Урок башкирского языка (2 класс)

Й хәрефе һәм йә, йү, -йе, йө, йы, йо ҡушымсалары

2 синыф

Маҡсат: й хәрефе менән ҡушымсаларҙы дөрөҫ яҙырғаа өйрәтеү;

Уҡыусыларҙың телмәрен йомаҡтар менән бацытыу;

Дикция өҫтөндә эш.

1. Ойоштороу мәле.

Ҡара әле, уҡыусым,

Дәрескә һин әҙерме?

Дәфтәр, ручка һәм китаптар

Бөтә ерҙә тәртипме?

2. Матур яҙыу минуты.

Таҡтала:

о ө у ү ы э

- Таҡтала нимәләр күрәһегеҙ? (Хәрефтәр.)

- Уларҙың нимәһе уртаҡ? (Бөтәһе лә һуҙынҡы өндө белдерә.)

- Был хәрефтәрҙе ниндәй ике төркөмгә бүлеп була? (Нәҙек һәм ҡалын һуҙынҡылар.)

1 вариант тик нәҙек һуҙынҡыларҙы ғына, 2 вариант – тик ҡалындарын матур итеп бер юл яҙығыҙ.

3. Ҡабатлау.

- Ә хәҙер үтелгән темалар буйынса һүҙлек диктанты яҙып алабыҙ. Нисек яҙа башлайбыҙ? (Ҡыҙыл юлдан.)

Ниндәй ҡағиҙәләрҙе иҫтә тотабыҙ? (Һүҙҙәр араһына өтөр, яҙып бөткәс нөктә ҡуябыҙ.)

Диктант. Шыршы, ҡыш, эҙ, эш, элек, үс, ус, ос, өс.

Таҡтаға ҡарап, күршеләренең эштәрен тикшерәләр.

4. Ял минуты – тренажер буйынса күҙҙәргә гимнастика.

5. Тема.

Таҡтала:

Йәйен

Йомран

Йылан

Йөҙ

Йүкә

• һүҙҙәрҙе хор менән уҡыйыҡ. Нимәһе уртаҡ? (й хәрефе.)

• Ә ҡайһы һүҙ артыҡ? (Йөҙ – бер ижекле, ҡалғандары ике ижекле һүҙҙәр; предметты бедлермәй; нисә? тип һорарға кәрәк, ә ҡалған һүҙҙәргә нимә? тигән һорау ҡуйыла.)

• Афарин, күп беләһегеҙ икән. Ә бына йөҙ тигән һүҙ бер генә мәғәнәле түгел. Нимә тип тә һорап була. Кем әйтә ала, ҡасан? (Йөҙ –кешенең бите йәки нимәнеңдер өҫкө яғы булһа.)

• Ә кешегә йөҙ тип ҡушып буламы?

• Бына бит был һүҙҙең нисә мәғәнәһен таптыҡ!

4. Тема.

-Темабыҙ – был ҡушымсаларҙың бөтәһендә лә осраусы хәреф. Тимәк, дәрестең темаһы...(й хәрефе)

- Дөрөҫ. Тағы ла беҙ был хәрефтең һуҙынҡылар менән ҡушымсаларын өйрәнәсәкбеҙ.

- Таҡталағы карточкаларға ҡарағыҙ.

йә йа

йү йу

йө йо башҡ.

-йе йы

• Беренсе бағаналағы ҡушымсаларҙы уҡығыҙ. Ниндәй иижектәр? (Нәҙек.)

• Тәүге өс ҡушымса менән икешәр һүҙ уйлағыҙ. Дәфтәргә яҙыу.

• Дүртенсе ҡушымсаның алдынан һыҙыҡса тора. Ни өсөн икән?

• Был ҡушымса башҡорт телендә һүҙ башында килә алмай. Уны ниндәй хәреф алмаштыра әле, кем иҫләй? (е хәрефе.)

• Тимәк –йе ҡушымсаһын ....(Һүҙ уртаһында йәки аҙағында ғына яҙабыҙ. Ике һүҙ уйлап яҙығыҙ.

• Икенсе бағаналағы ҡушымсаларҙы хор менән уҡыйыҡ. Бында ниндәй ижектәр бирелгән? (Ҡалын.)

• Һуңғы икеһенә икешәр һүҙ уйлап яҙығыҙ.

• Кем ниндәй һүҙҙәр яҙҙы?

• Йо менән мин елка тип яҙа аламмы? Ни өсөн?

• Дөрөҫ, был ҡушымса тик башҡорт һүҙҙәрендә генә килә ала.

• Ә тәүге ике ҡушымса ни өсөн һыҙып ташланған?

• Эйе, улар башҡорт телендә яҙылмай.

• Һүҙҙә йа ишетелһә, ниндәй хәреф яҙабыҙ? (Я)

• Ә йу ишетелһә? (Ю)

• Юл, юлбарыҫ, яр, ҡая һүҙҙәренең транскрипцияһын һәм дөрөҫ яҙылышын дәфтәрҙәргә яҙыу.

4. Ял минуты.

Бер эйелә, бер бөгөлә

Аҡ сәскә наҙлы елгә.

Ҡояшты ла онотмай,

Уны күҙәтә гел дә.

4. Теманы нығытыу.

• Хәҙер йомаҡтар сисеп алайыҡ. Таҡтаға һүрәттәрҙе йәбештерә барам. 1 уҡыусы таҡтала яҙа, ҡалғандар дәфтәргә.

Ем-ем итә,

Емелдәп китә. (Йәшен.)

Аллы-гөллө көйәнтәмде

Йылға аша ташланым. (Йәйғор.)

Бәләкәй генә бер көсөк

Өрмәй ҙә, ебәрмәй ҙә. (Йоҙаҡ.)

Аҡ кейемен кейгән,

Йәшел суғын элгән. (Ҡайын.)

Ҡош түгел – оса,

Ябалаҡтан ҡурҡа,

Һыҙғырһа – урман яңғырата. (Тейен.)

• Й хәрефе менән һуҙынҡы ҡушымсалары аҫтына һыҙығыҙ.

• Балалар, й хәрефенең тағы ла бер сере бар. Әгәр ҙә й өнө һуҙынҡынан һуң ишетелһә, й хәрефенең үҙен яҙабыҙ.

• Диктант формаһында яҙыу. Ай, өй, ҡурай, уй, бай. Й хәрефенең аҫтына һыҙығыҙ.

4. Йомғаҡлау.

• Дәрестә нимәләр белдегеҙ?

4. Өйгә эш.

Й хәрефе ингән 10 һүҙ яҙып килергә.