чүве ады дээр. Чүве ады домакка колдуунда кол сөс, немелде, байдал болур. Чижээ: кым?-дыштаныкчы, аржаанчы,аңчы. Чүү?- аржаан, шорга, чалама.

• 7 слайд

  Тывада эң хөй аржаан сугларлыг чер-бистиӊ кожуунувус Шупту 14: Бел, Шарлан, Дыттыг-Дөргүн, Даг-Дѳрү, Ажыг Кара-Суг, Чиӊге-Каът, Ак-Хем, Шивилиг, Шындазын, Туралыг, Дүктүг Кара-Чода, Кара-Суглуг, Чаңгыс-Терек, Дустуг-Хем.

• 8 слайд

  Дустуг-Хем аржааны.

• 9 слайд

• 10 слайд

• 11 слайд

• 12 слайд

• 13 слайд

• 14 слайд

• 15 слайд

• 16 слайд

• 17 слайд

• 18 слайд

• 19 слайд

• 20 слайд

  Тѳѳгү чугаа, болган таварылга. Бир-ле катап Шуй девискээринге аӊчы кижи боо-биле сыын бакка адыпкан. Балыгланган аӊны ашак каш хонук истеп келген. Канчангаш-ла көөрге, сыын дуу-ла бар чораан, ба- лыгланган аӊ чүү боор, харык –шинээ төнгеш, бир-ле сугга барып кирип турар болган.Ол сугдан үнүп келген соонда сыын каӊ кадык болуп , чүү-даа болбаан дег кылаштап чоруй барган. Ашак база хуулгаазын сугну сонуургап, каш хонук аӊны истээр дээш могап-турупканын чаа миннип,сугже киргеш, үнүп келирге, демги шылааны-даа чок, аажок чиик-сергек апарган болган.Оон бээр-ле чон ол ол аржаанга эмненип эгелээн.

• 21 слайд

  Чүвелер аттарынга янзы-бүрү уткалыг сѳстер кирер:(төөгү чугаадан алгаш долдурар). 1.Кижилерниӊ ниити болгаш хуу аттары: 2.Эдилелдер аттары: 3.Дириг амытаннар аттары. 4.Болуушкуннар аттары:

• 22 слайд

  Аржаан чоогунга сагыыр, хоруглуг чүүлдер: 1. Аржаанның девискээринге үнүштү чулбас, бокталдырбас. 2.Аржаанга хеп чугбас. 3.Аржаан чоогунга улуг шимээнни үндүрбес, аржаан ээзи килеӊней бээр. (Домактарда чүве аттары кандыг кежигүн болур-дур?)

• 23 слайд

  Аржаандан чоруп тура, девискээрин аштап-арыглап, ээзинге четтиргенин илередир. Ѳршээ, хайыракан! Ѳзум болган, баарым болган Ѳртемчейим Аржаан суу! Адап-сурап чедип келдим, Човулаңым чодуп көр, Акша-көпеем салдым. Аъжым-чемим делгедим, Байырлыг, менди чаагай, Ачылыг аржааным.

• 24 слайд

  Шивилиг аржааны.

• 25 слайд

• 26 слайд

• 27 слайд

• 28 слайд

  Бел аржааны.

• 29 слайд

• 30 слайд

• 31 слайд