Рабочая программа по литературному чтению на родном (татарском) языке

Пояснительная записка

 Рабочая программа учебного предмета «Родной (татарский) язык» для общеобразовательных организаций с обучением на татарском языке (3 класс) создана на основе федерального компонента государственного стандарта начального общего образования. Она разработана в целях конкретизации содержания образовательного стандарта по данной образовательной области с учетом межпредметных и внутрипредметных связей, логики учебного процесса и возрастных особенностей младших школьников. Программа предусматривает формирование у учащихся теоретических знаний,  практических навыков использования лексического богатства родного (татарского) языка в речевой практике.

Планируемые предметные результаты  учебного предмета

1. Формирование первоначальных представлений о единстве и многообразии языкового и культурного пространства России, о языке как основе национального самосознания.

2. Понимание обучающимися того, что язык представляет собой явление национальной культуры и основное средство человеческого общения; осознание значения татарского языка как языка межнационального общения.

3. Сформированность позитивного отношения к правильной устной и письменной речи как показателям общей культуры и гражданской позиции человека.

4. Овладение первоначальными представлениями о нормах русского языка (орфоэпических, лексических, грамматических, орфографических, пунктуационных) и правилах речевого этикета.

5. Формирование умения ориентироваться в целях, задачах, средствах и условиях общения, выбирать адекватные языковые средства для успешного решения коммуникативных задач при составлении несложных монологических высказываний и письменных текстов.

6. Осознание безошибочного письма как одного из проявлений собственного уровня культуры, применение орфографических правил и правил постановки знаков препинания при записи собственных и предложенных текстов. Владение умением проверять написанное.

7. Овладение учебными действиями с языковыми единицами и формирование умения использовать знания для решения познавательных, практических и коммуникативных задач.

8. Освоение первоначальных научных представлений о системе и структуре татарского языка: фонетике и графике, лексике, словообразовании (морфемике), морфологии и синтаксисе; об основных единицах языка, их признаках и особенностях употребления в речи;

9. Формирование умений опознавать и анализировать основные единицы языка, грамматические категории языка, употреблять языковые единицы адекватно ситуации речевого общения.

Основное содержание учебного предмета

3 КЛАСС

Лексика. Слово

Слово и его лексическое  значение. Однозначные и многозначные слова, их различение. Прямое и переносное значение слова, употребление в собственной речи.  Заимствованные слова в татарском языке. Синонимы и антонимы, омонимы: использование в речи. Словарное богатство татарского языка. Словари татарского языка: толковый словарь татарского языка, словари синонимов, антонимов, омонимов и их использование в учебной деятельности и повседневной жизни.

Состав слова и словообразование

Понятие об однокоренных словах, их отличия от синонимов и омонимов. Однокоренные слова и различные формы одного и того же слова.

Выделение и определение значимых частей слова: корня слова и аффикса. Понятие о словообразовательных и словоизменяющих аффиксах. Разбор слова по составу. Выполнение упражнений с элементами словообразовательного анализа.

Разные способы проверки правописания слов: изменение формы слова; подбор однокоренных слов; использование орфографического словаря.

Морфология

Понятие о частях речи.

Имя существительное. Значение и употребление. Формы единственного и множественного числа. Правописание аффиксов множественного числа. Названия и вопросы падежей. Склонение имен существительных. Выполнение упражнений на морфологический анализ существительных.

Глагол. Значение глагола и употребление в речи. Положительная (утвердительная) и отрицательная формы глаголов. Спряжение глаголов. Формы настоящего, прошедшего и будущего времени изъявительного наклонения. Правописание аффиксов будущего времени изъявительного наклонения: -ар, -әр, -ыр, -ер, -р, -ачак, -әчәк, -ячак, -ячәк(практическое овладение).

Морфологический анализ глаголов.

Имя прилагательное. Значение и употребление в речи. Степени сравнений имен прилагательных: положительная, сравнительная, превосходная, уменьшительная. Правописание аффиксов сравнительной степени: - рак, -рәк и частиц в превосходной степени.

Местоимение. Общее представление о местоимении. Личные

местоимения, значение и употребление в речи. Личные местоимения

1, 2, 3-го лица, единственного и множественного числа. Склонение

личных местоимений

Частицы.Приемы и способы различия частиц да, дә, та, тә от аффиксов местно-временного падежа –да, -дә, -та, -тә. Правописание частиц.

Послелоги, их значение в речи. Употребление послелогов с именами существительными и местоимениями в разных падежах.

Синтаксис

Предложение. Разновидности предложений по цели высказывания (повествовательные, вопросительные и побудительные). Знаки препинания в конце предложения: точка,вопросительный и восклицательный знаки. Интонационные особенности повествовательных, побудительных, вопросительных и восклицательных предложений(практическоеусвоение).

Понятие о главных и второстепенныхчленах предложения. Подлежащее и сказуемое. Установление связи словв предложении. Порядок слов в предложении.Понятие о нераспространенных и распространенных предложениях.

Словосочетание. Сходствои различие предложения, словосочетания, слова.Различение главного и зависимого слова в словосочетании.

Развитие речи

Текст.Определять тему, основную мысль текста, делить его на абзацы. Особенности описательного, повествовательного текста.

Знакомство с речевым этикетом. 

Туган телне (татар теле)  өйрәнүнең шәхси, предметара, предмет нәтиҗәләре

Шәхси нәтиҗәләр:

-          туган республикага, туган илгә, халкына, ил тарихына карата гражданлык нигезләре, үз милләтен ярату, татар булуы белән горурлану хисләре формалаштыру;

-          табигать, халык, культура, дин төрлелегенберләштергәндөньягасоциалькарашформалаштыру;

-          башкахалыкларныңкультурасына, тарихынахөрмәтлекараш, башкаларфикеренә карата түземлелекформалаштыру;

-          укучының тоткан урынын, укучы ролен кабул итү, укуга карата кызыксыну уяту, укуның шәхсән мәгънәсен аңлауны формалаштыру;

-          әхлакый нормаларны кузаллауга нигезләнеп, укучының үз эшләгән эшләре өчен шәхси җаваплылыгын, мөстәкыйльлеген үстерү;

-          эстетикихтыяҗһәмхисформалаштыру;

-          башкалар хисен аңлау, кайгырта белү, шәфкатьлелек, мәрхәмәтлелек, әхлакый хисләрен үстерү;

-          балаларның дуслары, олылар белән хезмәттәшлек итү күнекмәләрен формалаштыру, конфликтлы ситуацияләрне булдырмау һәм алардан чыгу юлларын таба белүләрен үстерү;

-          куркынычсыз һәм сәламәт яшәү рәвеше формалаштыру, төрле тормыш ситуацияләренә һәм әдәби әсәрләрдәге геройларның гамәлләренә кешелек нормаларыннан чыгып бәя бирү;

-          иҗади хезмәткә, эшнең нәтиҗәсенә мотивация булдыру, материаль һәм рухи байлыкларга сак караш формалаштыру.

Предметара нәтиҗәләре:

 -    укучыларда  татар телен сәнгатьнең башка төрләре  ярдәмендә  мөстәкыйль үзләштерерлек күнекмәләр булдыру һәм әдәбият–сәнгать белән даими кызыксыну формалаштыру;

 -   татар теленә бәйләнештә, туган телнең матурлыгына һәм байлыгына хөрмәт тәрбияләү;

 -   мәдәниятара бәйләнешләрне саклау, укучының башка милләтләр мәдәнияте һәм  мәгълүматлы, башка халыкларның сүз хэм язу сәнгатенә хөрмәтле мөнәсәбәттә, толерант булуына ирешү;

-   үз илең, халкың һәм тарихың белән горурлану хисләре формалаштыру, һөнәрләр дөньясы белән танышу, җәмәгать урыннарында, мәктәптә үз-үзеңне тотуның әхлакый кагыйдәләрен үзләштерү,аңлы рәвештә рефлексив үзбәя формалаштыру;

 -   язу эшчәнлеге һәм аның мотивлары арасында элемтә урнаштыру;

 -   әдәби мәдәният нигезендә матурлыкны күрә белү һәм эстетик хисләр формалаштыру;

 -   максатка ирешүдә үҗәтлек, авырлыкны җиңүгә әзер булу,авырлыкларны чишү ысулларын        эзләүгә ихтыяҗ формалаштыру;

-   план төзү һәм гамәлләр тәртибен ачыклау;

-  ирешеләчәк нәтиҗәне алдан күрү;

-  проблеманы чишүдә берничә вариант табу,аларны кулланып карау;

-  үтәлгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү, уңышлылыгына бәя бирү;

-  кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу.

-  эшчәнлек барышын һәм нәтиҗәләрен тикшереп һәм бәяләп бару;

-  сызым, схема, таблица, шартлы рәсем, план, күчерү,үзгәртү, төзү;

-  охшашлык һәм аермалыкларны аеру, чагыштыру;

-  бербөтенне өлешләргә бүлү;

-  аерып алынган нигез буенча объектларны тәртипкә салу;

-  нәтиҗә чыгару;

-  охшашлыклар урнаштыру;

-  проблеманы кыска һәм ачык итеп әйтү;

- проблеманы чишү алымнарын хезмәттәшлектә табу;

- укытучы, туганнар, әти-әниләр белән хезмәттәшлекне планлаштыру –катнашучыларның максатларын, вазифаларын үзара аралашу ысулларын билгеләү;

- дискуссиядә катнашу, сораулар формалаштыру, җитмәгән мәгълүматны башкалардан  сорашып белү;

- проблеманы ачу, аны тормышка ашыру, үзара килешүгә ирешү;

- эшлекле партнерлы аралашу, төркемдә үзара ярдәм итешү;

- үз фикереңне тулы, төгәл һәм ачык , аңлаешлы итеп әйтү, аны яклау;

Предмет нәтиҗәләре:

      -    татар телендә сөйләшүчеләр белән телдән яки язмача аралашу күнекмәләренә ия булу;

      -    телдән яки язма сөйләм күнекмәләренә ия булу өчен кирәкле беренчел лингвистик белемнәрне үзләштерү;

  Укучылар белергә тиеш :                                                   

-кушма сүз, парлы сүз; тамыр һәм ясалма сүзләр; өйрәнелгән сүз төркемнәрен  һәм аларның билгеләрен : исем, фигыль, сыйфат, зат алмашлыклары, алмашлык, кисәкчә, бәйлек; -сүзнең мәгнәле кисәкләрен, тамыр һәм кушымча, ясагыч һәм төрләндергеч кушымчаларны аера һәм аларны сүзне кулланганда файдалана белү

-тамырдаш сүзләрне икеләнүсез аеру

-сүзләрнең төзелешен модель итеп күрсәтә белү, модель үрнәгендә яңа сүзләр ясау

-сүз төркемнәре: исем, сыйфат, фигыль алмашлык, кисәкчә, бәйлекләр

-җөмләнең баш кисәге, ия, хәбәр, җөмләнең иярчен кисәкләре

-сузык һәм тартык авазларны, калын һәм нечкә сузыкларны икеләнүсез аеру, анализ ясау, бирелгән теориягә таянып, аларга анализ ясау,бирелгән аваз схемасына,характеристика тиешле авазлар, сүзләр сайлау.

-сүзләрне иҗекләргә бүлү һәи иҗекләп юлдан-юлга күчерү

-өйрәнгән орфограммалар кергән 55 - 60 сүзле текстны, җөмлә ахырында тиешле тыныш билгеләрен куеп, диктант итеп язу, текстларны хатасыз һәм каллиграфик дөрес итеп күчереп язу

-сүз төркемнәрен һәм аларның грамматик билгеләрен тану, аеру(исемнең – санын, тартым кушымчалары булганда – затын, килешен, фигыльнең заманын, затын, санын)

- -сүзгә фонетик анализ ясау, иҗекләргә бүлү,авазларны сүздәге тәртиптә ачык, дөрес әйтеп атап чыгу,

-үзең язганны бирелгән үрнәк белән чагыштыру

-җөмләне анализлау: әйтү максаты, интонация буенча төре, баш һәм иярчен кисәкләр

- Әзер яки бергәләп төзелгән план буенча 70-85 сүзле тексны изложение итеп язу, текстның темасын һәм фикерен чагылдыра алу, кызыл юлны саклау

- Сөйләгәндә һәм язганда, текст өлешләре, җөмләләр арасында бәйләнеш булдыру.

- Хикәяләү, тасфирлама, фикер йөртү тибындагы текстларны аера, төзи белү һәм кечкенә күләмле текстлар язып кую

-шәхси тәҗрибәгә, сюжетлы картина һәм рәсемгә таянып сочинение язу, сүзләрнең әйтелешен, кулланышын, язылышы

 Укучылар башкара алырга тиеш :

-          сүзләрдәге орфограммаларны табу һәм аларның  язылышын кагыйдәләргә нигезләнеп аңлату;

-                үтелгән орфограммалар кергән 55-60 сүзле текстны хатасыз һәм каллиграфик итеп күчереп һәм ишетеп, тыныш  билгеләрен дөрес куеп язу;

-                сүзләрне төзелешләре ягыннан тикшерү;

-                сүзнең тамырын һәм кушымчаларын табу;

-                кушымчаларның төрен билгеләү;

-                кушма һәм парлы сүзләрне билгеләү;

-                сүзләрне сүз төркеме ягыннан тикшерү : исемнең сан, килеш кушымчасын билгеләү;

-                сыйфатның дәрәҗәләрен аеру;

-                фигыльнең зат – сан, заманын күрсәтү;  

-                текстның темасын, төп фикерен билгеләү;

-                темага һәм төп фикергә таянып,  текстка исем кую;

-                текстның планын төзү;

-                хикәяләү, тасвирлау, фикер йөртү характерындагы текстларны аера  белү һәм сөйләмдә куллану;

-                культуралы мөгамәлә таләпләренә туры китереп, үтенеч, гафу үтенү, рәхмәт әйтү, баш тарту, чакыру, котлау – тәбрикләү сүзләрен      сөйләмдә куллану;                                                          

-                тасвирлау һәм фикер һөртү элементлары кергән 70-75 сүзле  хикәяне изложение итеп язу;       

-                хикәяләү характерындагы сочинение язу.

  -         кеше исемнәрен, фамилияләрен, шәһәр, авыл ,елга, исемнәрен, хайван кушаматларын баш хәреф белән язу.

-                программада булган сүзләрне дөрес язу һәм юлдан –юлга күчерү

-                сүзгә фонетик анализ ясау, иҗекләргә бүлү,авазларны сүздәге тәртиптә ачык, дөрес әйтеп атап чыгу,

-                үзең язганны бирелгән үрнәк белән чагыштыру

-                сүзләргә дөрес сорау кую һәм шуның нигезендә предметны ,предметның эшен,хәрәкәтен, билгесен, өстәмә предметны, ярдәмче  сүзләрне таба белү

-                җөмләнең баш кисәкләрен таба белү;  уку, уеннар, көндәлек тормыш, табигать турындагы темаларга 7-8 җөмләдән торган бәйләнешле текст төзеп сөйләү һәм язу

-                сүзләрнең әйтелешен, кулланышын, язылышын истә калдыру: авыр,акбур,акош,алъяпкыч, ап-ак, аръяк, ашъяулык, аю,әдип,әти-әни, әһәмият, бала-чага, әһәмият, берәз, бияләй, булдыклы, буяу, вак, Ватан,гади, гаилә,гайртле, давыл, данә, дөя, егрле, елан, җәелә, җәза, җәнлек, җиз, җиһаз, илле, йокы, кадерле, карабүрек, кәгазь, кәккүк, кием, кошчык, котлы, көе, көнбагыш, көньяк,көянтә, куәтле, күбрәк, күңелле, мәгънә, мәкаль, мәсьәлә, мәңге, милләт, морҗа, нәүрәз, ният, охшый, ошый, өрәңге,өянке, пөхтә, рөхсәт, русча, сава, салават, саңгырау, сәгать, сәламәт, сәхнә, сәяхәт, соңгы, сөенеч, сөяк, табигать,ташбака, таң, тәңкә, тиеш, тимераяк, тозсыз, төяк, төен, төнбоек, төньк, тыңлау, уйсу, үрмәкүч, чаңгы, чәучәк, чәүкә, чуар, чынаяк, шигырь, элекке, эре, юаныч, юаш, юкә, юлчы, юнәлеш, юына, ябалак, явыз, якты, ямьле, япь, ярдәм, ятьмә,яхшы, яшь.

Укыту темаларының эчтәлеге

               1.Орфограмма. 1-2нче сыйныфларда үткәннәрне кабатлау (16 сәгать)

Бүлекнең төп эчтәлеге:

      Беренче һәм икенче сыйныфларда алган белемнәрне, эш осталыгын һәм күнекмәләрне ныгыту, тирәнәйтү. Калын һәм нечкә сузыклар. Яңгырау һәм саңгырау тартыклар. Тавышсыз хәрефләр. Парлы һәм парсыз яңгырау һәм саңгырау тартыклар. Калын һәм нечкә сузык авазлар. Е,я,ю хәрефләренең сүз башында һәм сузык авазлардан соң ике аваз белдергән очракларын танып белү һәм шул хәрефләр кергән сүзләрне дөрес уку, күчереп язу. ъ,  ь хәрефләренең аваз белдермәгәнлеген истә тоту, шул хәрефләр кергән сүзләрне дөрес уку. Сүзгә фонетик анализ ясау.

     Укучыларның белемнәренә һәм күнекмәләренә таләпләр:

Укучылар э-е, ө-е, о-ы, я, ю, е хәрефләренең сүзнең төрле урыннарында  дөрес язылышын, күчереп һәм ишетеп яза; парлы һәм парсыз яңгырау һәм саңгырау тартыклар, калын һәм нечкә сузык авазларларны аера белергә, в хәрефе кергән сүзләрне дөрес укырга, калын һәм нечкә әйтелешле сүзләрдә к, г хәрефләрен дөрес әйтә,ъ һәм ь хәрефләренең аваз белдермәгәнен истә тотып, шул хәрефләр кергән сүзләрне дөрес яза;сүзләрне иҗекләргә һәм юлдан-юлга күчерү өчен бүлә; сүзгә фонетик анализ ясый белергә тиешләр.

2. Сүз. Телнеӊ сүзлек байлыгы. (10 сәгать)

Бүлекнең төп эчтәлеге:

Сүз. Сүзнең лексик мәгънәсе. Бер  мәгънәле  һәм күп мәгънәле сүзләр. Синонимнар. Антонимнар. Омонимнар. Аларның сөйләмдәге роле.  Сүзнең күп мәгънәлелеген һәм күчерелмә мәгънәсен (фразеологик әйтелмәләр) куллану. Татар теленең сүз байлыгы. Дәреслекләрдәге сүзлекчәләрдән, сүзлекләрдән сүзнең аңлатмасын табып алу. Тотрыклы сүзтезмәләр.

     Укучыларның белемнәренә һәм күнекмәләренә таләпләр:

Укучылар сүзнең лексик мәгънәсен, бер  мәгънәле  һәм күп мәгънәле сүзләрне аера, синонимнар, антонимнар, омонимнарны аера; аларның сөйләмдәге ролен;  сүзнең күп мәгънәлелеген һәм күчерелмә мәгънәсен (фразеологик әйтелмәләр) куллана; дәреслекләрдәге сүзлекчәләрдән, сүзлекләрдән сүзнең аңлатмасын табып ала, тотрыклы сүзтезмәләрне белергә тиешләр.

           3.Сүз төзелеше. Сүз ясалышы (10 сәг)

Бүлекнең төп эчтәлеге:

Морфология һәм аның состав өлешләре. Бер тамырдан берничә сүз ясалу, кушымчалар, аларның яңа сүз ясаудагы роле.

     Тамырдаш сүзләр. Сүзләрнең ясалыш буенча төрләре (ясалма, кушма, парлы сүзләр).

     Укучыларның белемнәренә һәм күнекмәләренә таләпләр:

Укучылар морфология һәм аның состав өлешләрен бер тамырдан берничә сүз ясалу, кушымчалар: сүз ясагыч һәм төрләндергеч, аларның яңа сүз ясаудагы ролен, тамырдаш сүзләрне, сүзләрнең ясалыш буенча төрләрен: ясалма, кушма, парлы сүзләрне белергә тиешләр.

         4. Сүз төркемнәре (64 сәг.)

     Бүлекнең төп эчтәлеге:

      Сүз төркемнәре төшенчәсе. Исем. Исемнең предметлык төшенчәсен белдерүе, аның җөмләдә ия булып килүе. Ялгызлык һәм уртаклык исемнәр. Исемнәрне тематик төркемләү. Исемнең берлек һәм күплек санда килүе. Күплек кушымчалары, аларның дөрес әйтелеше һәм ясалышы. Исемнәрнең килеш белән төрләнеше. Татар телендә килешләр һәм аларның сораулары. Сузык авазларга һәм яңгырау тартыкларга беткән исемнәрнең килешләр белән төрләнүе.

Фигыль сүз төркеменең мәгънәсе һәм сораулары. Фигыльнең барлык һәм юклык төрләре. Фигыльнең зат-сан белән төрләнеше. Хикәя фигыль өч заманы: үткән заман, киләчәк заман, хәзерге заман. Фигыльнең  заман формаларын дөрес ясау. Фигыльнең күп мәгънәлелеге.

Сыйфатларның семантик төркемнәре. Сыйфат дәрәҗәләре (гади, чагыштыру, артыклык, кимлек  дәрәҗәләре).

Алмашлыкның мәгънә үзенчәлегенә –зат һәм предметны атамыйча, исемен генә алыштырып килүенә күзәтүләр. Зат алмашлыклары, килеш белән төрләнүе. Аларның җөмләләрне бер-берсенә бәйләүдәге роле.

Да-дә, та-тә кисәкчәләрен  -да/-дә, -та/-тә  кушымчаларыннан аеру. Кисәкчәләрне дөрес язу.

Төрле килешләрдә исемнәрне  һәм зат алмашлыкларын белән, саен, шикелле, өчен, аркылы, таба, хәтле, каршы, кадәр, чаклы, бирле, соң, башка бәйлекләре белән куллану.

        Укучыларның белемнәренә һәм күнекмәләренә таләпләр:

     Укучылар сүз төркемнәрен  һәм аларның билгеләрен : исем, фигыль, сыйфат, зат алмашлыклары, алмашлык, кисәкчә, бәйлекне; исемнеӊ җөмләдә ия булып килүен; ялгызлык һәм уртаклык исемнәрне; исемнәрне тематик төркемләүне; исемнең берлек һәм күплек санда килүен; исемнәрнең килеш белән төрләнешен; килешләр һәм аларның сорауларын; сүзләрне сүз төркеме ягыннан тикшерү : исемнең сан, килеш кушымчасын билгеләүне; фигыльнең барлык-юклык төрләрен, зат – сан белән төрләнешен, заманын күрсәтә;  сыйфатның дәрәҗәләрен аера; зат алмашлыкларын һәм аларныӊ килеш белән төрләнүен; кисәкчәләрне дөрес яза һәм кушымчалардан аера; бәйлекләрне таба белергә тиешләр. 

 5. Җөмлә (10 сәг)

   Бүлекнең төп эчтәлеге:

Хикәя, сорау, өндәү (боеру), тойгылы җөмләләр. Аларны текстта аера белү.

Җөмләнең әйтелү максаты буенча төрләренә карап, җөмлә ахырына тыныш билгесе кую. Җөмләнең баш кисәкләре . Язма сөйләмдә ия һәм хәбәрнең урыннары.

Җыйнак һәм җәенке җөмләләр. Җыйнак җөмләне, тиешле сүзләр өстәп, җәенкеләндерә белү, җәенке җөмлә эченнән баш кисәкләрне генә аерып чыгару.

Укучыларның белемнәренә һәм күнекмәләренә таләпләр:

Укучылар  хикәя, сорау, өндәү (боеру), тойгылы җөмләләрне һәм аларны текстта аера белергә; җөмлә ахырына тиешле тыныш билгесе куя; җөмләнең баш кисәкләрен таба; җыйнак һәм җәенке җөмләләр: җыйнак җөмләне, тиешле сүзләр өстәп, җәенкеләндерә белә, җәенке җөмлә эченнән баш кисәкләрне генә аерып чыгара белергә тиешләр.

     6. Сүзтезмә (2 сәг)

      Бүлекнең төп эчтәлеге:

     Сүз, сүзтезмә һәм җөмләләрне аера белү, мәгънәләре, сораулар ярдәмендә җөмләдә сүзләр бәйләнешен ачыклау, сүзтезмәдәге ияртүче һәм иярүче сүзләрне билгеләү.

    Укучыларның белемнәренә һәм күнекмәләренә таләпләр:

Укучылар сүз, сүзтезмә һәм җөмләләрне аера белергә; мәгънәләре, сораулар ярдәмендә җөмләдә сүзләр бәйләнешен ачыклый, сүзтезмәдәге ияртүче һәм иярүче сүзләрне билгели белергә тиешләр.

       7. Бәйләнешле сөйләм (12 сәг)

        Бүлекнең төп эчтәлеге:

        Текстның темасын һәм төп фикере. Исемсез текстларның темасын билгеләү һәм исем кую. Төп фикерне темадан аера белү һәм аларны төгәл билгеләү. Текстның типлары: хикәяләү, тасвирлау, фикер йөртү. Аларның төп үзенчәлекләре.

Әзер яки күмәк төзелгән план буенча хикәяләү тибындагы текстны изложение итеп язу. Сюжетлы рәсемнәр һәм картиналар буенча укучыларның тормыш тәҗрибәсенә, күзәтүләренә, укыганнарына бәйле темаларга сочинениеләр язу. Телдән эш характерындагы текстлар төзү.

Сөйләм этикасы. Телдән һәм язмача чакыру, тәбрикләү.

Укучыларның белемнәренә һәм күнекмәләренә таләпләр:

Укучылар текстның темасын һәм төп фикерен, төп фикерне темадан аера һәм аларны төгәл билгели; текстның типлары: хикәяләү, тасвирлау, фикер йөртү, аларның төп үзенчәлекләрен; әзер яки күмәк төзелгән план буенча хикәяләү тибындагы текстны изложение итеп яза; кыскача автобиография, сюжетлы рәсемнәр һәм картиналар буенча сочинениеләр яза; телдән һәм язмача чакыру, тәбрикләүләр белергә тиешләр.

               8. Ел буена үткәннәрне кабатлау (12 сәг)

Бүлекнең төп эчтәлеге:

Сүзнеӊ төп(лексик) мәгънәсе. Синонимнар һәм антонимнар. Исем. Исемнәрнеӊ килеш белән төрләнүе. Фигыль. Фигыльнең заман белән төрләнеше. Сыйфат. Сыйфат дәрәҗәләре. Алмашлык. Җөмләнеӊ баш кисәкләре. Бәйләнешле сөйләм. Текст. Текстныӊ планы.

                Укучыларның белемнәренә һәм күнекмәләренә таләпләр:

Укучылар сүзнеӊ төп(лексик) мәгънәсен; синонимнар һәм антонимнарны; исемнәрнеӊ килеш белән төрләнүен; фигыльнең заман белән төрләнешен; сыйфат дәрәҗәләрен; алмашлык, кисәкчә, бәйлекләрне; җөмләнеӊ баш кисәкләрен таба; текстныӊ планын төзи белергә һәм план буенча эчтәлек сөйли белергә тиешләр.

                                                                                                 Тематическое планирование.

Тематик планлаштыру.

№	Разделы и темы Бүлек һәм темаларныӊ исеме	Кол-во часов Сәг саны
1	Орфограмма. Повторение пройденного материала в 1-2 классах Орфограмма. 1-2нче классларда үткәнне кабатлау.	16 ч 16 сәг
2	Лексика. Слово. Сүз. Телнең сүзлек байлыгы.	10 ч  10 сәг
3	Состав слова. Словообразование. Сүз төзелеше.Сүз  ясалышы.	10 ч 10сәг
4	Морфология. Сүз төркемнәре	64 ч 64 сәг
4.1	Имя существительное Исем	15 ч 15 сәг
4.2	Глагол Фигыль	24 ч 24 сәг
4.3	Имя прилагательное. Сыйфат	11 ч 11 сәг.
4.4	Местоимение. Алмашлык	5 ч 5 сәг
4.5	Частицы. Кисәкчәләр	5 ч 5 сәг
4.6	Послеслоги Бәйлекләр	4 ч 4 сәг
5	Предложение Җөмлә	10 ч 10сәг
6	Словосочетание. Сүзтезмә	2 ч 2 сәг
7	Текст. Развитие речи. Текст.Бәйләнешле сөйләм	12 ч 12сәг
8	Повторение изученного за учебнвй год. Уку елында өйрәнгәннәрне ныгыту	12 ч 12сәг
	Всего Барысы	136 ч 136 сәг.

Календарно-тематическое планирование

(Авторы И.Х.Мияссарова, К.Ф.Файзрахманова)

Календарь-тематик планлаштыру

(Автор:И.Х.Мияссарова, К.Ф. Фэйзрахманова)

№	Дәрес темасы	Сәгать саны	План буенча үтү вакыты	Фактик үтү
1	Повторение пройденного в 1-2 классах. 1-2 сыйныфларда үткәннәрне кабатлау.	1	1.09	3
2	Орфограмма	1	3.09	3
3	Рассказ по картине Рәсем буенча хикәя язу	1	6.09	6
4	Звуки и буквы. Авазлар һәм хәрефләр	1	7.09	7
5	Гласные звуки. Слог. Сузык авазлар. Иҗек.	1	8.09	8
6	Слог. Перенос слов с одной строки на другую Иҗек. Сүзләрне юлдан юлга күчерү	1	10.09	10
7	Согласные звуки. Тартык авазлар	1	13.09	13
8	Объяснительный диктант. Аңлатмалы диктант	1	14.09	14
9	Звуко-буквенный анализ слова. Аваз-хәреф анализы	1	15.09	15
10	Буквы я, ю. Е. Я, ю, е хәрефләре.	1	17.09	17
11	Контрольное списывание. Контроль күчереп язу	1	20.09	20
12	Работа над ошибками. Алфавит. Хаталар өстендә эш. Алфавит	1	21.09	21
13	Корень и окончание. Однокоренные слова. Тамыр һәм кушымча. Тамырдаш сүзләр	1	22.09	22
14	Связная речь.Составить рассаз “Осенний лес” Бәйләнешле сөйләм. “Көзге урман” хикәя төзеп язу.	1	24.09
15	Повторение пройденного материала. Тестовые задания. Үткәннәрне кабатлау. Тест биремнәре.	1	27.09
16	Контрольный диктант Контроль диктант	1	28.09
	Слово. Богатство языка. (10 ч) Сүз. Телнең сүзлек байлыгы (10 сәг)
17	Лексическое значение слова Сүзнең төп (лексик) мәгънәсе	1	29.09
18	Заимствованные слова. Алынма сүзләр	1	1.10
19	Однозначные и многозначные слова. Бер мәгънәле һәм күп мәгънәле сүзләр	1	4.10
20	Омонимы. Әйтелеше бертөрле, мәгънәләре башка сүзләр – омонимнар	1	5.10
21	Предупредительный диктант. Искәртмәле диктант.	1	6.10
22	Синонимы- слова с одинаковыми значениями. Охшаш  мәгънәле сүзләр – синонимнар	1	8.10
23	Антонимы- слова с противоположным значением. Капма-каршы  мәгънәле сүзләр – антонимнар	1	11.10
24	Устойчивые словосочетания. Тотрыклы сүзтезмәләр	1	12.10
25	Повторение темы “Лексическое значение слова”. Тестовые задания. “Сүзнең төп (лексик) мәгънәсе” темасын ныгыту. Тест биремнәре.	1	13.10
26	Изложение “Осенний лес” Изложение. “Көзге урман”	1	15.10
	Словообразование. Состав слова. (10 ч) Сүз төзелеше. Сүз ясалышы (10 сәг)
27	Корень и окончание. Тамыр һәм кушымча	1	18.10
28	Однокоренные слова. Словарный диктант. Тамырдаш сүзләр. Сүзлек диктанты.	1	19.10
29	Словообразующие окончания. Сүз ясагыч кушымчалар	1	20.10
30	Окончания. Төрләндергеч кушымчалар	1	22.10
31	Сложные слова. Кушма сүзләр	1	25.10
32	Сложные числа. Кушма саннар	1	26.10
33	Контрольный диктант. “Красота” Контроль диктант. “Матурлык”	1	27.10
34	Работа над ошибками. Парные слова. Хаталар өстендә эш. Парлы сүзләр	1
35	Связная речь. Составление рассказа “Наступила зима” Бәйләнешле сөйләм. Хикәя төзеп язу “Кыш килә”.	1
36	Закрепление сложных и парных слов. Тестовые задания. Кушма һәм парлы сүзләрне ныгыту. Тест биремнәре	1
	Имя существительное.(15 ч) Исем (15 сәг)
37	Части речи. Группы слов по частям речи. Сүз төркемнәре. Сүзләрнең төркемнәргә бүленеше	1
38	Имя существительное. Что означает, накакие вопросы отвечает, роль в предложении. Исем. Мәгънәсе, сораулары, җөмләдәге роле	1
39	Собственные имена существительные. Ялгызлык исемнәр	1
40	Нарицательные имена существительные. Уртаклык исемнәр	1	--
41	Единственное и множественное число имен существительных. Берлек һәм күплек сандагы исемнәр	1
42	Склонение имен существительных по падежам. Исемнәрнең килеш белән төрләнеше	1
43	Именительный падеж. Баш килеш	1
44	Родительный падеж. Иялек килеше	1
45	Дательный падеж. Юнәлеш килеше	1
46	Винительный падеж. Төшем килеше	1
47	Творительный падеж. Чыгыш килеше	1
48	Предложный падеж. Урын-вакыт килеше	1
49	Закрепление темы “Склонение имен существительных по падежам” “Исемнәрнең килеш белән төрләнеше” темасын ныгыту.	1
50	Изложение. Изложение язу	1
51	Повторение темы “Имя существительное”. Тестовые задания. “Исем” темасын кабатлау. Тест биремнәре.	1
	Глагол (24 ч) Фигыль (24 сэг)
52	Что означает и на какие вопросы отвечает глагол. Фигыль сүз төркеменең мәгънәсе һәм сораулары	1
53	Глаголы с частицей не. Фигыльнең барлык һәм юклык төрләре	1
54	Склонение глагола по лицам и по числам. Фигыльләрнең зат-сан белән төрләнеше	1
55	Склонение глагола по лицам и по числам. Фигыльләрнең зат-сан белән төрләнешен ныгыту	1
56	Контрольное списывание. Контроль күчереп язу	1
57	Работа над ошибками. Времена глагола. Хаталар өстендә эш. Фигыль заманнары. Хикәя фигыль	1
58	Контрольный диктант за I полугодие. Ӏ яртыеллыкка контроль диктант	1
59	Работа над ошибками. Изменение глагола изъявительного наклонения по временам. Хаталар өстендә эш. Хикәя фигыльнең заман белән төрләнеше	1
60	Глагол изъявительного наклонения в настоящем времени. Хәзерге заман хикәя фигыль	1
61	Склонение глагола настоящего времени по лицам и числам. Хәзерге заман хикәя фигыльнеӊ зат-сан белән төрләнеше.	1
62	Прошедшее время глагола. Үткән заман хикәя фигыль	1
63	Изменения глагола. Үткән заман хикәя фигыльнеӊ төрләнеше	1
64	Закрепление глагола прошедшего времени Үткән заман хикәя фигыльне ныгыту	1	28.12
65	Составить рассказ по картине Рәсем буенча хикәя язу	1
66	Глагол будущего времени Киләчәк заман хикәя фигыль	1
67	I вид глагола будущего времени Киләчәк заман хикәя фигыльнең беренче төре	1
68	Склонение глагола I вида будущего времени Киләчәк заман хикәя фигыльнең беренче төренеӊ төрләнеше	1	--.01
69	II вид глагола будущего времени Киләчәк заман хикәя фигыльнең икенче төре	1	20.01
70	Склонение глагола II вида будущего времени Киләчәк заман хикәя фигыльнең икенче төренеӊ төрләнеше	1
71	Закрепление глагола. Объяснительный диктант Киләчәк заман хикәя фигыльне ныгыту. Аӊлатмалы диктант	1
72	Многозначность глаголаа Фигыльләрнең күп мәгънәлелеге	1
73	Закрепление многозначности глагола Фигыльләрнең күп мәгънәлелеген ныгыту	1	27.01
74	Изложение Изложение язу	1
75	Закрепление темы “Глагол”. Тест “Фигыль” темасын кабатлау. Тест биремнәре.	1
	Имя прилагательное (11 ч) Сыйфат (11 сәг)
76	Что обозначает имя прилагательное Сыйфатлар нәрсәне белдерәләр	1	1.02
77	Роль имен прилагательных в предложении Сыйфатларныӊ җөмләдәге роле	1	3.02
78	Имена прилагательные-антонимы Антоним сыйфатлар	1
79	Степени сравнения имен прилагательных. Положительная степень имен прилагательных Сыйфат дәрәҗәләре. Гади дәрәҗәдәге сыйфатлар	1
80	Свободный диктант “Подарок маме” Ирекле диктант “Әниемә бүләк”	1
81	Сравнительная степень имен прилагательных Чагыштыру дәрәҗәсендәге сыйфатлар	1
82	Превосходная степень прилагательных Артыклык дәрәҗәсендәге сыйфатлар	1
83	Наименьшая степень имен прилагательных Кимлек дәрәҗәсендәге сыйфатлар	1
84	Закрепление темы “Степени сравнения имен прилагательных” “Сыйфат дәрәҗәләре” темасын ныгыту	1
85	Предупредительный диктант Искәртмәле диктант	1
86	Повторение темы “Имерилагательное”. Тест “Сыйфат” темасын кабатлау. Тест биремнәре	1	булды
	Местоимение (5 ч) Алмашлык (5 сәг)
87	Местоимение Алмашлык	1
88	Склонение местоимений единственного числа по падежам Берлек сандагы зат алмашлыкларының килеш белән төрләнеше	1
89	Склонение местоимений множественного числа по падежам Күплек сандагы зат алмашлыкларының килеш белән төрләнеше	1
90	Контрольное списывание Контроль күчереп язу	1
91	Работа над ошибками. “Повторение темы “Местоимение” Тест Хаталар өстендә эш. “Алмашлык” темасын кабатлау. Тест биремнәре.	1
	Частицы (5 ч) Кисәкчәләр (5 сәг)
92	Частицы Кисәкчәләр	1
93	Правописание частиц Кисәкчәләрне дөрес язу	1
94	Объяснительный диктант Аӊлатмалы диктант	1
95	Составление рассказа “На субботнике”  “Өмәдә” темасына хикәя төзеп язу	1
96	Закрепление темы “Частицы” “Кисәкчәләр” темасын ныгыту	1
	Союзы ( 4ч) Бәйлекләр (4 сәг)
97	Союзы Бәйлекләр	1
98	Закрепление темы “Союзы”. Выборочный диктант  “Бәйлекләр” темасын ныгыту. Сайланма диктант.	1
99	Контрольный диктант за III четверть «Птичка» ӀӀӀ чиреккә контроль диктант “Кошчык”	1
100	Работа над ошибками. Закрепление частиц и союзов Хаталар өстендә эш. Кисәкчәләр һәм бәйлекләрне ныгыту.	1
	Предложение (10 ч) Җөмлә (10 сәг)
101	Предложение. Виды предложений Җөмлә. Җөмлә төрләре.	1
102	Повествовательное предложение Хикәя җөмлә	1
103	Вопросительное предложение Сорау җөмлә	1
104	Побудительное предложение Өндәү (боеру) җөмлә.	1	24.03
105	Побудительное предложение Тойгылы җөмлә	1
106	Члены предложения Җөмлә кисәкләре	1
107	Связь слов в предложении Җөмләдә сүзләр бәйләнеше.	1	11.04
108	Простое и сложное предложение Җыйнак һәм җәенке җөмләләр	1
109	Свободный диктант Ирекле диктант	1
110	Закрепление темы “Предложение”. Тест “Җөмлә” темасын ныгыту. Тест биремнәре.	1	9.04
	Словосочетание (2 ч) Сүзтезмә (2 сәг)
111	Словосочетание Сүзтезмә	1	12.04
112	Устойчивые словосочетания Тотрыклы сүзтезмәләр	1
	Связь слов в речи (12 ч) Бәйләнешле сөйләм (12 сәг)
113	Текс. Связь слов в речи Текст. Бәйләнешле сөйләм	1	15.04
114	Части текста. План Текстныӊ өлешләре. План.	1
115	Речевой этикет Сөйләм этикасы	1
116	Волшебные слова Тылсымлы сүзләр	1
117	Текст описание. Тасвирлау һәм хикәяләү текстлары	1
118	Автобиография	1
119	Изложение	1
120	Рассказ по рисунку Рәсем буенча хикәя төзеп язу	1	28.04
121	Рассказ содержания текста по плану План буенча текстныӊ эчтәлеген сөйләү	1	29.04
122	Повторение темы “Связь слов в речи”. Тест “Бәйләнешле сөйләм” темасын кабатлау. Тест биремнәре.	1
123	Итоговый контрольный диктант Еллык контроль диктант	1
124	Работа над ошибками. Упражнения для закрепления Хаталар өстендә эш. Ныгыту күнегүләре.	1
	Повторение изученного за год (12 ч) Ел буена үткәннәрне кабатлау (12 сәг)
125	Лексическое значение слова Сүзнең төп (лексик) мәгънәсе	1
126	Синонимы и антонимы Синонимнар һәм антонимнар	1
127	Имя существительное. Склонение имен существительных по падежам Исем.Исемнәрнең килеш белән төрләнүе	1
128	Глагол. Времена глагола Фигыль. Фигыльнең заман белән төрләнеше	1
129	Имя прилагательное. Степени  имен прилагательных Сыйфат. Сыйфат дәрәҗәләре	1
130	Местоимение Алмашлык	1
131	Главные члены предложения Җөмләнеӊ баш кисәкләре	1
132	Связь слов в речи Бәйләнешле сөйләм	1
133-134	Текст. Составление плана к тексту Текст. Текстныӊ планы	2
135-136	Повторение пройденного материала. Итоговый тест. Өйрәнгәннәрне кабатлау.Еллык материал буенча тестбиремнәре	2