Тастағы тарихи таңбалар
Осыдан бірнеше мың жыл бұрын өмір сүрген адамдар өз үңгірлеріне өмірдің ең басы аспектілерін таңбалап кеткен. Бұл – ең бірінші өздерінен
кейінгі ұрпақ үшін жасалған әдіс. Біз осы суреттерге қарап, бұрынғы адамдардың
қалай өмір сүргендігін, немен айналысқандығын біле аламыз. Мұндай суреттер
әлемнің түкпір-түкпірінде бар, тіпті, қазақ даласында да тұнып тұр. Соның
бірнешеуі туралы сөз қозғап көрмекпіз.
«Таңбалы
тас»
Алматы қаласынан 70 шақырым жерде орналасқан Қопа бекетінің күншығысында «Таңбалы» тас деген жер бар. «Таңбалы тас» бірнеше жылғадан, өзектерден тұрады. Жан-жағында
сайлар, күнге әбден күйген жалпақ гранит тас бар. Тастың беті толған сурет.
Таутеке, бұғы, киік, шошқа, жылқы, бұқалардың кескіндері сол тасқа қашалып
салынған. Қолдарына ұзын найза ұстап, белдеріне қылыш асынған, кейбіреуі
желбірете ту ұстаған 22 салт атты сарбаздың суреті өте әдемі бейнеленген. Олар
– VI-VII ғасырлардағы түрік жауынгерлерінің бейнесі. Археологтардың «Таңбалы
тасқа» жүргізген зерттеу нәтижесінде, бұл жердің тас дәуірінде адамдардың
табынатын «қасиетті мекені» болғандығы анықталған. Зерттеу барысында бес мыңдай
сурет есепке алынды. Олардың салынғанына төрт мың жылдай өткен. Қазір «Таңбалы
тас» ЮНЕСКО-ның қарамағына алынып, туристер келетін мекенге айналған.
Арпа өзен таңбалы тастары
Арпа өзен таңбалы тастары – қола дәуірінен сақталған (б.з.б. ІІ-І мыңжылдық) ескерткіштер, жартасқа таңбаланған суреттер. Оңтүстік Қазақстан облысы, Созақ ауданының Абай қыстағынан оңтүстік-батысқа қарай 7 шақырым жерде, Қаратаудың Келіншектау деген жотасында орналасқан. Мұндағы суреттердің жалпы саны – 3500. Жартасқа салынған ат, өгіз және түйе жегілген жауынгерлік қос аяқты арбалар ертедегі үнді-арийліктердің әдет-ғұрыптарынан хабар береді. Сонымен қатар, жыл мезгілдерінің ауысуы сияқты табиғи құбылыстар да айқын аңғарылады.
Баянжүрек суреттері
Баянжүрек суреттері – Алматы облысындағы Ақсу ауданының Қапал ауылынан шығысқа қарай 25 шақырым жерде, Жетісу, Алатау сілеміндегі Баянжүрек тауында сақталған жартастағы суреттер. Олар құрамы мен мазмұны жағынан алуан түрлі. Суреттердің арасында қола дәуіріне жататын басын жан-жағына шашырай тараған, 7 сәуле көмкерген екі ғажайып бейне бар. Баянжүрек суреттерінің ішінен сақ және ғұн-сармат кезеңіне жататын көріністер де кездеседі. Жартастағы суреттердің көпшілігі, негізінен, салт атты сарбаздар бейнесінде берілген ежелгі түрік дәуірін сипаттайды.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.