Открытый урок по әдебиеттік оқу на тему "Ғ. Қайырбеков. Ана тілі" (4 класс)

Күні:	Пәні: ана тілі	Пән мұғалімі: Исабаева Э.Н.
Сабақ	Сыныбы: 4 «Б»
Тақырыбы	Ғафу Қайырбеков «Ана тілі»
Мақсаты:	Өлеңді мәнерлеп оқуға, мазмұнын жүйелі түсінуге ықпал жасау. Қазақ тілінің қасиетін, құдіреттілігін өлең бойынша ашу арқылы оқушыларды таза сөйлеуге, тілді құрметтеуге тәрбиелеу, оқушылардың ой белсенділігін арттыру, сөздік қорын дамыту.
Күтілетін нәтижесі	Өлеңді мәнерлеп оқиды, негізгі идеясын түсінеді, сөздік қоры молаяды, критерий арқылы бағалайды
Әдіс – тәсілдер	Топтастыру, ассоцББҮ кестесі,
Бағалау	Формативті бағалау
Көрнекіліктер:	Интернет материалдары, слайд, кесте, нақыл сөздер, видео, бағалау парақшалары
Оқыту модульдері	АКТ, СТО, ОүБ, Талантты және дарынды балаларды оқыту, Көшбасшылық,
Тапсырма	Оқушы әрекеті
Психологиялық даярлық. 1 минут Топқа бөліну, топта өз ара жұмыстағы рөлді бөліп алады Топ ережесін қайталау Үй жұмысын сұрау Топтастыру стратегиясы Дайындық - 5 минут, жариялау – 7 минут Топ жауаптарын Сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтау Автор туралы  біз не білеміз? «Ойқозғау». Тіл туралы ойлар, сұрақтар: Оқулықпен  жұмыс Мағынаны тану. Өлеңді шумақтарымен талдау Поэзия минуты. Сергіту сәті, 3 минут Қосымша мәлімет Нақыл сөздер Рефлексия Үйге ұсынылатын оқу	Сыныптас біз ұл-қыздар Тату-тәтті ойнаймыз. Сыйластықпен өмір сүріп, Тек жақсылық ойлаймыз. Амансың ба, алтын күн! Амансың ба, көк аспан! Амансың ба, достарым! Амансыз ба, қонақтар! Амансыз ба, ұстазым! Сіздерді көріп қуанам! - өлеңімен көңіл –күй ахуалын көтеру Оқушылар топқа бөлініп отырады. (3 жақты отырыс үлгісімен отырғызу) Топтың басшысы, спикер, хатшы, сарапшы тағайындап алады. О.Бөкей. «Апамның астауы» тақырыбы бойынша топтарға тапсырма беру. 1. Автордың балалық шағы туралы не айтасыңдар? 2. Автор неліктен «Апам менің ғана емес, бүкіл ауыл балаларының апасы сияқты еді» деп жазды? 3. Мәтінде апасының келбеті мен мінезі туралы не айтады? Бұл әдебиетте не деп аталады? Анықтамасын беріңдер. 4. Қазақтың ұлттық ыдыстарын тауып, атаңдар. Оны не үшін пайдаланатынын айтып беріңдер. 5. «Ана» суретін беріп, сурет бойынша эссе жазу.  - Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Ана тілі» Ғ. Қайырбеков «Артығын алу» арқылы авторды табу. Автор туралы мәлімет беру. Ғафу Қайырбеков (15 тамыз 1928 ж. Қостанай облысы, Торғай) – 1994) – ақын, жазушы, аудармашы. Абай атындағы Қазақ педагогика институтын бітірген (1952). Қазақ мемлекеттік баспасында поэзия редакциясын басқарды, «Қазақ әдебиеті» газеті бас редакторының орынбасары, «Жазушы» баспасында поэзия редакциясының меңгерушісі болды. ·             1968—1973 жылдары Қазақстан Жазушылар одағында поэзия секциясында жетекшілік етті. ·             1973—1989 жылдары «Жұлдыз» журналы бас редакторының орынбасары қызметін атқарды. Өмірінің соңына дейін Қазақстан Жазушылар одағының ақындар қауымдастығының президенті болды. ·             1954 жылы 26 жасында, оның «Құрдастар» атты тырнақалды жинағы жарық көрді. Содан бері қырықтан астам кітабы шықты. «Дала қоңырауы» (1956) поэмасы, «Жер астындағы жұлдыздар» (1965), «Қанатты жылдар» (1973) сияқты жинақтарын, «Беласар» атты қос томдығын оқырман қауым ілтипатпен қабылдады. «Жұлдызды тағдырлар» атты өлеңдер жинағы үшін ақынға 1980 жылы Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығы берілді. Рудакидің, Байронның, Пушкиннің, Лермонтовтың, Некрасовтың, Шевченконың, Мақтымқұлының, Л.Толстойдың, Куприннің, Короленконың, Буниннің, Есениннің, Ғамзатовтың және басқа да сөз зергерлерінің туындыларын аударды. –        Ақынның ана тілі деп отырғаны қай тіл? Өлеңді 1 оқушы толық оқиды. 4 оқушы шумақпен оқиды. 1.     Қазақ тілінің ерекше байлығы, ұлылығы туралы ақын қалай шабыттана жырлайды? 2.     Адам қаншалықты көп біліп, биіктен көрінсе де, ана тілін ұмытпау керектігі жөнінде өлеңнің қай шумағында айтылған? 3.     Қазақстан өлкесінің бай өлке екендігі жөнінде ақын не дейді? 4.     Қазақстан байлығының ажарын кіргізетін не? Ол туралы өлеңнің қай жолында айтылған? Оқушылар тіл туралы өткен сыныптарда және сыныптан тыс оқу кезінде жаттаған өлеңдерін оқиды. https://www.youtube.com/watch?v=TX-flslLP9k сылкасы бойынша «Ана тілі» әнін тыңдау, би билеу Әлемде 2500-ден астам тіл бар. Олардың нақты санын дәл айту мүмкін емес. Әр жыл сайын, әр ай сайын, тіпті, күн сайын бір тіл жойылып отырады. Қазіргі таңда көптеген тілдердің жойылып кету қауіпі бар. Адамдар өз ана тілінің жойылып кетпеуі үшін барын беруге даяр. Өкініштісі, биология заңдылығына ұқсас ірі тілдер ұсақ тілдерді өзіне кіріктіріп, жеке дара құндылықтары мен ерекшеліктерін жойып жіберуде. Адамдар үшін өмірдегі ең бағалы құндылықтардың бірі — ана тілі. Ана сүтімен дарыған тілдің қасиетін сөзбен айтып жеткізу мүмкін емес. Қазақ тілі сөйлейтін адамдарының саны жағынан әлемдік тілдер арасында 70-ші, тіл байлығынан үшінші орында. Сену қиын десек те деректер осылай. Ең бай тіл саналатын араб тілінде 12 миллион 300 мың сөз болса, бұл көрсеткіш ағылшын тілінде 750 мың, қазақ тілінде 600 мың, ал орыс тілінде 150 мың екен. Демек, қазақ тілі әлемдегі ең бай тілдердің төрінен орын алады Бауыржан Момышұлы: «Анамыздың ақ сүтімен дарыған тілімізді ұмыту – бүкіл ата-бабамызды, тарихымызды ұмыту» деген екен, олай болса қадірлі балалар, өз ана тілімізді құрметтеу перзенттік парызымыз екенін ұмытпайық. Оқушыларға сұрақтар беру. 1.     Сабақ қалай өтті: қызық болды ма? 2.     Бүгін бір нәрсеге үйрендіңіз бе? 3.     Бүгінгі үйренгеніңіз Сіз үшін болашақта қажет болады деп ойлайсыз ба? 189-беттегі «Ана тілі» өлеңін мәнерлеп оқу, «Ана тілі – тірлігімнің айғағы» тақырыбында шағын әңгіме жазу.

Мелиоранский П.М. /1868 – 1906, шығыс зерттеушісі, профессор/. Қазақ тілін зерттеушілердің барлығы да бір ауыздан ең бай, ең таза түркі тілдердің бірі деп таниды.

 Ильинский Н.И. /1822-1892, Қазан университеті, профессор/. Ертедегі түркілер тұрмысының көптеген іздерін өзінде сақтап қалған қазақ тілін мен ерекше ұнаттым. Қазақ даласы менің халық тіліне деген сүйіспеншілігімді мүлде қалыптастырды, оған мен тілдік зерттеу үшін нағыз таптырмайтын құжат ретінде қарай бастадым.

Саади А. /татар ғалымы/. Қазіргі ең таза, ең бай, ең табиғи және бұзылмай, бұрынғы қалпында сақталып қалған бір тіл болса, ол қазақ тілі және қазақ әдебиеті, шын ғылым үшін біз мұны ашық айтуымыз керек.