Филиал
МБОУ «Бейская средняя общеобразовательная школа-интернат «Большемонокская
основная общеобразовательная школа»
УТВЕРЖДАЮ:
Директор МБОУ «Бейская СОШИ»
_________Н.В. Романцова
Приказ
№ _____
от «____»___________2020г
РАБОЧАЯ
ПРОГРАММА
Хакасская
литература
4 класс
Разработчик: учитель начальных классов
Сагалакова
Наталья Юрьевна
Обсуждена и
согласована на
методическом объединении учителей
начальных классов
Протокол №____от ___.___.2020г.
Принята на Методическом
совете школы
Протокол № 1 от ___.____. 2020г.
с. Большой Монок
2020
г.
Аннотация
Хакас
литературазыныӊ программазы 4 клазына Федеральнайхазна eгредbгстандарттары
(ФГОС) хоостыра, «Хакас литература» предметтi пастаuлыu школада eгренгенiнiy
салтарларына килiстiре,
«Хакас литературазыныӊ» пастаuлыu школаға килістіре тимнелген eгредbг программа
хоостыра пазылuан. (А.Н.
Балгазина«Литературноечтение». Абакан, издательствоГАОУРХДПО«ХакИРОиПК»«РОСА»,
2013 год. ) Программаныӊ содержаниезі Улуғ
Ноныптағы ӧӧн школаныӊ eгредbгпланына
килiстiретимнелген.
Курсты eгренiпирткенсалтары
Полuаннаалынxаолuанныy
чидiгсалтарлары(личностныерузультаты):
- адачир-сууна, тjреенчир-сууна,
ixетiлiне, оларныy тархынынахынарпазапасхачоннарнаy ынархастыu
поларuачjпсiндiрерi;
- литературнайпроизведениелерiнiy
оyдайларыхоостыраибiркi чуртастыy оyдайларын, алызыuларын
jтiресизiнiппiрулуu кjрiмнiгполарынпазааймах-пасхакультураны, киртiнiстi
(религияны), чоннарныy аймах-пасхаполчатханыноyарылыппiлгенi:
- олuаннарuа jнетiнталлаанлитературнайпроизведениелерхоостырахудожественно-эстетическайтадиинаныy
пjзiкпаалинсизiнiп, аны iстiп, хыuырып, чоохтанып eгренxiнiy
кjрiзiналuыдарuа;
- полuанна eгренxiнiy хылыuынсизiнiп,
произведениенiy хоосомааuаатыy чjпсiнiстiгпазахоосоманаy
хадатиyнесполчатханынчарыдарuакeстенгенiнтыыдарuа;
- eгренxiлернiy полuаныныy напозыныy
кjрiзiн, саuынызынпостарыарачылапполuанынпазаудур-тjдiрулуuлазып,
чоохтазып, чоохалысханынпиктирi, олuаннарныy
постарынаймахчоннараразындатурыстыu тудынарынтыыдарuа;
- олuан jмезiндепазашкола
jмезiндеортатудынарынпиктирi;
- школааниме eчeнчjрчеткенiн, ноuа
eгренiсулуu кирексiнiсполчатханыноyарылдырып, чуртаста eгредiгулуu
тузааuылчатханынпазахайдаu кeспирчеткенiнехозымидерге;
- полuанна eгренxiнi хазыхоyдайлыu
чуртирсаuызынтаптирuа, чонныy материальнайпазадуховнойаарлиинахайыu
саларынпазаолuанныy чайаачызынкjдiрерге.
Полuаннаалынxаолuанныy
eгренгенпредметхоостырамаyнаныстыu jзiзi пазачидiгсалтары(метапредметныерезультаты):
- eгренiстетузалыu цельпазапjгiннернi
чахсыоyарылып, оларныхайдидаатолдырарuаоyдайтабары;
- тiлегпазачайаачыоyдайларнаy
тузаланып, турuызылuанпjгiннернi тeзiмнiгтолдырары;
- eгренiстецельпазапjгiннернi
чахсыоyарылыпазынадаполарнименi сизiнерге, сыныхтирuа, паалирuатимненiп,
анычахсытeзiмнiгсалтарларuачидiп, толдырарuаоyдайлартабарuа:
- тeзiмнiгсалтарнычидергемаyнаныстыu
поларыналайбачидiгчоххаларынпосоyдайынxасизiнiподырзын;
чидiгчоххалароyдайныхайдиозарuакиректiп, eгредерге;
- таyма-таныхтароyдайлары
(знаково-символическиесредства) хоостыракиндедеyерискiрiгтаап, тузаланары;
- тiлоyдайларынчитiгтузаланып,
eгренiстепазачуртастаполuаннакирекчоохтазыuдаортанандырарпазапjгероyдайлартабары;
- eгренiскекирекаймах-пасхаискiрiглернi
сjстiктерде, справочниктерде, энциклопедияларда, интернеттетаап,
полuаннакирекчоохтазыuдаортанандырарпазапjгероyдайларнаy тузаланары;
- произведениелернiy пiлдiриинхаапхалар
eчeн, цельпазапjгiннернi ортасизiнiп, тиксi чоохтанарuапаза eгренiсте,
чуртастаполuаннакирекчоохтазыuдаортанандырарпазапjгероyдайларнаy пазыптаа,
чоохтаптаатузаланары;
- логикаоyдайлыu тиyнестiрiг, анализ,
синтез, обобщение, родовойпiлдiрiстернi чарары (классификация),
сылтаu-iстезiглiгпалuалыстарнытурuысханы
(установлениепричинно-следственныхсвязей), саuыныпсизiктiгчоохтанuаны
(рассуждение);
- хадачоохтасчатханныистiпполары,
анынаy тiлпiлiзерге, аймах-пасхасаuыстыuларнаy чаразарuа, полuанныныy
напозыныy кjрiзi eчeнтурызарuа, арачылирuа, паалирuатимниры;
- jменеy итчеткентоuыстаараласчылардаy
чjптесполары, чjптiгсыныхтазып
jjнсалтарларuачидерiндехадаполuаныпазапостыy хылынызын, ибiркiлернiy хылыныстарынортасизiнерi;
- талазыuларныудур-тjдiртiлалызызыппjккенi,
хада iстенгенi пазаполuаныныy нахынuансариинсанuаалыпполысханы.
Олuанныy
eгренчеткенпредметчечидiгечиткенсалтары (предметныерезультаты):
1.
хакасчонныy
литературазыннациячидиитiп, пазатилекейдегi культурачидиитiпоyарылuаны,
аныхайраллирындапазасаuыс-кjгiстiгкирексiнiстерiнде,
кибiрлерiндечаuынтудынннарына eгреткенi;
2.
киндехыuырuаныолкiзi
jзiзiнетеелчеткенi кjнi палuалыстыu; Адачир-суунахынып, ибiркiзiнсизiнiп,
пасхачоннарнаy ынархазызып, оларныy культуразыноyарполариде eгредiп,
пазанимеполчаолынархас, сын, чахсы,
хомайхооспроизведениелерхоостырасизiнiподырары;
3.
пасталыu
класстарнытоосчатханхыuырыuxыкомпетентностьхачидiп, чiттiг,кjбiзiн eгредерсылтааол:
eгренxiнiy посалынxапазатыыдахыuырыпполчатханы, хоос,
eгренiспазанаучно-познавательнайпроизведениелернi eзiрергетимдезiнпазапасталыu
литературоведческайтерминнернеy танысханы;
4.
пасха-пасхаоyдайлыu
текстернi (eгренiстiг (изучающий), пiлдiрiглiг (смысловой), талластырыuлыu
(выборочный), iстезiглiг (поисковый) хыuырполары; хыuырuантексттiy, чоохтыy
jjнсаuызынурuаuлирuа (передавать), аныпаалиры, eзiрерi, jjнматырuакибiрлиулуu
паалаu пирерi, олпаалаuныпоскjyнiнxеарачылиры;
5.
кjyнiнекiргенкинделернi
посоyдайынxаталлиры, справочнайпазахозакинделернеy ортатузаланары;
6.
аймахтексттернi
олаyай eзiрерi, сылтаu-iстезiглiгпалuалыстарнытурuысханы
(установлениепричинно-следственныхсвязей), произведениенiy jjнсаuызынчитiргенi;
7.
eгренxiнiy
хоосчайаачыузын jскiрерi, хыuырuанпроизведениесоонда eгренxi поскjyнiнxепозыныy
опыдынаy eлезiп, пiреехоостекстпасполарынкjнiктiрерi,
алайаuаахоосхоостапполарынааптирuа.
Курстыy содержаниезi
Истерiнде eгретсалары (аудирование)
Кiзi
чооuынистiппiлерi, (хадачоохтасханныy чооuын, аймах-пасхахыuырuантексттернi).
Кiзiнiy нимечоохтанuанынортасизiнерi, нимедеyерчоохчоохталчатханынортаоyарары,
тексткепирiлгенчjптернi толдырполарыпазасурыuларuаортанандырары,
хыuырuантексттiy jjнчjрiмiнизерiстiрезiноyарары, аймахтексттернi (eгредiг
(учебный), научно-познавательный, хооспроизведение)
искенсоондаортасурыuлартурuысполары.
Jткiн,
чiтiгчоохтыситкiпистерi, авторныy стильiноyарары.
Хыuырарында eгреткенi (чтение)
Тыыдахыuырары. Путоuыс
eгренxiнiy чоохалuыдаркультуразынпазачоохтазыuлардатузаланчатханоyдайларын
(коммуникативно-речевыеуменияинавыки) алuыдарындакjрiлче.
Иy
пастаuызынхыuырарuа eгреткенi олслогтаy хыuырыппастаанаy табырах, ортаоyарылып,
сjстернi пeкeлееадапанаy табыраххыuырыпкjнiктiргенi саналча.
Олuаннархыuырчатсаорфоэпияпазаинтонациянормаларынхыйыстырбинпазапрепинаниятаниихоостыраортахыuырарuа
eгреткенi. Аймахпасхатексттернi пiлдiрiг (смысл)
хоостырааронирыпазаолтексттернi орта eннендiрiпхатичоохтиры.
Хыuырuанпроизведениелергепоскjрiзiнеy эстетическайпаалаu пирерi. Поэтическай
(слухты) сиргекискенiнкjнiктiрерi. Посоyдайынxатексттернi оyарылыстыu хыuырuаны
(выразительноечтение) пазапосалынxачjрiмнiг (темп), jтiг eннеy (тон),
ортатохтаu (пауза) идiп, eннеy иртiрбинпазымныu (логическайударение) хыuырuаны.
Eгренxiлертыыдахыuырып,
анаy посалынxасымхыuырарынакiрiбiсчеy оyадайларuасыбыракjнiктiрерi.
Посалынxахыuырары. Полuанна
eгренxi посалынxа (постарынакилiстiресиннiг (объём), сарыхтыu (жанр)) хыuырып,
произведениенiy пiлдiриин (смысл) оyарыпчоохтаны. Хыuырыuныy кjрiмiн (вид)
арониры (eгредiглiгхыuырыu, таныстырыuлыu хыuырыu, таластырыuлыu хыuырыu)
пазахайдаu даатексттеy килiстiреискiрiглертаап, аныy
пасхалалчатханоyдайларынсизiнiпчоохтиры.
Аймах-пасхатексттернеy тоuынары
Аймах-пасхатексттернiy
пeкeлеепiлдiриинпiлерi: хооспроизведение, eгредiглiгтекст,
научно-популярныйтекст–оларнытиyнестiрiпполuаны. Хайдаu кирекнеy
пeдiрiлгентексттерполчатханынтаниры. Аuаахозаоларныy
нравственнайпiлдiриинтаныхтап, матырларныy хоосомазынаy пастианыy
хылынuанынпeкeлеечоохтапполары.
Соонаy прай
eгренiстекиректелчеткентексттернi олаyайлапирiлгенчоохтаuларнаy арониры.
Кинделерденимедеyерчоохпарчатханынадыхоостырапазахоостарыхоостыраоларныy хайдаu
поларыназынадасизiннерiнеyертоuысалuыдары.
Произведениелернiy
адыхоостыранимедеyерчоохпарарынпазааныy jjнсаuызын,
темазынпосалынxасурыuларxапазачахыuларxатолдырыптоuынары. Текстернi
пiлдiриинекилiстiрепосалынxачардыхтарuачарары, полганначардыххаатпирерi
кjрiлче. Аймах-пасхакjрiмнiгискiрiглернеy тоuыныпполuаны.
Хыuырuанпроизведениелернi
jменеy eзeрчетсетоuынары: сурыuларuапазачахыuларuанандырарuа,
темахоостырачоохтударuа, класстапасхаарuыстарычоохтутчатсаситкiпистерге, анаy
чоохтутханнарuасурыu пирiп, тексттеy тузаланып, чоохузарадарuа. Килiссе,
справочниктернеy дееалайбаиллюстративно-изобразительнайоyдайларнаy даатузаланары.
Библиографическайкультураакjнiктiргенi
Кинденi
искусствокjрiмi тiпкjрерi. Кинде - саuысчарыuыполчатханынпiлерi. Хакастiлiнеy
кинделерхаxансыuыппастаанынаyарпiлерi. Киндехайдаu полча? Eгредiглiг,
хооссjстiг, справочнай, искiрiглiг, ан. пас. Киндечардыхтарынпiлерi:
титульнайлист, таныхтар, хоостар, таптырuас, содержание, аннотация.
Киндедеполчатханискiрiглер:
научнай, хооссjстiг (кинденiy тастындаuыкjрiмiнкjрiп), справочнай,
справочно-иллюстративнайматериаллыu.
Киндетиптерi:
кинде-произведение, кинде-чыынды, собраниесочинений, периодическаяпечать,
справочнайкинделер (справочник, сjстiк, энциклопедия).
Eгретчi
чахаансписокхоостыракинделернi таллапхыuырары,
алфавитнайпазатемалархоостыракаталогтарнаy танызары. Посалынxа, тузына,
кjyнiнекiрчеткенсправочнайлитературадаy тузаланполары.
Хооспроизведениелернiy тексттерiнеy
тоuынары
Хооспроизведениетексттерi
пасхазынаy пасхалалчатханыноyарары: (eгретчi полызиинаy) тiлнiy
посоyдайлиоyарылчатханкирекнимелер (своеобразиевыразительныхсредствязыка).
Произведениенiy адыхоостырааныy содержаниезiнхаапхалары.
Произведениенiy
нравственно-эстетическайсодержаниезiноyарып, матырныy тудынuанынсанuаалып,
анализидерi.
«Адачир-суu»тiпоyнаuныхайдиортаоyарарuапазахайдиРоссиядаuыаймахпасхачоннарлитературазындапjгiлчеткенiнсизiнерi.
Фольклорны eгренчетсепасхачоннараразындатjjйтемалар,
тjjйматырларучурапчатханынсизiнерге. Хыuырuанпроизведениелернiy
матырларынаyарчахсы, ортачоохтапполары. Чоохтапчатсахайдидаатексттiy
хооспазатiлнiy оyарылчатханкирекнимелерiнеy (сиспользованиемхудожественно-выразительныхсредств)
тузаланары. Матырныy хоосомазынчарыдачоохтиртоuыстар: аныy сомын (портрет),
хылыuын (характер), хылынuанын (поступки), чооuын (речь). Авторныy
матырuахайчатханынтабары: тексттi eзeрчетсе, авторныy хооссjстерi,
матырлараттары.
Поэтическайтексттернi
хыuырчатса eгренxiнiy сизiгiн (наблюдательность) алuыдары. Произведениенiy
сюжедiнiy jзiзiнпазахайдиолизерiстiрепарчатханыназынадасизiнiрi, пiлерi
алайбакjрерi (предвосхищать, предвидеть).
Научно-популярнай,
eгредiгпазапасхатексттернеy тоuынары
Произведениелернiy
адыхоостыра jjнсодержаниезiноyарары. Тексттернiy пасхалалчатханынталлапполары:
eгредiглiгтексталайбанаучно-популярнай (искiрiглiглепирчеткен) текст.
Аймах-пасхатексттернi eзiрерiндеиy непастаuытаныстырыuларпiлiстерiнпиргенi:
сылтаu-iстезiглiгпалuалыстарнытурuысханы
(установлениепричинно-следственныхсвязей), тексттiy jjнсаuызынтапханы.
Тексттернi чардыхтарuачарuаны. Микротемаларнытабары. Чjлесалайбапjгероyдайлыu
сjстернi (ключевыеилиопорныеслова) табары. Тексттi хатирында jнетiнсайбабинитчеy
оyдайлыu тоuыс (алгоритмдеятельности) апарары. Тексттi
хатирындачjлесалайбапjгероyдайлыu сjстернеy (ключевыеилиопорныеслова),
модельнеy, схеманаy тузаланары. Тексттi иртiрбинтолдыразынчоохтааны
(подробныйпересказ). Тексттi хысхаxахти, jjнсаuыстычiдiрбинчоохтапполuаны.
Текстке jнетiнпирiлгенсурыuларпазачахыuлархоостыра, тиксi хатир (обобщающие)
сурыuлархоостырапазасправочнайматериаллархоостыратоuынары.
Чоохтазаркультура
(культураречевогообщения)
Iкi кiзi чооuынчоохтазыuныy кjрiмi (видречи) тiпкjргенi.
Iкi кiзi чоохтазииндаараласханы: сурыuларныортаоyарuаны, анаy
оларuаортанандырuаны; тексттергепосалынxасурыuларпирполuаны. Пирiлгентексттернi
(хооспроизведение, eгредiглiгтекст, научно-познавательнайтекст) eзiрчетсе,
чоохтаараласчатханнарныситкiпистерi анаy постыy саuызынсиберличоохтаппирерi.
Чоохэтикедiнетjстенiп, анычоохтатузаланары. Посчоныныy пазааймахчоннарныy
нацияэтикедiнетjстенгенлитературапроизведениелерiнеy танызары.
Сjснеy тоuынары:
сjстiy кjнi пазапасхапiлдiрии (переносноезначение), сjстiy кjппiлдiрии
(многозначность); jнетiнтiлнi сjстернеy табырахпайыдары
(пополнениеактивногословарногозапаса). Сjстiктернеy тоuынары.
Eгретчi
jнетiнтимнеентемахоостыра, чахыuлар, сурыuлархоостырапазаавторныy
текстiнетjстенiп, eгренxi позыныy саuынuанчооuын
(монологическоеречевоевысказывание) искiрерiнекjнiктiрерi.
Литературоведческайпропедевтика
(eгренiсхоостыраиртерi)
Литературнайоyнаuнарны
(понятия) чахсыпiлерi: хооспроизведение, сjсискусствозы, автор (чоохчы), сюжет
(идiлiстернiy изерiстiрiзi (последовательностьсобытий), тема.
Произведениематыры: аныy хоосомазы, сомы, чооuы, тудынuаны, хылынuаны
(поступки), саuызы, авторныy хайuаны.
Прозапазакибелiсчооuынтиyнестiрiп,
оларнытанып, арониры, кибелiспроизведениелерпасхалалчатханынтаниры
(ритмпазарифма).
Фолклорпроизведениезiнавторпасханпроизведениеденарониры.
Произведениелержанрхоостырапасхалалчатахынынпiлерi:
кичiгфольклорформалары (палаабытчаy ырлар, сарыннар, eтертiстер, сиспектер,
сjспектер, таптырuастар): оларнытаниры, арониры, jjнпiлдiриин (смысл) табары.
Нымахтардаyар: мал-хустардаyар, чуртаразындаполчатханкиректердеyер (бытовые)
пазахайхастыu (волшебные) нымахтар. Нымахтарныy хоосоyдайларын (особенности)
чахсысирерi: лексика, пeдiзi (композиция). Литературнай (авторскай)
нымахтыпiлерi.
Чоох, кибелiс,
басня–жанрлардаyар jjнпiлiс, оларныy пeдiзiнеyер (особенностипостроения)
пазаоларныy тiлiноyарылчатханкирекнимелерiн (выразительныесредства) пiлерi.
Календарно-тематическай планирование
«Хакасская литература» 4 класс
№урока
|
Датапроведения
|
Темаурока
|
Примечания
|
По
плану
|
факт
|
1
|
|
|
Н. Доможаков«Школам»
|
|
2
|
|
|
А.Кидиеков«Кjрiк»
|
|
3
|
|
|
Н. Тиников.
«Iкi нанxы»
|
|
4
|
|
|
А. Халларов«Ыырлас»
|
|
5
|
|
|
И.
Топоев«АалxыбайМикей»
|
|
6
|
|
|
В.Кобяков«Айдоныy
кjргенi»
|
|
7
|
|
|
Г.
Казачинова«Кинеткенаuастар»
|
|
8
|
|
|
Н.
Тиников«Спортнаy ынаu пол»
|
|
9
|
|
|
Внекласснай хығырығ.
Пiлерге хынығ. «Пiстiy суuларыбыстыy иy улуu палыuы - пил»
|
|
10
|
|
|
Н. Тиников «Чолда»
|
|
11
|
|
|
Д. Мамин-Сибиряк«Пора Мойынах»
|
|
12
|
|
|
Внекласснай хыuырыu.
Хакас фольклорынаy. «Хустар – пiстiy нанxыларыбыс» А. Чебодаев
|
|
13
|
|
|
Г. Колмаков «Чабал «аuырыu»
|
|
14
|
|
|
И. Топоев»
«Тамкылыu хозанах»
|
|
15
|
|
|
И. Топоев«Кeр
оолах»
|
|
16
|
|
|
Нымах
«Петуuаснаy Кeркexек»
|
|
17
|
|
|
Нымах «Хайхастыu
кjл»
|
|
18
|
|
|
Внекласснай хыuырыu.
«Чазыда аттар тiбiрессiннер» Н. Ахпашев
|
|
19
|
|
|
Г. Кичеев
«Тахпах-кибелiстер»
|
|
20
|
|
|
А. Халларов
«Хысхаxах кибелiстер»
|
|
21
|
|
|
А. Тюкпеев
«Аарлыu сjс»
|
|
22
|
|
|
Внекласснай
хыuырыu. «Изен» сjс – улуu сjс»
|
|
23
|
|
|
Н. Трошкин
«Пазыртхан ixе»
|
|
24
|
|
|
Л. Уткина
«Талuанныy тузазы»
|
|
25
|
|
|
О. Кышпанакова
«Хазых ойыны»
|
|
26
|
|
|
«Ааллап парза»
|
|
27
|
|
|
Внекласснай
хыuырыu. «Витаминнерге пай халба»
|
|
28
|
|
|
И. Костяков.
Басня «Саасхан-пастых»
|
|
29
|
|
|
К.Кильчичаков
«Чой паза пай»
|
|
30
|
|
|
С.П.
КадышевАлыптыu нымахтаy eзiк «Албынxы»
|
|
31
|
|
|
С.П. Кадышев
Алыптыu нымахтаy eзiк «Албынxы»
|
|
32
|
|
|
В. Бутанаев
Кип-чоох «Тадар чон»
|
|
33
|
|
|
П. Штыгашев
Кип-чоох «Аuбаннаy Ким»
|
|
34
|
|
|
4 класста паза
прай пасталыu класстарда eгренгенiн тиксi хатиры
|
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.