Описание внеклассного мероприятия "Толкуйдаа, оонньоо, кыай"

„Толкуйдаа, оонньоо, кыай“ оонньуу ис тутула.

(кыра кылаас оҕолоругар кылаас таһынааҕы дьарыкка ыытыллар)

Оонньуу сыала:

1.     Оонньуу көмөтүнэн урут билбити кэҥэтии, дириҥэтии.

2.     Оҕо толкуйдуур, сыныйан көрөр, санаатын сааһылаан этэр дьоҕурун сайыннарыы.

3.     Бэйэ-бэйэҕэ үтүө сыһыаны, өйдөһөр майгыны иитии.

Дьарыкка туттуллар тэрил: фишкалар, интерактивнай дуоска, хара дьааһык, кыын, уруучукалар.

Оонньуу хаамыыта:

1.     Тэрээһин чаас. Учуутал дьарык тематын, сыалын билиһиннэриитэ.

-Дорооболоруҥ! Бүгүн мин эһиэхэ кылаас таһынан дьарыкка „Толкуйдаа, оонньоо, кыай“ диэн оонньууну оонньотуом. Бу оонньууну бары телевизорынан көрбүт буолуохтааххыт, онон быраабылатын билэргит буолуо, ол гынан баран хас түһүмэх аайы быһааран иһиэм. Бүтэһиккэ биир эрэ оҕо кыайыылааҕынан тахсар. Чэ, эрэ, оонньуубутун саҕалаатыбыт, барыгытыгар ситиһиилэри баҕарабын.

2. Бастакы түһүмэх. Түһүмэхпит аата „Тыл нууччалыы тылбааһа“ диэн. Ол курдук, манна бэриллэр тыл нууччалыы тылбааһын этиэхтээххит. Ким бастакы сөпкө эппиэттээбиккэ фишка бэриллэр. Оонньуу бүтэһигэр икки элбэх фишкалаах оҕо бүтэһик түһүмэххэ күөн көрсүөхтэрэ.

Бэриллэр тыллар:

Күн – солнце, моҕотой – бурундук, халлаан – небо, ынах – корова, талах – тальник, сардаана – лилия, халтаһа – веко, тигээйи – оса, кыталык – стерх, собо – карась, дөлүһүөн – шиповник.

3 Иккис түһүмэх. „Ойуунан таайбараҥ“. Аата да этэрин курдук ойууну көрөн сөптөөх эппиэт нүөмэрин этиэхтээххин.

Бастакы слайдаҕа алта ойуу көстөр. Манна сахалыы иһит-хомуос ойуулара бэриллибит, мин ыйытыыны аахпытым кэннэ нүөмэрин этэҕит.

-         Бу ойуулартан кытыйа ойуута ханна баарый нүөмэрин этиҥ эрэ (3)

-         Собо хоторор иһит (4)

-         Маллаах иһит (5)

-         Көҥкөлөй диэн иһит хаһыс нүөмэрдээҕий (2)

-         Матаарчах (6)

-         Чороон (1)

Аны иккис ойууну көрөбүт. Манна туос иһиттэр көстөллөр. Эмиэ мин ыйытыыны аахпытым кэннэ нүөмэрин этэҕит.

-         Бу ойуулартан тууйас ойуута ханна баарый (4)

-         Чабычах (1)

-         Маллаах иһит (2)

-         Ыаҕайа (5)

-         Тымтай (3)

-         Ыаҕас (6)

Салгыы бу ойууга музыкальнай инструменнар көстөллөр. Эмиэ мин ыйытыыны аахпытым кэннэ нүөмэрин этэҕит.

-         Кырыымпа ойуута хаһыс нүөмэрдээҕий (1)

-         Күпсүүр (4)

-         Иирэр дьаҕа (2)

-         Табык (6)

-         Дүҥүр (3)

-         Хомус (5)

Аны бу ойууларга чыычаахтар көстөллөр. Эмиэ мин ыйытыыны аахпытым кэннэ нүөмэрин этэҕит.

-         Күөрэгэй ойуута хаһыс нүөмэрдээҕий (5)

-         Киргил (2)

-         Ымыы (1)

-         Тоҥсоҕой (3)

-         Туллук (4)

-         Сылгы чыычааҕа (6)

Иккис түһүмэх кэнниттэн аҕыйах фишкалаах үс оҕо туоруур. (маны учуутал оонньуур оҕо ахсааныттан уонна аҕыйах фишкалаах оҕо ахсааныттан көрөн туоратыан сөп)

4.     Үһүс түһүмэх „Хаартысканан таайбараҥ“. Эмиэ бу иннинээҕи курдук, ол гынан баран хаартыскалары таайыы буолуоҕа. Уонна эмиэ мин ыйытыыны аахпытым кэннэ нүөмэрин этэҕит.

-         Саха сэбиэскэй суруйааччыларын бастакы көлүөнэлэриттэн 21 үйэҕэ тиийсибит суос-соҕотох аарыма, ытык кырдьаҕаспыт кимий (2)

-         Саха театрын биир талааннаах артыыһа (5)

-         Саха араадьыйатын, телевидениетин биир бастыҥ ыытааччыта (4)

-         Ядрону быраҕыы көрүҥҥэ үгүс ситиһиилээх (1)

-         Саха эстрадатын биир чаҕылхай сулуһа (3)

-         Биһиги Республикабыт ил дархана (6)

Үһүс түһүмэх кэнниттэн аҕыйах фишкалаах үс оҕо туоруур. (төрдүс түһүмэххэ үс элбэх фишкалаах оҕо хаалар)

5.     Төрдүс түһүмэх „Бу тугуй?“. Манна хара дьааһык киллэриллэр, дьааһыкка баар малы хостоон хаалбыт оонньооччуларга көрдөрүллэр уонна ким эрдэ эппиэттээбиккэ эмиэ фишка бэриллэр.

6.     Бэһис түһүмэх „Филворд“. Манна хаалбыт икки оҕоҕо филворд таблицата бэриллэр уонна оҕолор биир мүнүүтэ иһигэр мантан уруу-аймах ааттарын таһаарыахтаахтар. Ким төһө элбэх сөп эппиэттээҕинэн көрөн фишка бэриллэр.

7.     Алтыс түһүмэх „Ыйытыыларга эппиэт“. Биир мүнүүтэ иһигэр икки хаалбыт оҕоҕо ыйытыы бэриллэр, хас ыйытыыга сөпкө эппиэттээбитинэн фишка бэриллэр.

8.     Түмүк таһаарыы. Түмүккэ ким элбэх фишкалаах ол кыайыылааҕынан тахсар.

9.     Наҕараадалааһын.